ڳوٺ لاکاٽ جتوئي تي ڇاپو
جنھن حصي ۾ مونکي وڃڻ ٿيو، اتي ڪجھه گھر جيڪي ڪکاوان ٺھيل هيا اهي سڙيل هيا. خبر ناهي ته ڪراس فائرنگ جي ڪري يا جيڪا فورسز سموڪ جا گولا ڇڏيا انھن جي ڪري باهه لڳي هين. جنھن لاءِ حتمي طور ڪجھه نٿو چئي سگھجي. مان جڏهن هڪ گھر مان گذريم پي ته هڪ اڌوڙٽ عمرجي مائي رڙ ڪئي ته سائين منھنجا سونا زيور تلاشي دوران کڻي ويا آهن. مان مائي کي تسلي ڏني ته جيڪڏهن ڪنھن توهان جا سونا زيور کنيا آهن ته مان توکي موٽرائي ڏيندم.
جڏهن سڀئي تلاشي واريون پارٽيون گڏ ٿيون ته مون ميجر جيڪو ڪمانڊ پيو ڪري، تنھن کي چيو ته مونکي شڪايت ملي آهي ته ڪنھن فورس جي جوان سونا زيور به کنيا آهن. مون چيو ته اسان سڀني جي حق ۾ اهو بھتر آهي ته انھي جي صفائي ٿئي. ميجر پڇيو ته توکي ڪنھن تي شڪ آهي مون چيو ته مونکي ڪوئي شڪ ناهي ته اها حرڪت ڪنھن ڪئي آهي. ميجر سمجھو ماڻھو هيو پڇيائين ته پوءِ ڇا ڪجي؟ مون تجويز ڏني ته جيڪي به هن پاڙي ڏانھن فورس جي پارٽي وئي هئي انھن سڀني جي تلاشي وٺجي. ميجر ان تجويز کي مڃيو ۽ ان پاڙي ڏانهن ويل فوج ۽ پوليس جي دستي جي تلاشي ورتي وئي. سونا زيور پڪڙيا ۽ انھيءَ جو چور پوليس جو هڪ جمعدار نڪتو.
آخرڪار اهي سڀ زيور ان مائي جي حوالي ڪياويا ۽ نيرن جي وقت اسين سڀ واپس ٿياسين.
جيئن ته ڊسٽرڪٽ جيل نوابشاهه ۾ هيو ته پوري ضلعي جا جيڪي به پارٽي جا اهم عھديدار هيا ۽ گرفتاريون ڏنيون هيون، اهي سڀ نوابشاهه ڊسٽرڪٽ جيل ڏانھن موڪليا ويا. مسٽر گلزار چنه جيل سپرنٽينڊنٽ هڪ نوجوان ۽ قرب ڀريو دوست کلڻو ماڻھو هيو. جيڪي به ايم آر ڊي جي ڪري اتي جيل ۾ آيل هيا قانون ۾ رهندي وڌ ۾ وڌ سھولتون جيڪي اتي ميسر هيون اهي قيدين کي ڏنيون.
ٿوري عرصي ۾ برگيڊيئر فاروق بدلي ٿي ويو ۽ چارج برگيڊيئر علي قلي کي ملي، جيڪو آخر ۾ ليفٽيننٽ جنرل ٿيو ۽ جنرل مشرف کان سينيئر هجڻ جي باوجود سپر سيڊ ٿي رٽائر ٿي ويو. مسٽر علي قلي هڪ باوقار ۽ عزت ڏيڻ وارو انسان هيو ۽ سندس رويو به اسان سڀني سان هڪ سٺي ڪليگ وارو هيو. هو هميشه اسان جي راء کي اهميت ڏيندو هيو.
جڏهن تحريڪ نرم ٿي ته اسان جي هفتي ٻئي هفتي گڏجاڻي ٿيندي هئي، جنھن ۾ اهو چوڻ هيو ته جيڪو خاموشيءَ سان لکي ڏئي ته هو ڪابه ڳالھه ڪونه ڪندو، تنھن کي رها ڪندا وڃو. مان حسب معمول اهي احڪامات ساڻ ڪري جيل تي ويندو هوس پوءِ سڀ اچي گڏ ٿين ۽ ٿورا گھڻا حال احوال ڪن ۽ مان انھن کي ٿوري همت ڏيڻ جي ڪوشش ڪندو هيم. جڏهن به انھيءَ ڪم سان سرڪار موڪلي ته وڃ ۽ جيڪو لکي ڏئي ته خاموش ٿي رهندو، انھي جو نالو وغيره درج ڪري پيش ڪر. مان سڀني جي سامھون وڃي چوندو هيم ته يار جيڪو سست يا ٿڪو هجي، هٿ مٿي ڪري ته انکي رهائي ڏيون.
حقيقت اها هئي ته جيڪي به ايم اين اي ۽ ايم پي اي رهيا هيا، يا سرندي وارا هئا، اهي سڀ ٻاهر نڪرڻ لاءِ آتا هوندا هيا. باوجود سھولتون ڏيڻ جي به تيار ويٺا هيا اڄ نڪرئون سڀاڻي ٻيو ڏينھن ٿئي. سڀئي ورڪر هڪ آواز ٿي چون ته نه سائين اسين هرگز ڪونه نڪرنداسين. مان اها رپورٽ وڃي پيش ڪندو هيم ته ڪرنل وغيره ڪجھه حيران ۽ پريشان به ٿيندا هيا، ڇو ته انهن کي ڳجھيون رپورٽون انھن بند ٿيل جي مائٽن کان جيڪي وٺندا هيا، جنھن ۾ هنن کي تسلي ڪرائيندا هيا ته سائين اسين ته توهان سان آهيون. جڏهن اتي مان رپورٽ ڏيان ان ۾ ٿورا مرچ مصالا تيز ڪري ته سائين هنن کي ڪابه پرواهه ناهي ۽ چون ٿا ته اسان کي ڪوئي فڪر ناهي ڀلي اسان هتي عمر پوري هجون پر ڪنھن طرح سان سوديبازي ڪونه ڪنداسين. پوءِ اهائي رپورٽ هو مٿي پنھنجي لئنگيج ۾ موڪليندا هيا.
جنھن وقت تحريڪ ختم ٿي ۽ سڀني کي آهستي آهستي رهائي ملندي وئي. پوءِ مونکي جتي به ملندا هيا ته چوندا هيا ته يار تو اسان کي ڇھه مھينا جيل ۾ وڌيڪ رکيو. جواب ۾ مان کين چوندو هيم ته ڀائو مان ته توهان کان هر هفتي ٻئي ۾ اچي پڇندو هيم پر توهان چوندا هيا ته نه خير آهي، هي ڪني پاڻي جو ڌٻو آهي جلدي سڪي ويندو. پوءِ چوندا هيا ته يار تون اچي سڀني ورڪرن جي ساھون پڇندين ته اسين پنھنجو ڪھڙو ڪارو منھن ڪيون. اسان ويٺان هياسين بيزار، اسان کي ته جتوئي صاحب چيو ته ڪجھه ڏينھن جي ڳالھه آهي. اسان کي اها خبر هجي ته مان ڪنھن ٻئي ورڪر کي پيش ڪيان ها ۽ پوءِ ٿوري گھڻي رقم به ڏيانس ها.
1983ع ۾ لوڪل گورنمينٽ جي اليڪشن ٿي. جيئن ته ووٽ رجسٽريشن جو ان وقت ايس ڊي ايم وٽ اختيار هيو، ۽ اليڪشن ڪميشن ووٽ رجسٽر ڪرڻ جي تاريخ به پاڻ ڏيندي آهي ته اليڪشن کان اڳ رجسٽريشن فلاڻي تاريخ تي بند ٿيندي. رجسٽريشن بند ٿيڻ جي آخري ڏينھن تي سلام خان زرداري آيو ۽ چيائين ته اسان کي هڪ ووٽ داخل ڪرائڻو آهي. مون جواب ۾ چيو ته جلدي ڪريو، ڇو ته اڄ آخري تاريخ آهي ۽ لسٽون مٿي موڪلڻيون آهن. چيائين ته مان پنجن منٽن ۾ موٽي ٿو اچان. ٿوري دير کان پوءِ هڪ نوجوان کي ساڻ وٺي آيو ۽ چيائين ته سائين اي اساڏي رئيس دا ٻچا هي، بس قرب ڪرو. حاضر سائين، نالو ٻڌاءِ، ايڊريس وغيره. واقفيت ڪريائون ته آصف علي ولد حاڪم علي زرداري. مون ڪارروائي ڪري چانھه پياري.