استاد اجيم داس

(1929-4-17 کان 2009-11-18) ساڳئي خوشبو ڏِين، ڇڄي گُل گُلاب جا، وڃي امر ٿِين، ڪوي مرن ڪين ڪي. اُپنيشدن ۾ منش کي يڳيه به چيو ويوآهي. ”پُرشو وار يڳيه“ جين يڳيه جا ٽي وقت پرتهه، هڌيانن ۽ سنڌيا تيئن منش جِيوَن به ٽن اوسٿائن مان گذري ٿو. معنيٰ جيون يڳيه روپ ٿي ٻين جي ڀلي خاطر جاري رهندي، اُهي ٽيئي اوسٿائون جِيوَن ۾ هر هر اينديون رهنديون آهن. اُهي ٽي اوسٿائون: 1. دِڪشا جي معنيٰ ڪشٽ ڪليش سهي وڃڻ، هي ڀاونا هر ٽائيم هئڻ گهرجي. ڪوبه ڏک هجي يا سُک هجي، بُک هجي يا بيماري هجي يا تندرستي هجي خوشي هُجي، غم هجي، سمپتي هجي، وپستي هُجي شاهوڪاري هوند هجي يا اڻهوند، غريب هجي، ڪاميابي هجي يا ناڪامي هجي هر حال ۾ برابر رهڻ، مست رهڻ، اهڙي پوزيشن ۾ تپ ڪرڻو آهي. کاڌي جو بندوبست ڪونهي، پاڻيءَ جو ڪونهي، رهڻ جو هنڌ ڪونهي پر پوءِ به تپ جي ڀاونا سان گيان شڪتي پراپت ڪندو، برهم چرڻيه ڌارڻ ڪري، پنهنجي مقصد ڏانهن وڌندو رهي. ڪشٽُ، ڪليش سنڪٽن کي سهي وڃڻ اهو آهي ”دِڪشا“. 2. اُپسدا: صرف سک چين، خوشي، آنند سان کلندو، ڳائيندو پنهنجو ۽ ٻين جو ڀلو ڪندي ڪمائيندي، خرچ ڪندي، اڳتي ئي وڌي وڃڻ، پنهنجي ويچارن کي مٿي وڌائيندو، پنهنجي مقصد تي پهچڻ کي ”اُپسدا“ چئبو آهي. 3. دڪشڻا: ٻين جو ڀلو يا ڪلياڻ واسطي زندگي وقف ڪرڻ، پنهنجو وقت، مال متاع، تندرستي، آرام ۽ پنهنجو سڀ ڪجهه لوڪ ڪلياڻ خاطر لڳائي ڇڏڻ، سڄي سنسار کي پنهنجو پريوار سمجهڻ. هُن جي واڌاري لاءِ محنت ڪرڻ، يتن يا اُپاءُ ڪرڻ، اهي گڻ اُن زندگيءَ ۾ آهن، جيڪا قربان زندگي آهي. اهوئي يڳيه مئه جِيوَن آهي، اُن کي دڪشڻا اوسٿا چئبو آهي. انهن ٽنهي اوسٿائن ۾ گذاريندڙ هڪ ڌرماتما منش، شري استاد اجيم داس، جنهن ڳوٺ تگوسر تعلقه ننگر پارڪر ۾ تاريخ 17 اپريل 1929ع تي، سرڳواسي جانجهڻ مل پنئار جي گهر جنم ورتو. سندس ماتا جو نالو ڌنو ٻائي ذات اوڍاڻو ڳوٺ تالسر راجستان جي هئي، پاڻ شريمتي ڪملا ڌي اگرو مل ذات کوکر ڳوٺ مهڪي جو تڙ، تعلقه ڇاڇرو مان شادي ڪيائين. جنهن مان کيس اولاد ٽي پُٽ، موڀي پُٽ موهن داس، جيڪو پوليس کاتي ۾ پهريون ميگهواڙ وائرليس آپريٽر آهي 2. انب ڪارونجهري جيڪو اسٽيل مل ڪراچيءَ ۾ اسسٽنٽ انجنيئر آهي. 3. ڊاڪٽر اڀيمن جيڪو آمريڪا ۾ سرجن آهي. هڪ پرائمري استاد ٿي ڪري هُن پنهنجي اولاد کي نوڪري سان لڳائڻ ۽ آمريڪا تائين پهچايو. هُن پنهجيون سڀ خوشيون قربان ڪري اولاد کي تعليم ڏياري مهان پد تي پهچايو جو هر ماڻهوءَ جي وس جي ڳالهه ڪانهي. سرڳيه اجيم داس پنهنجي پتا شري جي آشيرواد سان، 11 ڪلوميٽر جي پنڌ تي ڳوٺ ڏانڀاريو جي هڪ مدرسي مان عربي ۽ فارسيءَ جي تعليم حاصل ڪئي. ان کانپوءِ اسماعيل سنگراسي ڳوٺ مان سنڌي فائينل پاس ڪري، 17 اپريل 1948ع تي پرائمري ماستر مقرر ٿيو. اُستاد اجيم داس هڪ مثالي استاد هو. پڙهائڻ جي شوق سان گڏ اسڪول جي ڪچي عمارت تيار ڪري، ان ۾ ٻارن کي تعليم ڏيندا هئا. اهڙا اُستاد ڳولڻ سان به وِرلي ڪي ملندا. جنهن جا سڀ شاگرد پنهنجي محنت ۽ هوشيار سان پاس ٿيا هجن، ۽ انهن مان ڪيترائي شاگرد وڃي وڏن وڏن عهدن تي رسيا آهن. سرڳيه سائين اجيم داس گڍڙو چارڻ جي هڪ مهان صوفي سنت مهراج اميدرام ميگهواڙ جي سنگت ۾ اچڻ بعد روحانيت جي طرفان لڙيا. گيان، ڌيان ۽ يوڳ جي رمزن کي سمجهڻ جي کوج ۾ رهڻ لڳا. هو سدائين ساڌو سنت، درويشن ۽ عالمن جي محبت ۽ سنتن جي تلاش ۾ هوندا هُئا. شريمد ڀڳوت گيتا، ۽ ڪبير ڀڳت جي فلسفي کي گيان ويچار سان سمجهائيندا هئا، لطيف جي رسالي جو پارکو هو ۽ ڀٽائيءَ جو رسالو هميشه ساڻس گڏ هوندو هو. ڀڳوت گيتا جا نيته نيمي رهيا ۽ پاڻ مها گياني ٿي پيا. پوءِ جتي به هو ڪنهن مجلس، رهاڻ يا ست سنگ ۾ ويندا هُئا، ته ماڻهن جي ڌيان جو مرڪز هوندا هُئا. ماڻهو سندس گيان ۽ پرچار کي ڏاڍي چاهه سان ٻڌندا هُئا، ۽ ان مان لاڀ حاصل ڪندا هئا. سرڳيه اجيم داس حڪمت جي وڏي ڄاڻ رکندا هئا. سٺا سٺا نسخا ٺاهي مختلف بيمارين جو علاج ڪندا هئا، ۽ مختلف ڌاتو ماري، ڪُشتي ٺاهڻ جو سٺو ڏانءُ هئس. سندس شاگرد نالي گنگو مل ميگهواڙ ۽ مِها جل ميگهواڙ ڳوٺ تگوسر ۾ ثبوت طور موجود آهن، ۽ ڪڏهن به هن ڪنهن کان دوا درمل جو پئسو نه ورتو، جي ڪٿي ڪو سکيو ستابو ماڻهو زور ڀري ڪجهه ڏيندو هو، ته اُهي پئسه بروقت غريب ماڻهن ۽ معصوم ٻارڙن ۾ ورهائي ڇڏيندو هو. دان ڪرڻ جو انس به منجهس موجود هو. سندس ڌرم پتني ڪملا سال 1962ع ۾ ديهانت ڪري ويئي، ان بعد پاڻ ٻئي شادي ڪانه ڪئي ۽ لاڳيتو 46 سال پنهنجي اولاد کي ماءُ جي پيار ۽ پتا واري شفقت ۾ ڪابه ڪمي محسوس ٿيڻ ڪونه ڏنائين. پنهنجن ٽنهي پٽن کي تعليم جي زيور سان آراسته ڪرايائين. سائين اجيم داس علمي ماهر هو، ڇو ته پاڻ اُستاد ٿي رهيو هو. انگريزي، هندي، سنڌي، عربي، فارسي، سنسڪرت ۽ گُجراتي وغيره ٻوليون ڄاڻندو ۽ پڙهائيندو هو. ٿر جي زندگيءَ ۾ ٿر جي واريءَ وانگر ڪئين لاها چاڙها اچن ٿا، پر سائين اجيم داس پنهنجي اصولن تي ڪارونجهر جيان قائم رهيو. سائين مسڪينن کي پنهنجي هڙان وڙان ورسائيندا هُئا. هو ظالم جا ڪڏنهن به يار ڪونه بڻيا. انهي ڪري سندس زندگي سُورن سان ڀريل هئي، پر پوءِ به ڪڏهن ڪٿي به ٻاڦ ٻاهر نه ڪڍيائين. برداشت ڪرڻ جي شڪتي منجهن موجود هُئي. انهي کانسواءِ پاڻ سناتن ڌرم جو پالن ڪندي، هميشه نرجلا اگيادس ورت پابنديءَ سان رکندا هُئا. پاڻي به نه پيئندا هئا يا ڪڏهن پاڻي پي روزو رکي ڇڏيندو هو. مسافري هجي ته به ورت يا روزو ڀنگ نه ڪيائين. هڪ يڪ سُڪنو منش هو. ڳوٺ تگوسر جو پهريون استاد سائين اجيم داس هو. اسڪول ڳوٺ بچل خاصخيليءَ مان سنه 1981ع ۾ رٽائر ٿيو ۽ اچي ٿر وسايو. تگوسر ۾ رهندي برادريءَ کي همٿائڻ، غيرت جاڳائڻ، ٿوريون گهڻيون نوڪريون وٺي ڏيڻ، ڪن ڪن غريبن کي ڪپڙو لٽو، کاڌو خوراڪ، پکين کي روزانه داڻا ڏيڻ سندس اهم ڪرتو هو. اَسر ويلي اُٿي اشنان ڪري، پرڻايام ڪرڻ، يوڳ آسڻ ڪرڻ، من جي سچي مالها ڦيرڻ سندس اٽوٽ اصول هوندا هُئا. آخر زندگيءَ جو سفر 80 سالن جي عمر ۾، تاريخ 2009-11-08 جي وچ واري رات 11:15 (سوا يارنهن وڳي) تي پراڻ تياگي، پنهنجو سفر پورو ڪري وڃي جوتي جوت سمايو. جان جان هُئي جيئري، تان تان ورچي نه ويٺي، وڃـــي ڀــونءِ پــيــٺــي، سـاريــنــدي کـي سڄڻين. (شاهه)

شخصيتون ۽ خاڪا

ميگهه ونس مالها (ڀاڱو پهريون)