بلدياتي چونڊن جو انتظام
اهڙيءَ طرح ايس پي صاحب به پنھنجو هوم ورڪ ڪيو ته جيئن اليڪشن ۾ ڪو امن امان جو مسئلو پيدا نه ٿئي.
انھيءَ هوم ورڪ ڪرڻ کان پوءِ ايس پي ۽ مان ويھي صلاح مشورو ڪيو. پاڻ ۾ صلاح ۽ مشوري کان پوءِ اسان هڪ جامع قسم جو حڪم نامو جاري ڪري هر سب ڊويزن ۽ تعلقي جي حساب سان اسسٽنٽ ڪمشنر ۽ ڊي ايس پي کي پنھنجي ايريا جو انچارج بڻايو، اهڙيءَ طرح انھن ٻنھي ويھي پنھنجي ماتحتن سان گڏيل انتظام لاءِ بندوبست ڪيو. اهڙيءَ طرح اسان پولنگ اسٽيشن جي حالات مطابق فورس رکيو. هر ڏهه کان ٻارهن پولنگ اسٽيشن گروپ ٺاهيا، ان لاءِ هڪ جدا ڪنھن مرڪزي جاءِ تي اضافي فورس رکيو ته جيڪڏهن انھن پولنگ اسٽيشنز ۾ ڪابه اهڙي امن امان جي حالت پيدا ٿئي ته اهي اتي جلدي پھچي حالتن تي ڪنٽرول ڪن. جيڪڏهن انھيءَ فورس جي موڪلڻ جي باوجود به صورتحال خراب رهي ته انھيءَ لاءِ هر تعلقي تي هڪ ٻيو رزرو فورس رکيل هيو، جيڪو اوڏانھن موڪلڻ لاءِ تيار بيٺو هيو. خدا نه خواسطه اڃا به صورتحال خراب ٿئي ته ضلعي هيڊڪوارٽر ۾ چار پنج فورس جا دستا تيار پوزيشن ۾ حڪم جي دير تي سرزمين تي پھچي وڃڻ لاءِ تيار هيا.
اليڪشن کان اڳ ٻه ڏينھن مون پنھنجي پي اي کي سختيءَ سان منع ڪري ڇڏيو ته مونکي صرف فون جيڪڏهن ڪمشنر ۽ چيف سيڪريٽري ۽ وزير اعليٰ جو اچي ته ملائي ڏجائين. باقي وزير، ايم اين اي، ايم پي اي يا ڪنھن سياسي ليڊر جو فون ملائي ناهي ڏيڻو. خير سان اليڪشن جو ڏينھن به اچي پھتو، پولنگ اسٽاف ۽ مٽيريل روانو ڪيوسين. اها خيريت جي رپورٽ مٿي موڪلي ڇڏي ته خيريت سان سڀ ڪجھه بغير ڪنھن مشڪلات جي پولنگ اسٽيشنز تي اسٽاف پھچي ويو. اليڪشن واري ڏهاڙي غلام اصغر شيخ ايس پي صاحب ۽ مان پنھنجي گھر واري آفيس ويھي رهياسين. پي اي جي ڊيوٽي لڳائي ڇڏي ته هر اڌ ڪلاڪ کان پوءِ واري واري سان اسسٽنٽ ڪمشنر سان ملائي ڏي. اهڙيءَ طرح وائرليس جي ذريعي هر پولنگ اسٽيشن سان مسلسل رابطي ۾ رهياسين. تقريباً ڏينھن جي ٻارهن وڳي تائين ڪٿا به اهڙي ڪا صورتحال پيدا ڪانه ٿي جو ڪنھن به رزرو فورس کي موڪلڻ جي ضرورت پوي. هڪ وڳي جي قريب ڊرگھه ٿاڻي جي حد ۾ هڪ پولنگ اسٽيشن تي ماڻھن پاڻ ۾ ڏند چڪ ڏنا ۽ اسان پنجن منٽن ۾ رزرو فورس کي روانو ڪيو، جيڪو ٻٽي منٽن ۾ پھچي ويو ۽ صورتحال هر طرح سان قابو هيٺ رهي. ٽين وڳي جي قريب خيرپور جوسو جي ڀرسان ۽ ٻيو باقراڻي ٿاڻي جي حد ۾ ڪجھه ماڻھن هڪٻئي کي ڌڪا ڏنا، پر اسان جي رزرو فورس هڪدم پھچي وئي ۽ پولنگ تي ڪنھن به قسم جو اثر نه پيو. پولنگ ٽائيم جي ختم ٿيڻ کان اڌ منو ڪلاڪ اڳ ٺوف چوسول، رتيديري، وارهه ۽ ڏوڪريءَ جي حد ۾ ڪجھه گروهن جي پاڻ ۾ منھن ماري ٿي پر هڪدم اسان اتان جي ڀر پاسي واري فورس کي روانو ڪيو جنھن اتي پھچي هڪدم صورتحال کي ڪنٽرول ڪيو. الحمدلله پوري ضلعي ۾ ڪٿي به پولنگ پنج منٽ به ڪونه رڪي.
ساڍي چار وڳي ايڊيشنل سيڪريٽري سلمان فاروقي پرائيم منسٽر هائوس، اسلام آباد مان فون ڪيو ته امن امان جي حساب سان ڪٿي پولنگ اسٽيشن جو ڪم رڪيو ته ناهي. مون جڏهن فاروقي صاحب کي ٻڌايو ته الحمدلله لاڙڪاڻي پوري ضلعي ۾ ڪٿي به ڪنھن قسم جي اهڙي صورتحال پيدا ڪانه ٿي جو پولنگ رڪي. فاروقي صاحب چيو ته سنڌ ۾ هيءُ پھريون ضلعو آهي جتي هر ڪم خير خوبي سان پيو هلي. نه ته سنڌ جي هر ضلعي ۾ ڪٿي چار، پنج يا ان کان وڌيڪ اهڙيون پولنگ اسٽيشنون آهن جتي پولنگ جو عمل رڪيل آهي.
پولنگ جي ڏينھن مون ۽ ايس پي صاحب گھر جي آفيس کان ٻاهر ليئو پائي سج به ڪونه ڏٺو. پولنگ ٽائيم ختم ٿي ويو، انھي کان پوءِ ڳڻپ وارو مرحلو شروع ٿيو. اسان اڳئي پنھنجي فورس کي هدايتون ڏي ڇڏيون هيون ته جنھن وقت رزلٽ انائونس ڪيو ته ڪوشش ڪري ٻنھي گروپن کي ڌار بيھاري ۽ وچم پنھنجي پوزيشن سنڀالي پوءِ ڪجو ته جيئن ڪنھن به قسم جي گڙٻڙ نه ٿئي. عموماً پولنگ واري ڏينھن ووٽ ڏيڻ کان پوءِ کٽيل ۽ هارايل گروپن جو پاڻ ۾ جهيڙي جا چانس ٿيندا آهن. هڪڙا نعره هڻندا ۽ دهل وڄايندا ته ٻيا انکي پنھنجي بيعزتي سمجھندا آهن، نتيجي ۾ جھيڙو ٿي پوندو آهي. الحمدلله اسان جو اهو پلان ڪامياب ويو ۽ پوري پولنگ جي عمل ۾ ڪٿي به جھيڙو جھٽو ڪونه ٿيو.
خير سان اليڪشن ٿي وئي، انھيءَ کان پوءِ ٽئين چوٿين ڏينھن سکر ڊويزن جي ڊي سي صاحبن جي واري واري سان ميٽنگ گھرائي جنھن ۾ اليڪشن ۾ آيل مشڪلاتن جي روشنيءَ ۾ ايندڙ اليڪشن لاءِ تجربن جي بنياد تي ڪا ايس او پي تيار ڪجي. پھرين گڏجاڻي ۾ جيڪب آباد، شڪارپور ۽ لاڙڪاڻي ضلعن جي ڊي سي کي گھرايو ويو. مرحوم الحاج محمد هارون ميمڻ صاحب جيڪب آباد، لياقت آرائين شڪارپور ۽ مان لاڙڪاڻي جو ڊي سي گڏجاڻي ۾ آياسين. سڀ کان پھريان حاجي هارون صاحب کان شروعات ٿي، هن ٻڌايو ته مان اهي ٽي چار ڏينھن گھر ڪڏهن رات جو ٻارهين وڳي ته ڪڏهن ٻِين وڳي ايندو هوس ۽ گھمي گھمي ساڻو ٿي پيو آهيان، تنھنجي باوجود به ٻه چار پولنگ اسٽيشن تي پولنگ رڪيل رهي. تقريباً اڌ ڪلاڪ حاجي صاحب شام غريبان بيان ڪئي. انھيءَ کان پوءِ لياقت آرائين پندرهن ويھه منٽ لڳايا پر ڏکيائي واري داستان هئي، جنھن ۾ جتوئي ۽ مھرن جي پاڻ ۾ جھيڙي ۽ پولنگ جي رڪجڻ جا تفصيل بيان ڪيا. جڏهن منھنجو وارو آيو ته مون چيو ته سائين اليڪشن کان هڪ ڏينھن اڳ ۽ اليڪشن واري ڏينھن مان پنھنجي گھر واري آفيس کان ٻاهر نه نڪتو هيس، بلڪه سج جو پاڇو به ڪونه ڏٺو. حاجي هارون چوڻ لڳو، ڄامڙا صاحب ڇا ٿو چئين تون گھر جي آفيس کان نڪتو ئي ڪونه آهين. مون وراڻيو ها حاجي صاحب. وڌيڪ مون چيو ته جنرل ٽيڪ هيڊڪوارٽر مان ويھي وار آپريشن هلائيندو آهي. فيلڊ تي ڪم ڪرڻ ڪمانڊر ۽ جوانن جو هوندو آهي جنرل جو نه . مون چيو ته جيڪڏهن مان فيلڊ تي وڃان ته انھيءَ جو مطلب ته آپريشن جي ڪمانڊ مان ڪنھن ٻئي جي حوالي ڪئي ۽ منھنجي پوزيشن ان وقت جنرل واري نه پر فيلڊ ڪمانڊر واري ٿيندي. جيڪڏهن خدانخواسطه اهڙي صورتحال پيدا ٿئي جتي صرف احڪامات مونکي ڏيڻا آهن ته پوءِ معاملو خراب ٿي وڃڻ جا چانس وڌي وڃن ٿا انھيءَ ڪري مان صرف آپريشن روم ۾ ويھي سڄي ضلعي تي احڪامات ڏيندو رهيس ۽ جتي مون کي پاڻ ڳالھائڻو پيو، مون آپريشن روم ۾ ويھي ڳالھايو. عمر تجربي جي حساب سان مرحوم الحاج محمد هارون ميمڻ صاحب سينيئر ۽ تجربيڪار هئڻ سان گڏوگڏ شفيق انسان به هيو. بھرحال سڀني دوستن شاباش ڏني ۽ تسليم ڪيائون ته اهو طريقيڪار بلڪل صحيح آهي.
ڪمشنر صاحب پوءِ مون کان تفصيل پڇيو ته تو انکي ڪيئن آپريٽ ڪيو؟ مون سڀ ڪجھه اهو بيان ڪيو جيڪو مٿي لکي چڪو آهيان.
انھيءَ کان پوءِ ضلعي چيئرمين جي اليڪشن جو مرحلو آيو. جيڪو هيو ته صرف هڪ پولنگ اسٽيشن تي، جنھن جو پرزائڊنگ آفيسر مونکي بحيثيت ڊي سي انجام ڏيڻو هو. ضلعي چيئرمين جي اليڪشن ۾ وڏن وڏن ڊنگن جون نظرون هيون ته رزلٽ ڇا ٿو اچي.
ڊسٽرڪٽ چيئرمين لاءِ ٻه مضبوط اميدوار هيا. پ پ پ جي طرفان حاجي غلام حسين انڙ صاحب جيڪو انوقت ايم پي اي به هيو، مسلم ليگ جي طرفان مسعود احمد کھڙو صاحب، مرحوم شاه محمد پاشا وفاقي وزير جو ڀاءُ ۽ مرحوم خان بهادرمحمد ايوب کھڙو سابق وزير اعلي سنڌ
جڏهن ريزرو سيٽن جي اليڪشن ٿي ته ان وقت پ پ جو پلڙو ڀاري هيو. ڇوته مرحوم اختر قاضي جي هٿ تي اليڪٽ ٿيل واره ۽ نصيرآباد سان واسطو رکندڙ ڇھه ووٽ هيا، جن پ پ جي اميدوار کي ووٽ ڏياريا. قاضي اختر جي ڪري پ پ جي پوزيشن بھتر هئي. جڏهن ته قاضي اختر مسلم ليگ ۾ سائين غوث علي شاهه جي ڪيبنٽ ۾ منسٽر تعليم هيو. شايد کھڙن جڏهن شاهه صاحب وزير اعليٰ کي چيو ته وزير هوندي به ووٽ مخالف پارٽي کي ڏنا اٿس. قاضي اختر جڏهن ظاهر ٿي پيو ته اچي کھڙو شاه محمد پاشا کي چيو ته مون انڙ ۽جوڻيجي ڏوڪري جو زميندار هيو، انجي چوڻ سان انھن کي اهي ڇهه ووٽ ڏياريا جو اڳتي اليڪشن ۾ منھنجي مدد ڪندا پر هينئر منھنجا ووٽ تنھنجي حوالي. بھرحال شايد شاه محمد پاشا مرحوم قاضي اختر کي چيو هجي ته اسان کي ڪيئن پڪ پوي ته تنھنجي انھن ڇھن ووٽن اسانجي حق ۾ ووٽ ڏنا. بھرحال انھن جو پاڻ ۾ ڇا طئه ٿيو، ليڪن مونکي تڏهن محسوس ٿيو جڏهن انھن ڇھن ميمبرن اليڪشن رولز جي تحت جيڪڏهن ڪو ووٽر پاڻ ڪنھن به طرح سان معذور آهي ۽ مدد وٺڻ چاهي ٿو ته پرزائيڊنگ آفيسر قانون تحت پابند آهي ته انھن جي ووٽ واري عمل ۾ مدد ڪري. انھن ڇھن ميمبرن سڀني جي سامھون اچي چيو ته سائين منھنجي نظر خراب آهي براءِ مھرباني منھنجي مدد ڪيو. مان پرزائيڊنگ آفيسر انھن سان گڏ وڃي بيلٽ پيپر تي جتي انھن چيو مون انھن جي سامھون انھن جي چيل نشان تي ٺپو هنيو.
ووٽنگ جو مرحلو جڏهن پورو ٿيو ته مون چٽ موڪلي اسسٽنٽ ڪمشنر لاڙڪاڻو مسٽر ايوب شيخ ڏانھن ته امن امان جي حالتن تي ڪڙي نظر رک، ۽ ٻنھي ڌرين جي حمايتن کي هڪٻئي کان پري بيھاريو ته متان ڳڻپ کان پوءِ ڪو امن امان جو مسئلو پيدا نه ٿئي. ڇو ته اطلاع مليو هيو ته ڳجھي نموني سان ٻنھي ڌرين هٿياربند ماڻھو تيار رکيا هيا. مگسي قبيلي جا ماڻھو مسعود کھڙو جا حمايتي هيا ته ٻئي طرف انڙ جا ماڻھو پ پ لاءِ هيا.
خير اليڪشن ٿي وئي ڳڻپ جو مرحلو شروع ٿيو، ايجنٽ ٻنھي ڌرين جا مون سان گڏ ويٺل هيا. ايجنٽن جي ۽ سڀني ڊسٽرڪٽ ميمبرن جي روبرو ڳڻپ ٿي. گھڻو ڪري ٻن يا ٽن ووٽن جي مارجن تان مسٽر مسعود کھڙو پ پ جي اميدوار غلام حسين انڙ کان اليڪشن کٽي ويو.
مسعود کھڙي کٽيو انھن ڇھن ووٽن جي ڪري جيڪي قاضي اختر جا ماڻھو هيا. قاضي اختر جي ڇھن ووٽن جي ڦيري سبب غلام حسين انڙ اليڪشن هارائي. ٻيو ته مسعود کھڙو غلام حسين جي مقابلي ۾ شريف ۽ رحمدل انسان آهي .
جيئن ته پ پ ۽ لاڙڪاڻو هڪ جسم ۽ جان وارو حساب هيو تنھن ڪري اهو ڪير سوچي به ڪونه پئي سگھيو ته پ پ جو اميدوار هارائيندو. تنھن ڪري بي بي شھيد کي ماهوٽو صاحب ۽ ٻين وڃي چيو ته ڊسٽرڪٽ ڪائونسل جي چيئرمين شپ ڊي سي کٽي آهي مسعود کھڙو ناهي کٽي، جنھن جو ذڪر بي بي شھيد راڻي ڊاٽر آف ايسٽ ۾ به ڪيو. حالانڪ اصل حقائق ٻڌائڻ جي بجاءِ بي بي شھيد راڻي سان هنن ڪوڙ ڳالھائي وقتي پنھنجي عزت بچائي ۽ ڊي سي جي ڪلھي تي بندوق رکي ڇڏي.