ڏاهپ / اخلاقيات

شرح حُجة الله البالغه

سنڌ سلامت ڊجيٽل بوڪ ايڊيشن سلسلي جو نئون ڪتاب شاهه ولي الله رحه جو ”شرح حجة الله البالغه“ اوهان اڳيان حاضر آهي. ڪتاب جو ليکڪ مولانا عبيد الله سنڌي آهي ۽ سنڌيڪار مولانا محمد انس راڄپر صاحب آهي. امام شاهه ولي اللهؓ، اسلامي دنيا جو يگانو عالم هو، جنهن سماجي زندگي ۽ اقتصاديات جي بدلجندڙ انواع کي خدا جو شان قرار ڏنو ۽ ان پسمنظر ۾ شريعت جي حڪمن جا اسرار ۽ حڪمتون نروار ڪيون. سندس جڳ مشهور ڪتاب ”حجة الله البالغه“ کي ان سلسلي ۾ اسلامي دنيا جي علمي حلقن ۾ بيحد مقبوليت حاصل رهي آهي. امام انقلاب مولانا عبيدالله سنڌي، شاهه ولي اللهؓ جي فڪر جو وڏو شارح رهيو آهي، تنهن حجة الله البالغه جي شرح پڻ لکي هئي. هي ڪتاب ان شرح جو سنڌي ترجمو آهي.
Title Cover of book شرح حُجة الله البالغه

انسان جي لاءِ قانون جي پابنديءَ جي ضرورت

قانون جي پابنديءَ جو انتظام هڪ انساني جماعت جي ذريعي ٿي سگهي ٿو ۽ اها لازمي طور تي حڪمران جماعت ئي ٿيندي. قانون مٿان عمل ڪرڻ لاءِ انتظام ڪرڻ واري ان جماعت مٿان فرض هوندو آهي ته، اها امانت طور پنهنجون قانون تي عمل ڪرائڻ واريون ذميواريون پوريون ڪري. پر قانون کي امانت طور نافذ ڪرڻ بجاءِ پاڻ کي ان جو مالڪ سمجهي حڪمرانيءَ ۾ طوالت پيدا ڪرڻ هڪ قسم جي زيادتي آهي. صحيح نموني سان قانون جي پابنديءَ جو انتظام ڪندڙ جماعت لاءِ سڀ کان پهريائين اهو ضروري هوندو آهي ته اها عام ماڻهن کي قانون جي اهڙي انداز سان تعليم ڏيڻ شروع ڪري جيئن پيءُ پنهنجي پٽ کي پيار ۽ پاٻوهه مان اخلاق سيکاريندو آهي.
قانون جي پابندي جو انتظام ڪندڙ جماعت جي مقابلي ۾، اهڙيون جماعتون۽ ڌريون به هونديون، جيڪي قانون جي مخالفت ڪنديون آهن. انهن مخالف جماعتن سان منهن ڏيڻ ۽ انهن کي سيکت ڏيڻ به ان جماعت جي ذميوارين ۾ شامل هوندو آهي. مخالفت ڪندڙ ڌريون جيڪڏهن پارٽيءَ جي اندر آهن ته انهن کي ”تعزيري قسم“ جون سزائون ڏنيون وينديون پر جيڪڏهن، اهي ڌريون پارٽيءَ کان ٻاهر آهن ته انهن سان ”جنگ“ ڪئي ويندي. جنگ ۽ تعزير جو عمل صرف ان حدتائين قائم رکڻو آهي، ته مخالفن کي قانون جي پابنديءَ تي آمادو ڪري سگهجي، ان کان وڌيڪ مخالفن لاءِ قوت استعمال نه ڪرڻ گهرجي.
اهو ٿيڻ ناهي ڏيڻو ته ان قانون جي پابنديءَ جو انتظام ڪندڙ جماعت ۾ شخصي بالادستي قائم ٿي وڃي. جيڪڏهن ائين ٿيو ته اهو ظلم ٿيندو. صحيح قانون جي پابندي ڪرڻ لاءِ عربيءَ ۾ اصطلاح طور لفظ ”تڪليف“ استعمال ڪيو ويندو آهي. جنهن ڪري باب جو عنوان رکيو ويو آهي: ”تڪليف جي حڪمت“