“عملن جو روح جي پلوَ سان چنبڙي پوڻ”
ان ۾ روح جي هر پوئين حالت ۽ ڪيفيت، پهرين حالت جي استعداد مان پيدا ٿيندي آهي. اهو هڪ اهڙي قسم جو سلسلو هوندو آهي جو هر پوئين حالت، پهرينءَ حالت ۽ ڪيفيت جي وجود وٺڻ کان پهريائين ٿي ئي نه سگهندي. ان صورت ۾ اڄ جيڪا نفس ۽ روح جي حالت آهي، ان ۾ سندس سمورين پهرين حالتن جي استعداد جو اثر محفوظ هوندو آهي. جيتوڻيڪ اهو اثر ايترو باريڪ ۽ اڻ لکو هوندو آهي جو ٻين شين ۾ مشغول هئڻ ڪري ان طرف ڌيان ئي ڪونه ويندو آهي. ان طرح هر روز نفس ۽ روح نئين ۽ تازي تواني استعداد واري حالت ۾ هوندو آهي ۽ ان استعداد مطابق عملن جو سلسلو هميشه انسان سان گڏ رهندو آهي.
هڪ صورت اهڙي آهي، جنهن ۾ اهو سلسلو لاڳيتو نه رهي سگهندو آهي. اها هيءَ ته انسان جي اها قوت جيڪا عملن کي پيدا ڪندي ۽ ان سلسلي کي قائم رکندي آهي، اها قوت ڪنهن حادثي جي ڪري فنا ٿي وڃي جيئن پوڙهي ۽ بيمار ۾ ٿيندو آهي، جنهن جو ذڪر اسان اڳ ۾ به ڪري آيا آهيون، جڏهن انهن جي شهوت جون قوتون فنا ٿي وينديون آهن، ته انهن قوتن مطابق پيدا ٿيندڙ ڪم ۽ عمل به سندن دماغ مان نڪري ويندا آهن يا جيئن ”حظيرة القدس“ جي ڪنهن نوراني صورت ڪنهن ماڻهوءَ جي نفس ۽ روح تي حملو ڪري ان جي اندروني نظام کي بدلائي ڇڏيو هجي، جيئن پوڙهي ۽ بيمار ۾ اندروني نظام بدلجي ويندو آهي، ته اهڙي صورت ۾ به عملن جي نتيجن جو اهو سلسلو اچانڪ بدلجي ويندو آهي. جيئن قرآن شريف ۾ آهي ته.
اِنَّ الۡحَسَنٰتِ یُذۡہِبۡنَ السَّیِّاٰتِ ؕ (هود: 114)
(چڱايون، برائين کي فنا ڪري ڇڏينديون آهن.)
ٻئي هنڌ آهي:
لَئِنۡ اَشۡرَکۡتَ لَیَحۡبَطَنَّ عَمَلُکَ (الزمر: 65)
(جيڪڏهن تون شرڪ ڪندين ته تنهنجا سمورا عمل چٽ ٿي ويندا.)