آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

سپاھيءَ کان وفاقي سيڪريٽري تائين

محمد جمن ڄامڙي جي آتم ڪٿا خودنوشت سوانح حيات آهي، جيڪا سندس ذات جي تعميرات واري گرائونڊ زيرو کان فلڪ بوس عمارت تائين پهچڻ جي اڻ ڳاڻيٽن ڏاڪن جي اڏاوت ۽ ڊيڪوريشن  جي تجربن جو نچوڙ آهي. ڪتاب ”سپاهيءَ کان وفاقي سيڪريٽري تائين“ هڪ اهڙي ماڻھوءَ جي جفا ڪشي جو سربستو سچو داستان آهي، جنھن سنڌ جي ٺپ ٻھراڙي واري ڳوٺ ۾ جنم ورتو، گورنمينٽ جي ڦڪن اسڪولن ۾ پڙهيو، فوج ۾ سپاھ گيري ڪيائين، قائداعظم يونيورسٽي مان اعليٰ تعليم بہ حاصل ڪيائين تہ ننڍڙيون نوڪريون بہ ڪيائين ۽ انت ۾ پاڪستان جي ڪريم ڪلاس ۾ انٽري هڻڻ لاءِ ’سي ايس ايس‘ ڪيائين، ۽ سترهين گريڊ کان شروع ٿي 22 هين گريڊ يعني مائونٽ ايوريسٽ تي پهچي رٽائر ٿيو.

Title Cover of book سپاھيءَ کان وفاقي سيڪريٽري تائين

تپيدار ۽ ايس ايڇ او کي هٿ ناھي لائڻو

ٻن ٽن ڏينھن کان پوءِ پي ايم سيڪريٽريٽ مان فون آيو ته تپيدار کي هٿ ناهي لائڻو، اهو اتي ئي رهي جنھن پوزيشن ۾ آهي. سائين ظفر علي شاهه هر ٻئي ٽئين ڏينھن فون ڪري تپيدار جي خلاف شروع ٿي وڃي. جڏهن مان چوان ته سائين ڪجھه ثبوت ته ڏيو ته چوندو هيو ته مان جو ٿو چوان، سائين توهانجو چوڻ صحيح پر ڪجھه ته لکت ۾ ڪو جواز هجي. تپيدار اتي جو اتي رهيو، سائين لکت ۾ يا ڪوئي ثبوت ڪونه پيو ڏئي ڳالھه آئي وئي. پوءِ خبر پئي ته ان تپيدار ٻن گھوڙن تي شرط رکي هئي، هڪ هارائي ويو ٻيو کٽي ويو.
الحمدلله ڊسٽرڪٽ ۾ منھنجي ۽ ايس پي صاحب جي پاڻ ڪافي هم آهنگي رهي آهي. ڪيترائي دفعا جيڪڏهن ڊي ايس پيز کي ايس پي صاحب جي نوٽيس ۾ ڳالھه نه ايندي هئي ۽ مان ڪوئي حڪم پاس ڪري ڇڏيندو هيس، جيڪو ايس پي جو ڪم هوندو هيو پر مان چئي ڇڏيندو هيس ته جيڪڏهن ڊي ايس پي فون ڪري ايس پي جي نوٽيس ۾ ڳالھه آڻيندو هيو ته ايس پي صاحب هميشه پنھنجي ماتحتن کي چوندو هيو ته ڄامڙو صاحب جيڪو چيو آهي، اهو منھنجي طرفان چيل سمجھو، اهڙي طرح ايس پي صاحب جيڪڏهن روينيو جي ڪنھن به آفيسر کي چوندو هيو ته منھنجو به ساڳيو چوڻ هوندو هيو. پر جيڪڏهن اسان مان ڪنھن کي ان ڳالھه تي اتفاق نه هوندو هيو ته اسين پنھنجي ماتحتن کي ڪڏهن به ڪونه جھليندا هياسين، جيستائين اسين پاڻ ۾ اهو مسئلو ڊسڪس ڪري ان حڪم کي تبديل ڪريون ۽ تبديل ڪرڻ لاءِ به ساڳيو آفيسر چوندو هيو ايئن ناهي جيڪڏهن ايس پي چيو منھنجي ماتحتن کي وري به ايس پي صاحب انھي حڪم ۾ ردوبدل ڪري چوندو هيو ته جيئن هيٺين وٽ اهو تاثر نه وڃي ته ٻنھي وڏن جي وچ ۾ ڪوئي انھيءَ ڳالھه تي اختلاف آهي.
علي اڪبر بنگوار ۽ مان گڏ نوابشاهه هياسين ۽ اسان جي ايتري ته هم آهنگي هوندي هئي، جو ڪڏهن مان ڊي سي به ته گڏوگڏ ايس پي به هوندو هيس، اهڙي طرح بنگوار صاحب ايس پي سان گڏوگڏ ڄڻ ڊي سي به هوندو هيو. پر بنگوار صاحب ۾ اها خوبي هوندي هئي ته هو هميشه مونکي وڌيڪ اهميت ڏيندو هيو. هڪ دفعي نه پر ڪيترائي دفعا اسان ٻنھي کي مختلف سورس کان اطلاع مليو ته ايس ايڇ او ٺارو شاهه ڏوهارين سان مليل آهي. اسان ٻنھي ان علائقي ۾ اوپن ڪچھري جو پروگرام رکيو ۽ ڪجھه اهڙا ماڻھو هيا، جن ايس ايڇ او جي خلاف ڳالھه ڪئي ۽ اسان کي مليل رپورٽ جي تصديق ٿي، جيئن ته اسان ٻنھي کي تسلي ٿي ته جيڪا رپورٽ ملي آهي سا سچي آهي، مون ۽ ايس پي صلاح ڪري اتي جو اتي ايس ايڇ او کي سسپينڊ ڪري لائين موڪلڻ جو اعلان ڪيو. اوپن ڪچھري ختم ٿي اسان ٻئي گڏ هڪ گاڏي ۾ موٽياسين. گاڏي مون پئي هلائي ۽ بنگوار صاحب گڏ واري سيٽ تي ويٺو هيو. اسان جڏهن ٺارو شاهه کان مورو جي ڀرسان پھتاسين ته سي ايم هائوس کان وائرليس تي ميسيج آيو ته ٺاروشاهه جي ايس ايڇ او کي ري انسٽيٽ ڪري ساڳئي ٿاڻي تي ايس ايڇ او ڪري رکو. ايس پي مون ڏانھن ڏٺو، چيائين ته سائين هاڻي ڇا چئون. مون چيو ته اسان جي طرفان انڪار . خير اسان انڪار ۾ جواب موڪليو ته اسان انھي کي ري انسٽيٽ ڪري ساڳئي ٿاڻي تي ايس ايڇ او ڪري ڪون رکنداسين. جڏهن اسان اڳتي دولتپور ۽ قاضي احمد جي تقريباً وچ تي پھتاسين ته ٻيھر سي ايم هائوس ڪراچي کان ميسيج آيو ته نه ۽ توهان انکي ري انسٽيٽ ڪري ٺارو شاهه ٿاڻي تي ايس ايڇ او ڪري رکو.اسان ٻنھي ساڳيو جواب موڪليو ته اسين ايئن ڪونه ڪنداسين. اڃان اسان قاضي احمد کان نوابشاهه لاءِ لڙياسين ته هڪ ڀيرو ٻيو ميسيج آيو، جيڪو هوم ڊپارٽمينٽ جي طرفان باقائده آرڊر هيو ته هوم ڊپارٽمينٽ جي آرڊر نمبر فلاڻو ۽ فلاڻي رولز جي تحت هوم ڊپارٽمينٽ ان سسپينڊ ٿيل ايس ايڇ او کي ري انسٽيٽ ڪري ٺارو شاهه ٿاڻي تي ايس ايڇ او مقرر ڪري ٿو.
اسان ٻئي هڪٻئي جو منھن ڏسندا رهياسين پوءِ اسانکي ان ٿاڻي ڏانھن وڃڻ جي همٿ ڪانه ٿي. ڇو ته جڏهن توهان بيوس ٿي وڃو ۽ ڪري به ڪجھه نه سگھو ته اتي وڃڻ وڌيڪ بيعزتي جي ڳالھه هوندي آهي. ٻيو ته پوءِ اهو ماتحت توهان جي حڪمن کي ٺڪرائي، انھيءَ جي حڪمن جي پوئواري ڪندو آهي جنھن هن کي ضد ۾ اچي مٿان کان ڪم ڪرائي اتي رکرايو ۽ ان جو ناجائز تحفظ به ڪري. جڏهن اهڙي قسم جي مداخلت انتظاميه ۾ اچي ويندي آهي ته پوءِ انتظاميه جو الله حافظ.
انھن ڏينھن ۾ گورنر سنڌ مسٽر جسٽس فخرالدين جي ابراهيم ۽ وزيراعليٰ سنڌ سيد قائم علي شاهه ٻنھي گڏجي نوابشاهه جو دورو ڪيو. اسان امن امان جي حساب سان بريفنگ ڏني، جنھن ۾ اسان واضح طور چيو ته سائين ڊي سي ۽ ايس پي توهان ڪنھن کي به رکو، تيستائين امن و امان قائم ڪونه ٿيندو جيستائين توهان جنھن کي جوابداري ڏيو ۽ ان جي ڪم ۾ مداخلت نه ڪندا. اسان جنھن کي ڪجھه ڪيون ٿا ته توهان اهو چئي معاملو خراب ٿا ڪيو ته بابا هي اسان جو پراڻو ورڪر آهي، هن اسان جي ڪري جيل کاڌا آهن. ڀلي اهو ماڻھو جيل ۾ پنھنجي ڪرتوتن جي ڪري ڇونه ويو هجي. جنھن کي به رکو انکي پنھنجي ايريا ۾ خودمختيار ڇڏيو ته هو پنھنجو ڪم ڪري، پوءِ جيڪڏهن رات جو ڪير ڪمزور ترين ماڻھو سون کڻي وڃي ۽ انکي ڪجھه ٿئي ته پوءِ ان ضلعي جي ڊي سي ۽ ايس پي جي جوابداري آهي، باقي ايس ايڇ او کي شڪايتن تي سسپينڊ اسين ڪيون ۽ توهان اسانجي ڳالھه کي وزن به نه ڏيو ۽ ذميوار به اسان کي ڪيو ته بھتر ته توهان ڪنھن کي به رکو، اسان کان ايئن ڪم ڪونه ٿيندو. جسٽس فخرالدين جي ابراهيم ان ڳالھه جي تائيد ڪئي پر سي ايم صاحب سياسي مصلحت جو شڪار اسين به بيڪار.
سرڪٽ هائوس ۾ سي ايم صاحب کي ورڪر اچي وڪوڙين ۽ درخواستن تي نوٽ هڻندو به وڃي، ورڪر سائين کي سوڙهو ڪندا وڃن، اسان جيڪڏهن ڪنھن کي چئون ته ٿورو پٺتي هٽو ۽ لائين ۾ اچي درخواست تي نوٽ هڻايو. تڏهن سائين چئي ابا نه چئو انھن کي، اچي ورڪرن ڌڪا ڏيڻ شروع ڪيا، هڪٻئي کي اسان جھليون ته اسان تي غصو ڪري، آخر ڪار سائين هڪ ڪمزور جسم جو مالڪ سائين اچي هيٺ پيو، تڏهن به اسان کي جھلي ته ابا نه چئون. ورڪرن هڪٻئي کي ڌڪا ڏئي دروازا ٽوڙي ڇڏيا اتي رکيل هر شئي ڊانوانڊول ٿي وئي، سائين پاڻ ڌڪن ۾ ڪڏهن اوڀر طرف ڪري ته ڪڏهن اولھه طرف.