ڏاهپ / اخلاقيات

شرح حُجة الله البالغه

سنڌ سلامت ڊجيٽل بوڪ ايڊيشن سلسلي جو نئون ڪتاب شاهه ولي الله رحه جو ”شرح حجة الله البالغه“ اوهان اڳيان حاضر آهي. ڪتاب جو ليکڪ مولانا عبيد الله سنڌي آهي ۽ سنڌيڪار مولانا محمد انس راڄپر صاحب آهي. امام شاهه ولي اللهؓ، اسلامي دنيا جو يگانو عالم هو، جنهن سماجي زندگي ۽ اقتصاديات جي بدلجندڙ انواع کي خدا جو شان قرار ڏنو ۽ ان پسمنظر ۾ شريعت جي حڪمن جا اسرار ۽ حڪمتون نروار ڪيون. سندس جڳ مشهور ڪتاب ”حجة الله البالغه“ کي ان سلسلي ۾ اسلامي دنيا جي علمي حلقن ۾ بيحد مقبوليت حاصل رهي آهي. امام انقلاب مولانا عبيدالله سنڌي، شاهه ولي اللهؓ جي فڪر جو وڏو شارح رهيو آهي، تنهن حجة الله البالغه جي شرح پڻ لکي هئي. هي ڪتاب ان شرح جو سنڌي ترجمو آهي.
Title Cover of book شرح حُجة الله البالغه

عمل جو سبب ٿيندڙ اُمنگون

انسان پنهنجي دل ۾ جيڪي ارادا لهندو آهي، تن جي مطابق عمل ڪرڻ تي آماده ٿيندو آهي. ظاهر آهي ته انهن ارادن جا ڪجهه نه ڪجهه سبب ٿيندا هوندا. انسان جيڪي به ڪم ڪندو آهي، جيستائين انهن کي پنهنجي لاءِ مفيد نه سمجهندو تيستائين سندس عملي قوتون ان طرف متوجهه نه ٿينديون آهن. اهو پنهنجي فائدي سمجهڻ جو عمل، ڪڏهن ته جلدي ٿيندو آهي، جيئن ڪنهن چيو ته هيءُ سٺو ڪم آهي، ٻڌي ماڻهوءَ جلدي مڃي ورتو. پر اهو عمل انسان لاءِ ساراهه لائق ناهي. اهڙي قسم جا ماڻهو انساني سوسائٽيءَ ۾ گهٽ درجي جا مڃيا ويندا آهن. انساني سوسائٽيءَ جو اهو طبقو، جنهن جي عملن جي بنياد تي مجموعي انسانيت جي عملن جو اندازو ڪبو آهي، اهو حقيقت ۾ وچولو طبقو آهي. اهو طبقو جيستائين ڪنهن شيءِ جي فائدي کي ڪنهن طريقي سان پاڻ معلوم نه ڪندو آهي تيستائين ان کي سٺو نه سمجهندو آهي. جيڪا شيءِ ڪنهن ڪم جو فائدو مڃرائيندي آهي، ان کي انسان جلد سمجهي نه سگهندو آهي، بلڪ منڍ ۾ ان بابت ننڍا ننڍا خيال پيدا ٿيندا آهن. ان کان پوءِ جيئن ئي ماڻهو ان ڪم ۾ ڪنهن ٻئي کي ڪامياب ٿيندي ڏسندو آهي تئين ئي کيس دل ۾ پيدا ٿيندڙ انهن ننڍڙن خيالن بابت هڪ قسم جو سهارو ۽ ٽيڪ ملي پوندي آهي. انهن ننڍن ننڍن خيالن کي ”خاطرات“ (دل ۾ چڀندڙ ڳالهيون- امنگون) چوندا آهن. اهڙيءَ ريت لاڳيتو دل ۾ چڀندڙ / پيدا ٿيندڙ خيالن جي ئي سببان انسان ان ڪم کي سٺو سمجهڻ لڳندو آهي. جنهن کان پوءِ انسان جون عملي قوتون اهو ڪم پورو ڪرڻ ۾ لڳي وينديون آهن. انساني ذهنيت جي تحليل (Analysis) ۾ اهو چوڻ صحيح ٿيندو ته انسان جيڪي به ڪم ڪندو آهي، ان جو پهريون سبب خاطرات/ امنگون هونديون آهن.