سرائڪي پنجابي ناهن
2008ع ۾ جڏهن وزيراعظم سيد يوسف رضا گيلاني ٿيو ته انوقت پبلڪ افيئر ونگ ۾ تمام ٿورا آفيسر بچيا هياسين. عارف ريلوي جو اسپيشل سيڪريٽري، سعيد احمد ايڊيشنل سيڪريٽري پبلڪ ونگ، محمد جمن ڄامڙو جوائنٽ سيڪريٽري ۽ چار پنج ڊپٽي سيڪريٽري. سراج شمسي جوائنٽ سيڪريٽري پر زرداري جو خاص ماڻھو هو، تنھنڪري پرنسپل سيڪريٽري وزيراعظم جي چارج به ان وٽ هئي. شروع ۾ آفيسر ٿورا هياسين، تنھنڪري ڪم جي رش تمام گھڻي هوندي هئي. پوءِ هڪ ٻيو جوائنٽ سيڪريٽري آيو، جنھن کي ڪي پي ڪي ۽ بلوچستان ڏنو ويو. پنجاب ۽ سنڌ جي پارليامينٽيرين جي مسئلن کي حل ڪرڻ لاءِ منھنجي ڊيوٽي لڳي. جيڪو تمام گھڻو ڪم هوندو هيو، جنھنجي ڪري ڪافي وقت دير تائين آفيس ۾ ويھڻو پوندو هيو، جيڪو تقريباً ڇهه مھينه ايئن هلندو رهيو. انھيءَ دوران منھنجي پ پ جي ايم اين اي ۽ سينيٽرن سان ڪافي ميل ملاقات ٿيندي هئي. مون ڏٺو ته خاص ڪري پنجاب جا ايم اين ايز ۽ سينيٽرس جڏهن به منھنجي آفيس ايندا هيا ته بي بي شھيد جو جڏهن نالو ڪنھن به ريفرنس سان ايندو هيو ته هو هميشه وڏو ساهه کڻي شوڪارو هڻي چوندا هيا ته هئي بي بي صاحبه اسان کي ڪنھن جي حوالي ڪري وئين. جڏهن انھن جي بي تڪلفي ٿي وئي، ته اهي روئي بي بي صاحبه کي ياد ڪندا هيا. چوندا هيا ته اسين هينئر ڇورا ڇنا ٿي ويا آهيون. جڏهن بي بي صاحبه هوندي هئي ته اسانکي ادب سان نالو وٺي سڏيندي هئي ۽ غور سان اسان جو مسئلو ٻڌندي هئي ۽ عزت ڏيندي هئي.هينئر جمن سائين نه اسان کي ڪا عزت ٿي ملي نه وري ڪو ڳالھه ٻڌڻ وارو آهي. چوندا هيا ته اسان نواز شريف سان ٽڪر کاڌا، هاڻي جڏهن اسان جي حڪومت آئي آهي ته مالڪي به ڪرڻ ڇڏي ڏني اٿن. هٿ سان وٺي اسان کي ڀڄائڻ جي ڪوشش ٿا ڪن، جڏهن ته اسان هن پارٽيءَ کي رت ڏنو آهي ۽ اسان وڃڻ ڪونه ٿا چاهيون پر هتي اسان کي انھيءَ ڪري سزا ڏني ٿي وڃي ته اسين بي بي صاحبه جي قريب هياسين ۽ بي بي شھيد اسان تي اعتماد ڪندي هئي ۽ اسان ڪڏهن به بي بي شھيد جي اعتماد کي ڇيھو ڪونه رسايو. پر يار هي ته ڄڻ اسان کي پنھنجو دشمن ٿو سمجھي. ڪجھه ايم اين ايز کي مون پنھنجي گنھگار اکين سان ڏٺو جيڪي بي بي شھيد جو نالو ايندو هيو ته روئي ڏيندا هيا. محسوس ٿيندو هيو ته زرداري جي ملڻ جلڻ جي طريقي ۽ انجي انھن سان ناروا سلوڪ جي ڪري ڪافي ڏکويل هوندا هيا.
وزيراعظم صاحب عمومن مھيني ۾ هڪ ٻه دفعا ملتان ويندو هيو، تنھنڪري مونکي به هڪ ڊپٽي سيڪريٽري سميت ملتان وڃڻو پوندو هيو. جتي به وزيراعظم ويندو هيو ته اسان کي ان فنڪشن ۾ وڃڻو پوندو هيو ته جيئن ڪو اهڙو سوال پڇي يا ڪو وزير اعظم کي ڪو ڪم چوي ته اسين اهو نوٽ ڪندا هياسين ۽ واپس اچي انھي بابت نوٽ ٺاهي وزيراعظم ڏانھن موڪليندا هياسين پوءِ جيڪو ان تي حڪم ٿيندو هيو، انھي مطابق انھيءَ ڪم جي پوئواري ڪبي هئي.
هڪ دفعي جولاءِ جو مھينو هيو، گرمي به چوٽ جي هئي. وزيراعظم کي بھاوالدين ذڪريا يونيورسٽي جي لا ڪاليج جو افتتاح ڪرڻو هيو، اتان کان پوءِ قلعه قاسم باغ شاهه رڪن عالم جي درٻار جي ڀرسان وزيراعظم جي مان ۾ جاويد صديقي صاحب لنچ جو بندوبست ڪيو هيو . وزيراعظم ته اتان يونيورسٽي کان هيلي ڪاپٽر ۾ هليو ويو مان ۽ ڊپٽي سيڪريٽري گاڏي ۾ اوڏانھن وڃون پيا. مونکي بوسڪي جو وڳو ۽ ويسٽ ڪوٽ ۽ مٿي تي سنڌي ٽوپي پاتل هئي. اسان به وڃي اتي پھتاسين ته رسيپشن تي جاويد صديقي بيٺو هيو ۽ منھنجي انکان اڳ صديقي سان ملاقات ڪانه ٿي هئي. فائل ڊپٽي سيڪريٽري جي هٿ ۾ هيو، مان هٿين خالي جڏهن پنڊال جي ويجھو پھتس ته صديقي تڪڙو تڪڙو مون ڏانھن وڌيو ۽ اچي وڏي عزت سان مليو ۽ مونکي پنھنجي اڳيان ڪيون وٺي هلڻ شروع ٿي وڃي پھرين قطار ۾ رکيل صوفه سيٽ تي ويھاري پاڻ وري پوئتي هليو ويو. پنجن منٽن کان پوءِ کلندو مون ڏانھن آيو. مونکي چوڻ لڳو ته يار توهان کي خبر آهي ته مون توهان لاءِ ڇا سوچيو پئي؟ جڏهن مون توهان کي هيڏانھن پنڊال ڏانھن ايندي ڏٺو ته مون سمجھيو ته پڪ ڪو سنڌ جو ايم اين اي هوندو يا سينيٽر، تنھن ڪري مان توهانکي ايترو اڳتي اچي آڌرڀاءُ ڪيو. مون چيس ته انجو مطلب ته مان هي سيٽ خالي ڪيان، چيائين ته نه سائين، مون ته صرف توهان کي ٻڌايو ته توهان پري کان سنڌي وڏيرا پيا لڳو.
سعيد احمد ۽ مان ويٺي ڪم کي ورهائڻ لاءِ سوچ ويچار پئي ڪيو ته فون آيو ته اسپيشل سيڪريٽري پرنسپل سيڪريٽري وٽ ويٺو آهي، تنھن ڪري توهان ٻئي پرنسپل سيڪريٽري جي آفيس اچو. مان ۽ ايڊيشنل سيڪريٽري سعيد صاحب پرائيم منسٽر هائوس ڏانھن وياسين. ڪافي دير تائين اهي ڳالھيون هلنديون رهيون ته ڪيئن ڪم کي آسان بڻايو وڃي؟ مختلف تدبيرون غور هيٺ آيون. آخرڪار اهو طئه ٿيو ته جوائنٽ سيڪريٽري هر ڊويزنل هيڊڪوارٽر ۾ وڃي هر ڊويزن جي ايم اين اي ۽ سينيٽر انھن جو اڄ تائين ڏنل اسڪيمن جو مڪمل رڪارڊ ٺاهي وڃي ٽن ڊپارٽمينٽ سان ميٽنگ ڪري ۽ جيڪڏهن ايم اين اي يا سينيٽر ان ميٽنگ ۾ اچڻ چاهي ته اهي به اچن ۽سامھون ويھاري جيڪي شڪايتون هجن، اتي جو اتي جي ايس حل ڪري اچي. جيئن ته انوقت مان اڪيلو جي ايس هيس، تنھنڪري مونکي چيائون ته ايڊيشنل سيڪريٽري سان ويھي پروگرام ٺاهي پوءِ فيلڊ ۾ نڪري وڃ. مان ۽ سعيد صاحب ويھي پروگرام ٺاهيو. پھريون، ملتان، بھاولپور، ڊيرا غازي خان، سرگوڌا ڊويزن جو پروگرام جاري ڪيم، ٽي ڏينھن هر ڊويزنل هيڊ ڪوارٽر ۾ هڪ ڏينھن سوئي گئس، بجلي، پبلڪ ورڪس ڊپارٽمينٽ.
2008ع آگسٽ ۾ سڀ کان پھريائين انھي سلسلي ۾ منھنجو پھرئين وزٽ ملتان ڊويزن جي لاءِ طئه ٿيو. ٽنھي ڊپارٽمينٽ کي اطلاع موڪليو ويو ته فلاڻي تاريخ تي ملتان، بھاولپور، ڊي جي خان ۽ سرگوڌا ڊويزن ۾ جوائنٽ سيڪريٽري پي ايم سيڪريٽريٽ ايندو ۽ ڊپارٽمينٽ پنھنجي ريسپانسيبل آفيسر کي بمع پراگريس پرائيم منسٽر جي ڊائريڪٽوز جي کڻي حاضر رهن. انھن ڊويزن جي پارليامينٽيرين کي به اهڙي قسم جو اطلاع ڏنو ويو ته اهي پاڻ يا انھن جي طرفان ڪوئي نمائندو جيڪڏهن ميٽنگ ۾ اچڻ چاهي ته اهڙو اڳواٽ اطلاع ڏيندا. جيئن ته پنجاب هڪ گھڻي آبادي وارو علائقو آهي تنھنڪري هر هڪ ڊويزن ۾ ڪافي تعداد ۾ عوامي نمائندا هوندا آهن، تنھنڪري هر هڪ ڊپارٽمينٽ لاءِ هڪ هڪ ڏينھن مقرر ڪيو ويو.
منھنجي خيال ۾ ته عوام جا نمائنده شايد گھٽ اچن ۽ ٿي سگھي ٿو ته انھن جا ڪجھه نمائنده ميٽنگ ۾ اچن. پھرئين ميٽنگ بجلي متعلق هئي، جيڪا رمادا هوٽل ملتان جي ڪانفرنس هال ۾ ارينج ڪئي وئي هئي. جيڪو وقت ميٽنگ جو مقرر ڪيل هو، انھي کان اڳ ڏهه پندرنهن منٽ ڪافي تعداد ۾ ايم اين ايز ۽ هڪ ٻه سينيٽر پاڻ ان ميٽنگ لاءِ باقاعده تياري ڪري اچي حاضر ٿيا. جيئن ته گھڻا ايم اين ايز هيا، تنھن ڪري اهو فيصلو ڪيوسين ته اين اي نمبر وائيز ميٽنگ شروع ڪيون. جڏهن ميٽنگ شروع ٿي ته هر ايم اين اي پاڻ سان گڏ هر اسڪيم جي ڊٽيل پاڻ سان کڻي آيو هيو جيڪڏهن ڊپارٽمينٽ جو نمائندو ڪنھن اسڪيم جي پروگريس ۾ ڪا ڪمي پيشي ڪري پيو ته پاڻ ايم اين اي صاحب يا ته انجي تصديق پيو ڪري، جيڪڏهن ان غلط بياني ڪئي آهي ته ثبوت سان انجي مٿان چڙهائي پيو ڪري. انھيءَ مان صاف ظاهر هيو ته پنجاب جو نمائندو پنھنجي علائقي جي ترقي لاءِ ڪيترو ته باخبر ۽ دردمند هيو.
اهڙيءَ طرح اهي ايم اين ايز سڄو ڏينھن ميٽنگ ۾ ويٺا رهيا جيستائين انھن جو وارو نه پئي آيو ۽ اهو سڄو لقاءُ مون ملتان، بھاولپور، ڊي جي خان، ۽ سرگوڌا ڊويزن ۾ هڪجھڙو ڏٺو.
انھيءَ کان پوءِ مون سنڌ جي لاءِ ساڳيو پروگرام رکيو، جنھن ۾ ڪراچي، حيدرآباد ڊويزن جو پھريون دور ڪيو.
ڪراچي واري ميٽنگ ۾ايم ڪيو ايم جا نمائنده يا انھن جا موڪليل ماڻھو آيا، جن پنھنجي اسڪيمن تي ڊپارٽمينٽ تي خوب ڏي وٺ ڪئي. جڏهن حيدرآباد ۾ ميٽنگ رکي ته اتي هڪ به عوام جو نمائندو نظر ڪونه آيو، بلڪ انھن جا پرائيويٽ سيڪريٽريز آيا جيڪي واسطيدار ڊپارٽمينٽ جا ايجنٽ وڌيڪ بنسبت پنھنجي موڪليل ايم اين اي جي.عمومن ڊپارٽمينٽ اچي انھي ڳالھه تي بيھندو هيو ته سائين اسان ڇا ڪريون جڏهن ڪنھن اسڪيم کي فائينل ڪرڻ لاءِ ٽينڊر واري مرحلي تي پھچون ٿا ته ايم اين اي جو ماڻھو اچي چوي ٿو ته بيھه اها اسڪيم ناهي ڪرڻي، انھي جي جاءِ تي ٻي ڏينداسين. تنھنڪري اسان مجبور آهيون جو انھي تي ڪا پراگريس ڪري ڪونه سگھيا آهيون.
عمومن انھن اسڪيمن جو ٺيڪيدار به ايم اين اي جو ڪو ويجھو عزيز يا خود انجو سيڪريٽري هوندو هيو، تنھنڪري سنڌ ۾ موڪليل پئسن جي حساب سان ڪابه پراگريس ڪونه ٿيندي هئي.
سنڌ ۾ هڪ ٻه ايم اين اي اهڙا هوندا هيا، جيڪي ميٽنگ ۾ ايندا هيا انھن شيرازي صاحب باقاعده ميٽنگ ۾ ايندو هيو، جيڪڏهن ڪنھن به سبب جي ڪري نه ايندو هيو ته فون تي سڀ پراگريس ڏيندو ۽ وٺندو هيو.