جھول ۾ وسندڙ سنڌي ماڻھن جي ترقيءَ جو جائزو
جھول جو اصل شھر سڄو سارو ھندو ڀائي بندن جو وسايل ھو. سڀ گھر ۽ دوڪان انهن جا ھئا. باقي جھول جي لڳ مسلمان ذاتين، ميگھواڙن ۽ گرڙا مھاجرن جا ڳوٺڙا ھئا. جن ۾ خاصخيلي، شر، گرڙا، مھراج، ميگھواڙ، پيڃارا ذات جا ماڻھو اچي وڃن ٿا.
اڄ پاڪستان کي وجود ۾ آئي، جڏھن ستر سال ٿي چڪا آھن ته مون اھو ضروري سمجھيو ته انهن اوائلي لوڪن جي تعليمي ۽ مادي ترقيءَ جو ذڪر ڪريان.
شر ذات جا ماڻھو جھول ۾ وسن ٿا، اھي اتي ئي آھين، جتي اوھان ڇڏيا جي مصداق تعليمي ترقي ڪونه ڪئي اٿن. سندن پاڻ ۾ برادري ۽ سياسي اختلافن جون ڪھاڻيون مشھور آھن. ڪنهن ڏاھي چيو آھي ته شر برادري اصل ۾ ان قول تي قائم آھي، جيڪو خلقڻھار سان انهن ڪيو ھو ته اسان کي خلقي ڇڏ، باقي............. شر برادري ۾ ڪو به ڊاڪٽر يا نالي وارو تعليم دان پيدا ڪونه ٿيو آھي.
خاصخيلي برادري جھول ۾ وسندڙ اوائلي برادري آھي، ايڏي عرصي گذرڻ باوجود چند ماستر ۽ پوليس وارا ٿي سگھيا آھن. باقي سندن تعليمي حاصلات قابلِ ذڪر ناھي. اڳي ڀائي بندن جون ڳئون چاريندا ھئا. ۽ ھاڻي انصاري سيٺين جي مال جي خدمت ڪن ٿا. بازار ۾ سندن حجامڪا دوڪان ڪافي قدر آھن، ان مان سندن ڪمائي به چڱي خاصي آھي. البته سندن تعليم جي حاصلات ڪا خاص ناھي.
پيڃارا ذات جا ماڻھو پاڪستان کان اڳ جھول ۾ ڪاسائڪو ڪاروبار ڪندڙ ھئا. ۽ ڪافي خوش گذران ھئن. ھاڻي سندن اھو ڪاروبار ختم ٿي چڪو آھي. تعليمي ميدان ۾ ڪا به قابلِ ذڪر حاصلات ڪونه ڪئي اٿن.
ھاڻي اچون ٿا ميگھواڙن ۽ مھراجن جي برادري تي. ھنن لوڪن شروع ۾ درزڪي ڪم سان شھر ۾ شروعات ڪئي. ھن وقت سندن تعليمي خواھه ڪاروباري ڪاميابين جو ذڪر نهايت دل خوش ڪندڙ آھي. ھن برادري جا ماڻھو تعليم حاصل ڪرڻ ۾ تمام ڪامياب ثابت ٿيا آھن. ان ڪري سرڪاري ملازمتن ۾ سندن سٺو تعداد خدمات سرانجام پيو ڏئي. پرائمري، ھاءِ اسڪول ۽ ڪاليجن ۾ پاڙھين پيا. ھن ڪميونٽي مان سخت محنت ڪري ڪيترائي ڊاڪٽر ۽ ڊاڪٽرياڻيون ٿي چڪا آھن. جھول شھر ۾ سندن جنرل اسٽور، ڇوٽا موٽا ڪپڙي جا دوڪان ۽ ميڊيڪل اسٽور موجود آھن. تنهنڪري چئي سگھجي ٿو ته سندن مادي خواھه علمي ترقي قابلِ تعريف آھي.