ماستر ڪلهوڙو ۽ غلام حسين اُنڙ
1988ع سيپٽمبر مھيني جي شايد پھرئين يا ٻئي هفتي ڪمشنر سکر فون ڪري چيو ته مان ماڻھو موڪليان ٿو ۽ انھي کي ڪجھه ڪاغذ آهن، انھن جي پاڻ ذاتي جاچ وٺي هفتي جي اندر رپورٽ ڪر. تقريباً اڍائي ٽن ڪلاڪن کان پوءِ اهو ماڻھو آيو ۽ بند لفافو اچي مونکي ڏنائين. مون اهو لفافو کولي ڏٺو ته ٻه ٽي پنا هيا، جنھن مان پھرئين پني تي ڪمشنر سکر جو هٿ اکرين نوٽ لکيل هيو ته سرزمين تي پاڻ وڃي جاچ ڪري هفتي ۾ رپورٽ موڪل. جڏهن مون پڙهڻ شروع ڪيو ته ان درخواست ۾ لکيل هيو ته ڊي سي آفيس لاڙڪاڻو ۾ هڪ اي ڊي ايم ديھه لکمير تعلقو ڏوڪري ۾ ٻه سؤ ايڪڙ يا جريب زمين آهي، جنھن جا کاتا تپيدار سان ملي فراڊ ڪري اي ڊي ايم صاحب پنھنجي نالي يا ڪنھن ٻئي جي نالي ڪوڙو ڪليم ٺھرائي زمين انھي فرضي ڪليم کان خريد ڪري پنھنجي قبضي ڪئي آهي. اهڙيءَ طرح ٻين ڪيترن ديھن جا نالا پڻ هيا، جيڪي مختلف ديھن ۽ تعلقن ۾ ساڳئي نموني سان زمين ڪوڙا ڪليم ڪنھن فرضي ماڻھو جي نالي ٺاهي، انھي کان ڪاغذن تي خريد ڄاڻائي پنھنجي کاتي ڪرائي قبضو ڪري ويٺو آهي.
جيئن ته اها ايراضي ۽ زمين مختلف ديھن ۽ تعلقن ۾ هئي، تنھن ڪري صحيح طرح ان تي رپورٽ ڪرڻ لاءِ ڪجھه وقت درڪار هيو. مون نه پئي چاهيو ته هروڀرو ڪنھن جي خلاف صرف ڪنھن جي چوڻ تي رپورٽ موڪليان، مون ڪمشنر صاحب کي فون ڪيو ته سائين هن ڪم لاءِ مونکي تقريباً ٻه ٽي هفته کپندا ته جيئن توهان کي مان مڪمل ۽ حقيقي پوزيشن ٻڌائي سگھان، انھي لاءِ رڪارڊ سان گڏ سرزمين تائين جاچڻو پوندو ضروري ناهي ته جيڪو ڪجھه درخواست ۾ لکيل آهي اهو سؤ سيڪڙو سچ هجي. تنھن ڪري مونکي ٿوري مھلت ڏيو ته مان اطمينان سان جاچ جوچ ڪيان، چيائين ته ٺيڪ آهي پر ٻئي ڪنھن کي خبر نه پوي.
مون ٻئي ڏينھن تي اسسٽنٽ ڪمشنر لاڙڪاڻو بابلاڻي کي گھرائي چيو ته ديھه لکمير ڪٿي آهي؟ ۽ انھي جو تپيدار ڪير آهي؟ مون چيو ته سڀاڻي موڪل به آهي، اوڏانهن هلبو. تپيدار کي چئو ته ديھه جو نقشو ۽ رڪارڊ به کنيو هلي. اڌ منو ڪلاڪ کان پوءِ اي ڊي ايم آيو پر ٿورو پريشان هيو، چيائين ته سائين ٻڌو آهي ته ڪنھن سرزمين تي وڃو ٿا. سائين توهان نه وڃو مان مختيارڪار کي موڪليان ٿو، پاڻ وڃي سرزمين ڏسي اچي رپورٽ ڪندو. سائين جيڪڏهن ڊي سي صاحب رڳو سرزمينون ڏسندو ته هتي ٻيا ڪم ڪير ڪندو وغيره وغيره. اي ڊي ايم جي ڳالھائڻ ۾ پريشاني جو عنصر تمام گھڻو واضع هيو. مون چيو ته اهڙي ڪابه ڳالھه ناهي، سڀاڻي موڪل به آهي ٿورو ضلعي جي ايريا جي واقفيت به ٿي ويندي. چيائين ته واقفيت لاءِ صرف هڪ تپو ڇو ٿا وڃو گھمڻ، باقي توهان مرضي جا مالڪ آهيو. مون چيو ته ڇا ڊي سي ڪنھن هڪ تپي نٿو وڃي سگھي ڇا؟. نه سائين توهانجي مرضي جڏهن ۽ جٿي وڃڻ چاهيو وڃي سگھو ٿا بس مون ته انھيءَ ڪري پئي چيو ته سائين جيڪڏهن ڪا سرزمين ڏسڻي آهي ته هيڊمنشي يا مختيارڪار کي موڪلي به رپورٽ وٺي سگھجي ٿي، توهان جي معيار مطابق اهو ڪم ناهي. بھرحال ڳوٺ ڏانهن ڪو ڪم ٿي پيو، تنھنڪري انھيءَ هفتي سرزمين ڏسي ڪونه سگھيس.
اي ڊي ايم صاحب هڪ ڏينھن موڪل گھري ته مونکي ڳوٺ راڌڻ ۾ ضروري ڪم آهي. مون موڪل ئي مان ڳوٺ ويس ٻئي ڏينھن واپس لاڙڪاڻو موٽي آيس. اي ڊي ايم ۽ غلام حسين انڙ جو رابطو قاضي اختر صاحب سان هيو. غلام حسين انڙ، اڪبر جوڻيجو ڏوڪري جو ۽ اي ڊي ايم صاحب منهنجي پٽ جي ڇٺي واري وڊيو کڻي سي ايم هائوس ويا. قاضي اختر کي اليڪشن ۾ هر مدد جي آڇ ڪين، جيڪا قاضي اختر صاحب قبول ڪئي. قاضي اختر صاحب جو فون آيو، هڪ لاڙڪاڻو شھر جو ديوان ڌاڙيل اغوا ڪري ويا هيا، پھريان انجي باري ۾ پڇيائين ۽ هڪدم غصي واري لھجي ۾ چوڻ لڳو ته توهان ڪجھه ڪونه ٿا ڪيو، ماڻھو ڏينھن ڏٺي جو اغوا ٿين ٿا ۽ توهان کي ڪا پرواه ناهي توهانکي رڳو سھولتون کپن. فون بند ڪري ڇڏيائين. منھنجي اطلاع مطابق انڙ ۽ ٻيا سڀ دوست انھيءَ وقت قاضي اختر سان گڏ ويٺا هيا.
ٿوري دير کان پوءِ چيف سيڪريٽري جي آفيس مان فون آيو ته توکي سسپينڊ ڪري اي ڊي ايم لاڙڪاڻو کي چارج ڏني وئي آهي.
سسپينڊ انھيءَ ڪري ڪيو ويو آهي ته تو فوڊ آرڊيننس جي خلاف ورزي ڪئي آهي. يعني مھمانن کي صرف هڪ ڊش کارائڻي هئي تو هڪ کان وڌيڪ ڊشز کارايون آهن.
بدلي جي ته مونکي قاضي اختر صاحب جي موڪليل مغيري صاحب جي ڳالھائڻ مان اندازو ٿي ويو هيو ته ڪنھن وقت به ڪل آفيسر ذائقه البدلي ٿيڻي آهي. پر سسپينڊ ٿيڻ جو مونکي ڪوئي گمان ڪونه هيو. بھرڪيف جيڪو ٿيندو آهي، انھيءَ ۾ الله سائين جي حڪمت هوندي آهي. تنھن ڪري مونکي ڪنھن به قسم جو رنج و غم ڪونه ٿيو. مونکي الله سائين مشڪل وقت کان بچايو. اڌ ڪلاڪ اندر چارج ڇڏي مان ڳوٺ ويس. ڇو ته اي ڊي ايم انوقت ڪراچي ايئرپورٽ تي هيو، پويان اچي اي ڊي ايم چارج وٺي ڪم شروع ڪيو.