ضلعي انتظاميه جا مسئلا
سڀ کان پھريان ته مان اهو عرض ڪندس ته انتظامي پوسٽ ڪا ميٿميٽڪس ناهي جو آساني سان چئي سگھي ته ٻه ۽ ٻه چار ٿيندا. انجي جي برعقس انتظامي معاملن ۾ گھڻين فيڪٽرس تي نظر وجھڻي هوندي آهي. جيئن وقت جي نزاڪت، مسئلي جي معلومات لاءِ گھربل ذريعا، عام ماڻھن جو ردعمل، عام ماڻھو تي اثر، سرڪار جي پاليسي، قانون جي دائريڪار، سياسي حالتون، مذهب، رسم ۽ رواج ٻين ڊپارٽمينٽس جي گنجائش، پبلڪ ۽ پرائيويٽ ملڪيت جو تحفظ، مسافرن جي لاءِ اچ وڃ، عام شين جي واهپي، اسپتال تعليمي ادارا ۽ ٻيون ڪيتريون ننڊيون وڏيون شيون آهن، انھن سڀني کي نظر ۾ رکندي پوءِ ڪو حتمي فيصلو ڪبو آهي ته ڇا ڪجي ۽ ڪيترو ڪجي.
سڀ کان اول ڪوشش اها هوندي آهي ته امن امان ۾ ڪنھن به قسم جي ڳڙ ٻڙ نه ٿئي. گهڻي قدر اها ڪوشش ٿيڻ گھرجي تي ڌرين جون ڳالھيون ٻڌي جيترو ٿي سگھي اوترو جلد انھيءَ مسئلي کي حل ڪجي. عمومن اهڙي قسم جا مسئلا انتظاميا سان سڌو سئنون لاڳاپيل ڪونه هوندا آهن. اڪثر ڪري اهي مسئلا ٻين کاتن جي نااهلي يا ناڪامي جي سبب ڪري پيدا ٿيندا آهن.
مثال طور، ڪمند، ڪڻڪ، ڦٽي، پاڻي جي کوٽ يا مٿين پيچ وارن جي زيادتي. انھن جي اگھن، پرمٽ، پيمينٽ، باردانو وغيره وغيره . انھن جو ڊي سي يا ايس پي سان ڪنھن به طرح سڌو واسطو ڪين هوندو آهي، پر جڏهن آبادگار جلوس ڪڍندا يا رستو بلاڪ ڪندا ته مسئلو انتظاميا جو ٿي ويندو آهي. اهڙي صورتحال ۾ ضلعي جي انتظاميا کي پنھنجو رول ادا ڪرڻو پوندو آهي.
جنھن لاءِ سڀ کان پھريان ضلعي جي انتظاميا کي مسئلي جي شروعات کان انھي تي نظر رکڻ گھرجي ته جيئن مسئلي جي شروعات ۾ ان کي حل ڪيو وڃي. سڀ کان اول ڪمند جي آبادگارن جي وفد کي گھرائي انھي مسئلي کي حل ڪرڻ لاءِ تجويزن وٺي ان تي غور ڪجي ۽ انھي مسئلي جي حل لاءِ هڪ، ٻه، ٽي، چار ترجيع وار پوائنٽس نوٽ ڪري پوءِ انھي ڏينھن يا ٻئي ڏينھن تي ڪمند مل مالڪان کي گھرائي انھن جون مجبوريون ٻڌي پوءِ تجويزن تي حل ڪرڻ لاءِ رستو ڳولھي ڪڍجي. انھيءَ کان پوءِ ٻنھي ڌرين يعني آبادگار ۽ شوگر مل ملڪان يا انجي ذميوار انتظاميه جي گڏيل ميٽنگ ڪري ٻنھي جي ڏنل تجويزن کي سامھون رکي ٻنھي ڌرين جي مرضي مطابق اگريمينٽ ڪرائي انتي عمل ڪرائڻ کي يقيني بڻائجي، ته جيئن اهو مسئلو اڳتي وڌڻ کان اڳ خوش اسلوبي سان حل ٿي وڃي. اهڙيءَ طرح سان باقي معاملن کي حل ڪجي.
اڪثر اوقات ڪڏهن اهڙا مسئلا بي خبرائي ۽ ضلعي جي ڪنھن به ڌر سان واسطو نه هجڻ جي باوجود به جنم وٺندا آهن. انھن مسئلن جو حل ضلعي ليول يا ڊويزن جي ليول تي به ڪونه هوندو آهي. اهڙي حالت ۾ انتھائي صبر ۽ تحمل کان ڪم وٺندي مسئلي کي شديد ڪرڻ جي جاءِ تي فائر برگيڊ وارو ڪم ڪبو آهي، جيئن اها باهه وڌيڪ ٻئي پاسي نه وڃي ۽ ڪوشش ڪري انھيءَ کي اتي جو اتي ڪنٽرول ڪجي. اهڙي قسم جا مسئلا خاص ڪري صوبائي يا مرڪزي سرڪار جي ڪري ٿيندا آهن. جن جو حل به انھيءَ ليول جو هوندو آهي، پر مسئلي کي منھن ڏيڻ ضلعي انتظاميه جي جوابداري ٿي ويندو آهي. تنھن ڪري اهڙي مسئلي کي منھن ڏيڻ ڪجھه وڌيڪ ڏکيو ۽ وقت جي ڪابه خبر ڪان هوندي آهي ته ڪيترو وقت انھي لاءِ درڪار هوندو. اهڙا مسئلا عمومن سياسي نوعيت جا هوندا آهن ۽ ضلعي جي انتظاميه جيڪڏهن ڪنھن به قسم جو ڪو اهڙو تڪڙو يا غلط قدم کڻندي ته اهو انتھائي ڀيانڪ ٿي ويندو آهي. تنھن ڪري هر وقت تياري جي پوزيشن ۾ رهي ۽ انھي مسئلي جي لاڳاپيل ضلعي ۾ نمائندگي ڪرڻ وارن سان رابطو ۽ جيترو ٿي سگھي اوترو وڌيڪ بھتر ۽ انھن سان وڌيڪ ميل ملاقات رکي ته جيئن اهي به ضلعي انتظاميه سان پنھنجو سهڪار ڪرڻ ۾ فخر محسوس ڪن. يعني ضلعي جي انتظاميه ۽ واسطيدار مسئلي جي اتان جي نمائندن ۾ جيتري ويجھڙائپ ٿيندي اوترو ضلعي جو امن امان بھتر رهندو.
ڪجھه وري اهڙا مسئلا هوندا آهن جن جو ملڪ جي ڪنھن به ڪنڊ ڪڙڇ سان واسطو ڪونه هوندو آهي پر گھڻي ڀاڱي عوام جون دليون ۽ جذبا انھي مسئلي سان لاڳاپيل هوندا آهن . مثال طور ڪو به اهڙو عمل جنھن جو اسان جي مذهب سان واسطو هجي پر ٿي ڪٿي به پر انجو اثر اسان جي سرزمين تي ظاهر ٿيندو آهي. جيئن ڪڏهن يورپ ۾ پاڻ ڪريم جن جي شان ۾ ڪا گستاخي ڪري يا بيت المقدس ۾ اهڙي ڪابه ڪاروائي ٿئي انجو اثر پنھنجي سرزمين تي ظاهر ٿيڻ يقيني آهي ته اهڙي حالت ۾ صبر ۽ تحمل جو مظاهرو ڪرڻ ۽ مذهبي اڳواڻن سان رابطو نھايت ضروري هوندو آهي.