ڀلي پار ڏانهن سفر
منھنجو ذاتي مشاهدو آهي ته مڪه مبارڪ ۾ توهان گرم موسم ۾ ڪٿان به ڪعبته الله شريف ڏانھن ايندئو ته توهان جي جسم ۾ پگھر اچي ويندو. مديني جي مير جي حاضري لاءِ توهان شھر جي ڪھڙي پاسي کان ويجھو يا پري کان اچو توهان جي جسم تي پگھر ڪونه ايندو.
الله جي باري ذات کي اهو پسند آهي ته سندس ٻانھو پگھر جي بدبوءِ سان ان جي گھر حاضري ڏيڻ اچي ته انکي قبول آهي. پر ساڳيو ٻانھو جيڪڏهن الله جي محبوب جي حاضري لاءِ وڃي ته الله سائين اهو نٿو برداشت ڪري ته منھنجو ٻانھو منھنجي حبيب وٽ وڃي ۽ جسم تي پگھر جي بدبوء کڻي وڃي. تنھنڪري رب ڪائنات پنھنجي ٻانھي تي پگھر کي اچڻ جي اجازت نٿو ڏئي، جنھن ڪري الله جي محبوب جي حاضري وقت اسان جي جسم تي پگھر نٿو اچي.
اهو گھٽ ۾ گھٽ مون سان ته ايئن ٿيندو آهي، باقي دوست جيڪي ويا هوندا انھن جو پنھنجو تجربو آهي، جيڪي هو پاڻ سمجھندا هوندا. جيڪو ڪجھه مون مٿي ذڪر ڪيو آهي انجو واسطو منھنجي ذاتي ڪيفيت سان آهي. مان نه اهو ڪٿي پڙهيو نه ئي وري ٻڌو آهي.
مون کان ڪنھن پڇيو ته اهو ائين ڇو آهي ته مديني جي مير کي الله جي ذات پنھنجي گھر کان پري رکيو آهي؟ انھي جي ڇا حڪمت آهي، اهو مالڪ ٿو ڄاڻي يا حبيب خدا ٿو ڄاڻي، ليڪن جيڪو منھنجو خيال آهي ته جيڪڏهن حبيب خدا آخري آرام گاه مدينه کان علاوه هجي ها، يعني مڪه مبارڪ ۾ ته پوءِ شايد اسين ان سڪ ۽ اڪير سان شايد حبيب خدا ڏانھن نه وڃون ها، جھڙي طرح هينئر وڃون ٿا. ٻيو اهو به ٿي سگھي ٿو ته الله سائين پنھنجي حبيب جي شان کي وڌائڻ ۽ عوام کي ٻڌائڻ لاءِ ايئن ڪيو آهي ته جڏهن منھنجو ٻانھو ڪعبته الله ۾ آهي ته ان وقت انجو سڄو ڌيان صرف مون الله ڏانھن هئڻ گھرجي. جنھن جو مطلب ته اسان کي الله جي ذات کان علاوه ڪنھن ٻئي جي حاضري صرف نالي ماتر ٿيندي، تنھن ڪري الله جي ذات بابرڪات چاهيو ته جڏهن منھنجو ٻانھو منھنجي حبيب جي حاضري ۾ وڃي ته ادب ۽ احترم سان وڃي، جيڪڏهن بي ادبي ڪندو ته مان الله انجي اعمالن کي ضايع ڪري ڇڏيندس، انھيءَ ڪري پنھنجي حبيب جو شان وڌائڻ خاطر پنھنجي حبيب کي ٻئي شھر ۾ نمبر ون جي حيثيت ۾ رکڻ لاءِ مدينه المنوره کي پسند ڪيو. الحمدلله رب ڪائنات جا اڻ ڳڻيا احسان جو مونکي انھي کان پوءِ ٻه دفعه حج ۽ پنج ڇھه دفعا عمره جي نعمت سان مالامال ڪيو آهي، جنھن لاءِ مون مسڪين وٽ الفاظ ناهن جو احسان کي مان ڳڻائي سگھان.
هن وقت ڪجھه حالتون صحيح ناهن، ڇوته ڪجھه پاڪستان جا ٽريول ايجنٽ ماڻھن کي بي وقوف بڻائي ڏکيائي ۾ وجھن ٿا. تازو هاڻي منھنجي هڪ دوست سان واقعو ٿيو آهي، جنھن سان ٽي ڏينھن اڳ ملتان ۾ مليس. هي دوست ملتان کان ٻن هفتن جي پيڪيج تحت حرمين شريفين ويو. پھريان مدينه المنوره انھيءَ کان پوءِ مڪه مبارڪ ۾، مديني ۾ ته الحمدلله سڀ خير خيريت سان گذري ويو. مڪه مڪرمه ۾ هن کي ڪجھه ڏينھن کان پوءِ هوٽل جي اٺين منزل تي يرغمال ڪري بند ڪيو ويو. چار ڏينھن هن کي حرم پاڪ تائين وڃڻ ڪونه ڏنائون ۽ ٻاهران بند ڪري چار پنج همراهه پھري تي ٻاهران ويٺا هوندا هيا. سي سي ٽي وي جو نظام صرف ان اٺين فلور جو مڪمل طور بند، باقي سڀني منزلن تي سي سي ٽي وي ڪم ڪري پئي. ساڳئي فلور تي ٻين ڪمرن ۾ به ماڻھو يرغمال بڻايل هيا. دوست ٻڌايو ته ڪمري ٻاهران پاڻ ۾ ايتري تيز آواز ۾ ڳالھائن پيا جو مان سڀ ڪجھه ٻڌي ۽ اندران ڏسي سگھان پيو. هڪٻئي کي اهو چون پيا ته نه اسان پٺيان پاڪستان مان ڪنفرم ڪرايو آهي ته هيءُ ماڻھو آساني سان پنجاهه لک ڏئي سگھي ٿو. جيڪڏهن هي انھي لاءِ تيار ناهي ته پوءِ هن جو پٽ فلاڻي اسڪول ويندو آهي، انکي اتان ٿا گم ڪرايون. دوست کي جنوري جي ٽئين هفتي واپس ملتان پھچڻو هيو. بھرحال فلائيٽ تائين وڃي ڪونه سگھيو، تنھن ڪري ٽڪيٽ به زيان ٿي ويئي. چئن پنجن ڏينھن کان پوءِ پنج ئي ڄڻا پاڻ ۾ مشورو پيا ڪن ته هن فلاڻي ڪمري واري کي ڪنھن بدو جي حوالي ڪري ڏيون ته سٺا پئسه ملي ويندا. ڳالھائڻ کان پوءِ چار هليا ويا ۽ هڪ ڄڻو ڪرسي تي ٽيڪ ڏئي اکيون ٻوٽي ويٺو ته دوست آرام سان اندران تالو کولي ٻاهر نڪري آيس، هو جيئن ننڊهارڪو ويٺو هيو، تنھن کي ڳلي کان وٺي ڪجھه چماٽون ۽ لتون هڻي زخمي ڪيم. انھي دوران هن جو رڙ ڪئي ته هڪ ٻيو به پويان آيو، جنھن کي مون ڪونه ڏٺو پويان اچي اهڙي ڪا شئي مٿي ۾ هنيائين جو مان بيھوش ٿي ڪري پيم. سواءِ پاسپورٽ جي سڀ ڪجھه کڻي ويا، مونکي صرف شلوار قميص ۾ ويل چيئر تي کڻي ڪعبته الله جي در جي ڀرسان ٻاهر ڇڏي هليا ويا. پاسپورٽ تان ٽريول ايجنٽ جو اسٽيڪر به لاهي ويا ته جيئن اها خبر نه پئي ته هيءَ ڪنھن ٽريول ايجنسي موڪليو آهي. چيائين ته مان ان بيھوشي واري حالت ۾ ٽي ڏينھن اتي رهيس. جڏهن مونکي هوش آيو ته ان وقت منھنجي ياداشت ختم هئي، مونکي اها خبر نه پئي پوي ته مان ڪير آهيان ڪٿي آهيان. وضو ڪري جيئن تيئن ويل چيئر تان لھي نماز پڙهڻ ويس جڏهن سجدو ڪيم ته مٿي جي پوئين حصي ۾ سور ٿيڻ لڳو. سور ٿيڻ جي ڪري منھنجي ياداشت بھتر ٿيندي وئي. ٻه ٽي ڏينھن ٻيا به گذريا ته چيائين مون ڪعبه کي پڪڙي الله جي ذات کي واسطي نبي پاڪ ۽ حضرت ايوب انصاري جي مھمانوازي جي صدقي عرض ڪيم ته هاڻي منھنجي واهر ڪر. چيائين ته آب زم زم پئ مان اچي ڪعبته الله شريف ڏانھن توجھه سان ڏسڻ لڳس. ٿوري دير هڪ انڊونيشين آيو، پھريان ڪنھن زبان ۾ ڳالھايائين، انھي کان پوءِ پڇيائين ته آر يو هنگري. مون چيو ته نو آءِ ايم ناٽ هنگري؟ ٿوري دير کان پوءِ ڪجھه کائڻ لاءِ ڏئي هليو ويو ڪجھه مون کاڌو باقي اتي ويٺل ماڻھن کي ڏنو.
اڃان اتي ويٺو اکين مان ڳوڙها وهن پيا ته هڪ ماڻھو آيو، جنھن پڇيو ته آپ ڪيون رو رهي هو؟ چيائين ته هنجو اهو پڇڻ پوءِ ته آواز سان روئڻ شروع ٿي ويس. ان ماڻھو مونکي تسلي ڏيندي چيو ته سعوديه ۾ ڪوئي آهي توهان جو؟ جيڪڏهن ڪنھن کي فون ڪرڻو اٿي ته هي فون وٺ ڳالھاء. چيائين ته مون پنھنجو موبائيل فون انھي وقت ڀڃي پرزا ڪري هوٽل ۾ ڦٽو ڪيو هيو ته جيئن هي موبائيل سيٽ انھن جي هٿ نه چڙهي جو ان مان منھنجي گھر ڀاتين جي ڊيٽا هنن جي قبضي ۾ نه وڃي. منھنجي ياداشت ٿوري بحال ٿي هئي پر ڪمزوري ڏاڍي ٿي وئي هئي. ذهن تي زور ڏيڻ کان پوءِ ننڍي ڀاءُ ياسين جو نالو ۽ نمبر ياد اچي ويو، مون اهو نمبر ان همراهه کي ڏنو، ان منھنجي ڀاءُ سان ڳالھايو ته توهان جو ڀاءُ لاپته ٿي ويو هيو، سو هينئر مون وٽ ويٺو آهي ۽ ڳالھايو. مون فون وٺي ياسين کي چيو ته هن نمبر تي فون ڪري ڀاءُ فون ڪيو پنھنجي ڀاءُ ۽ هن کي ٻڌايو ته مان هينئر خانه ڪعبه ۾ ويٺو آهيان .پھريون سوال مون پنھنجي ڀاءُ کان پڇيو منھنجو وڏو پٽ ڪٿي آهي؟ چيائين گھر ۾ آهي ۽ سڀ خيريت آهي، بس الله جوشڪر تون ملي وئين. ڀاءُ چيو ته توهان اتي ويھو فون بند ڪري، اسان جي ڀاڻيجي جو مڙس رياض شھر ۾ سعوديه جي سيڪيورٽي ڊپارٽمينٽ ۾ ڪم ڪندو آهي. پنجن منٽن کان پوءِ انجو فون آيو، جنھن چيو ته بس تون فڪر نه ڪر، انھيءَ جاءِ تي رهجان اسين پھچون ٿا. جنھن شخص جو فون هيو، اهو ماڻھو جيڪب آباد جو مگسي هيو ۽ فون منھنجي حوالي ڪري پاڻ اتي سمھي پيو. پنجن ڇھن ڪلاڪن کان پوءِ ڀاڻيجي جو مڙس ۽ ان سان گڏ پندرنهن ويھه ٻيا ماڻھو جن مان هڪ کي سرڪاري يونيفارم پاتل هيو، باقي بغير يونيفارم اچي پھتا، مونکان پڇي ڳاڇي هوٽل تي آيا، اچي سي سي ٽي وي جو رڪارڊ گھرائي پڇا ڳاڇا ڪئي، جنھن ۾ سڀني جا بيان مختلف هيا، انھن مان ٽن چئن کي گرفتار ڪري اتي ڪاروائي شروع ٿي وئي ۽ مونکي چين ته هاڻي تون هتي ڪجھه ڏينھن آرام ڪر. مون چيو ته نه منھنجهي ماءُ ڪراڙي آهي، سڀ پريشان آهن، مونکي جلدي ملتان پھچايو. مونکي اتان سڌو جده ايئرپورٽ وٺي آيا ۽ اتفاق سان ڪلاڪ کان پوءِ سعوديه ايئرلائين ملتان لاءِ تيار هئي. مونکي سيڪيورٽي وارن پاڻ سان گڏ وٺي جھاز ۾ ويھاريو. جيڪڏهن سيڪيورٽي وارا نه هجن ها ته مونکي جھاز ۾ سوار ٿيڻ ڪونه ڏين ها، ڇوته منھنجي گمشده جي درخواست پاڪستان جي سفارتخاني جي معرفت سعوديه جي ادارن کي مليل هئي.
منھنجو دوست السجده ٽريول ايجنسي ملتان جي معرفت ويو ۽ هوٽل بيلورا التاج مڪه مڪرم ۾ رهيو.
اهڙي قسم جون ڪاروايون عمومن انھيءَ ماڻھو سان ٿين ٿيون جيڪو اڪيلو يا وڌ ۾ وڌ هڪ ٻيو ماڻھو ساڻ اٿس. گروپ جي شڪل ۾ اهو ڪم انھن لاءِ آسان ناهي. دوست جي چوڻ مطابق انھيءَ هوٽل جي اٺين منزل تي انھن کي ڪمرا ڏيندا آهن، جيڪي گروپ وارا ناهن ته جيئن انھن کي آساني ٿئي. مون سان گڏ اتي ٻين ڪمرن ۾ ڪجھه ڪراچيءَ جا ماڻھو به هيا جن کي هنن يرغمال بڻايو هيو جيڪي
سونري اورسيز جي نالي سان ٽريول ايجنسي ڪراچي جي آهي.
دوست جي چوڻ مطابق جڏهن مان واپس ملتان موٽي آيس ته پوءِ مونکي خيال ٿيو ته جيڪب آباد واري همراهه کي فون ڪري شڪريو به ادا ڪيان ۽ گڏوگڏ جيڪب آباد جي ائڊريس وٺي کيس گفٽ وغيره به موڪليان.جڏهن انھي ساڳئي نمبر تي فون ڪيو ته اتي ڪو ٻيو شخص هيو . مون کائنس پڇيو ته ڀائي جيڪب آباد واري همراهه سان ڳالھائڻو آهي، چيائين ته ڀاءُ هن نمبر تي ڪوئي جيڪب آباد جو مگسي ناهي توهان ڀليا آهيو. مون چيو ته ڀائي چار پنج ڏينھن اڳ ۾ هي نمبر ان دوست وٽ هيو، چيائين ته هي نمبر مون وٽ گذريل ڏهن سالن کان آهي. پوءِ مون سمجھيو ته اهو سڀ غيبي مدد هئي.
هي مون صرف انھيءَ ڪري لکيو آهي ته جيڪو دوست عمري لاءِ وڃي ته خيال سان وڃي.
خير عمرو ڪرڻ کان پوءِ واپس ڪراچي پھچي گورنمينٽ آف سنڌ کي رپورٽ ڪيم ته جيئن هو مونکي ڪٿي پوسٽ ڪن. رپورٽ ڪرڻ کان پوءِ تقريباً ڇهه ست هفتا گذري ويا پر پوسٽنگ جو ڪو نالو نشان ڪونه پئي نظر آيو. انھي دوران ٻه ٽي دفعه چيف سيڪريٽري سان ملاقات ٿي، آخرڪار منھنجي پوسٽنگ ٿي ڊپٽي سيڪريٽري ايڊيوڪيشن . ٿوري عرصي کان پوءِ وري اتان منھنجي ٽرانسفر ڊپٽي سيڪريٽري سوشل ويلفيئر ڊپارٽمينٽ ٿي . اتي به اڃان ڪم ڪرڻ شروع ڪيو ته فنائنس ڊپارٽمينٽ ۾ ٽرانسفر ڪيو ويو.
ڄام صادق علي وزيراعليٰ هيو، ڪنھن دوست چيو ته سائين نوابشاهه جي لاءِ تياري ڪر. مان سمجھي ويس ته نوابشاهه مونکي ڇو ٿا موڪلڻ چاهن، مون آزي نيازي ڪئي ته سائين منھنجو هڪ اصول آهي ته جتي مان سروس ڪري ايندو آهيان، اتي ٻيھر ساڳي حيثيت ۾ مان وڃڻ هرگز ڪونه چاهيندس. چيائين ته توکي خبر آهي ڄام صاحب کي جواب ڏيڻ ڪيترو مھانگو پوندو آهي. مون چيو ته ڀائو الله وڏو آهي، جيڪو منھنجي تقدير ۾ لکيل آهي، انھي کي مان ٽاري ڪونه ٿو سگھان. مون ان دوست کي صاف انڪار ڪيو ته سائين هرگز نوابشاهه يا لاڙڪاڻو وڃڻ ڪونه چاهيندس، چاهي مونکي انجي قيمت ادا ڪرڻي پوي مان اها قبول ڪندس. ڇو ته مان ٻنھي جاين تي رهي چڪو آهيان.
بھرحال ڪوئٽه هڪ دوست جي شادي سانگي وڃڻ ٿيو ۽ مون اتي ڪوشش ڪئي ته جيئن منھنجي ٽرانسفر بلوچستان ٿي وڃي. احمد بخش لھڙي منھنجو ڀائرن وانگر دوست ۽ بيچميٽ به آهي، تنھن کي چيم ته يار ڪا مدد ڪر. لھڙي صاحب مونکي جان محمد جمالي ڏي وٺي هليو. جمالي صاحب انوقت ايس اينڊ جي اي ڊي جو منسٽر هيو. جمالي صاحب انھيءَ وقت سيڪريٽري ايس اينڊ جي اي ڊي مسٽر قاسم کي گھرائي چيو ته ڄامڙو صاحب بلوچستان اچڻ چاهي ٿو ۽ پاڻ کي آفيسرن جي ضرورت به آهي. اڄ مرڪزي سرڪار کي خط لکو. مسٽر اي زيد ڪي شيردل چيف سيڪريٽري هيو، انھي ڏينھن مرڪزي سرڪار کي خط لکڻ لاءِ اپروول وٺڻ خاطر فائيل موڪليو، اڌ ڪلاڪ کان پوءِ سي ايس فائيل تي اپرووڊ لکي موڪلي ڏنو ۽ ٻئي ڏينھن صبح جو بلوچستان سرڪار پاڻ وٽ گھرائڻ لاءِ مرڪزي حڪومت کي لکي موڪليو. مان واپس ڪراچي موٽي آيم ۽ هفتي کن ۾ منھنجي سنڌ کان بلوچستان ۾ سروس ڪرڻ جا اسٽيبلشمينٽ آرڊر ڪڍيا.