اعتراضن جا جواب
(2) جن ماڻهن جو چوڻ آهي ته ”گذريل دور جي عالمن هن فن کي مدون نه ڪيو آهي.“ ان جو جواب، ته جڏهن حضور ﷺجن هن فن جا اصول ۽ فروع ٻڌايا آهن، فقيه اصحابن جيئن اميرالمؤمنين حضرت عمر رضي الله، حضرت علي رضي الله ۽ جيئن زيد رضي الله، ابن عباس رضي الله ۽ حضرت عائشه صديقه ۽ ٻين عالمن ان فن جا بحث اٿاريا آهن ۽ ان ۾ خاص نڪتا پيدا ڪيا آهن، هر دور ۾ دين جا عالم پنهنجي پنهنجي زماني جي مطابق ان فن جون تحقيقات ظاهر ڪندا رهيا آهن، ان کان پوءِ به جيڪڏهن پوئين دور جي عالمن هن فن کي ڪتاب جي شڪل ۾ نه آندو ته ان سان اعتراض نه ٿو ڪري سگهجي. اسان ڏسون ٿا ته جڏهن به ڪنهن زماني ۾ اهڙا ماڻهو پيدا ٿيا جن مسلمانن جي ديني مسئلن ۾ شڪ پيدا ڪيا، ته ان زماني جا وڏا وڏا عالم اٿي پوندا هئا ۽ بحث توڙي مناظرن ذريعي شڪن ۽ شبهن کي دور ڪري ڇڏيندا هئا ۽ ماڻهن کي دين جي خدمت جي رستي ۾ مضبوط ڪري ڇڏيندا هئا. ان طرح هميشه نوَن نوَن شڪ پيدا ڪندڙ ماڻهن جي لشڪرن کي شڪست ڏيندا رهندا هئا. ان سڄي عملي تسلسل کان پوءِ هاڻي اسان جي راءِ آهي ته هڪ اهڙو ڪتاب لکجي جيڪو انهيءَ فن جي کوڙسارن ضروري مسئلن کي سهيڙي وٺي ۽ اهو اسان جو ڪم گذريل دور جي کوڙسارين ڇڙوڇڙ ڪوششن کان منضبط ۽ تمام گهڻو فائدي وارو ٿيندو.