شخصيتون ۽ خاڪا

ميگهه ونس مالها (ڀاڱو پهريون)

ھي ڪتاب ٿر سان وابستہ خاص ڪري ميگهواڙ جاتي جي شخصيتن تي لکيل خاڪن تي ٻڌل آهي، جنھن بابت ليکڪ جو چوڻ آهي تہ سنڌي ۾ خاڪن جا ڪتاب تہ کوڙ آيا پر انھن ۾ ٿر خاص ڪري ميگهواڙ جاتيءَ جون شخصيتون رهجي ويون آھن تنھنڪري پاڻ اهو ضروري سمجهندي هي ڪتاب لکيو آهي.

Title Cover of book ميگهه ونس مالها (ڀاڱو پهريون)

صوفي فقير رامچند

ڪنهن جي منهن ۾ هري، ڪنهن جو وات گلاب، اُهي ماڻهو لاجواب، لطيف جن جي لفظن ۾. راڳ اهڙي وڻندڙ شيءِ آهي جا روح کي راحت ڏي ٿي. سنڌ جي ڀومي صوفين فقيرن جي سرزمين آهي. جتي ڪيترائي موسيقيءَ جا ماهر ۽ قدردان رهن ٿا ۽ اهڙن صوفين فقيرن جي راڳ رنگ جون محفلون صوفين جي درگاهن تي متل رهن ٿيون. اهڙي ئي هڪ صوفي فقير رامچند جويو، سال 1964ع ۾ پمن جويو ڳوٺ درگاهه پاڪ سنگهار تعلقه ٽنڊو الهيار ۾ جنم ورتو. سندس ماتا جو نالو راهي ذات گنڍير جيڪا ٺارو گنڍير جي سُپتري هئي، تازو سرڳواس ٿي آهي. فقير رامچند شادي نرمل گُجر جي نياڻي چندري گجر ڳوٺ اڪرم ڪالوني ٽنڊوالهيار سان ڪئي. جنهن مان کيس 3 نياڻيون ۽ ٻه پٽ آهن. 1. وسند ڪمار مئٽرڪ ۾ آهي، ۽ ٻيو آنند ڪمار ڇهون ڪلاس پڙهي پيو. پاڻ سال 1967ع ۾ پاڪ سنگهار مان لڏي ڳوٺ احمد هاليپوٽا، لڳ درگاهه وتايو فقير قبو بس اسٽاپ، تعلقه ٽنڊو الهيار ۾ هميشه لاءِ رهائش اختيار ڪئي آهي. پرائمري تعليم پرائمري اسڪول احمد هاليپوٽا مان پنج درجا پاس ڪيائين، غريبي هجڻ ڪري وڌيڪ تعليم حاصل نه ڪيائين. سندس گهر اڳيان طاهر فقير جي درگاهه آهي، جتي هر مهيني 18 سنڌي تاريخ تي ڏهاڙو بادلو فقير بهراڻي ملهائيندو آهي. جتي خاص ڪري فقير يار محمد، بادل فقير ڳائڻ ڪندا آهن، جتان کيس راڳ جي لئون لڳي. ان وقت سندس عمر 12 سال هئي ۽ ڳائڻ جو شوق جاڳيو. شروع ۾ هڪ ڪاٺ جي لڪڙيءَ ۾ نائلون جو ڌاڳو ٻڌي، ان هيٺان ٺڪري لڳائي روزانه طاهر فقير جي درگاهه تي پيراندي ويهي وڄائيندو هو. جتان کيس اندر ۾ راڳ جو ديپ روشن ٿيو، اهڙيءَ طرح سال 1979ع ۾ باقاعدي راڳ جي سکيا آزاد فقير، ڍول فقير ۽ فضل فقير جي صحبت ۾ رهي ڳائڻ شروع ڪيو. پهريائين ڳائڻ جي شروعات طاهر شاهه جي درگاهه تي ڳائي ڪيائين. سال 1982ع ۾ باقاعدي استاد ڍول فقير کان شاگرديءَ جو ڌاڳو ٻڌايو ۽ پنهنجو استاد (گرو) ڪيو ۽ باقاعدي کان راڳ ۽ راڳڻين جي سکشا ورتي. سڀ کان پهريائين سال 1988ع ۾ ريڊيو پاڪستان حيدرآباد نالي رنگينو پروگرام، جيڪو ڪوثر ٻرڙو صاحب پروڊيوسر ڪرائيندو هو، جتي پهريون ڪلام ”هتي آهيان انسان هُت نه ڄاڻان ڪير مان آهيان“ جتان مشهوري ملي ۽ تمام گهڻو پسند ڪيو ويو. سال 1994ع ۾ پي. ٽي. وي. پروگرام ”ڪچهري“ جيڪو ڪراچيءَ ۾ کيس جناب ستار بچاڻي MPA صاحب جي مهربانيءَ سان شرڪت ڪرائي، اهو پروگرام اقبال سعيد انصاري صاحب ڪرايو جتي ڪلام ”شال جيئن پيئي ساٿ سچا ٿيا سيئي“ ۽ ”عمر مون نه ٿا وسرن ويڙيچن جا واڙا“ جيڪو ڍول فقير جو مشهور ڳايل ڪلام آهي، اهي ٻئي ڪلام PTV تان نشر ٿيا، جتان سندس مشهوري شروع ٿي. صوفي فقير رامچند هڪ تمام وڏو صوفي راڳي ۽ ڪلاڪار آهي. مالڪ سائين کيس سُريلو آواز بخشيو آهي. پاڻ درگاهن، نجي محفلن ۽ شادين ۾ ڳائي ٻڌندڙن تي وجد طاري ڪري ڇڏيندو آهي. هُن جو ڳائڻ فقيري رنگ جو آهي. لباس گيڙو ويس، پٽڪو يڪتارو ۽ چپڙيءَ تي ڳائيندو آهي، جيڪو انداز ماڻهن کي موهي وجهندو آهي. سال 1989ع ۾ حاجي خادم حسين خان، خانپور مٽياري واري جي مهربانيءَ سان، ممبئيءَ ۾ سنڌي درويش غلام الاهي جي عرس مبارڪ تي پنهنجي خرچ سان هوائي جھاز ۾ صوفي رامچند فقير ۽ آزاد فقير کي وٺي ويا، جتي صوفياڻي انداز ۾ پروگرام ڪيو ۽ گهڻو سارهايو ويو. انڊيا ۾ 2 مهينا رهيا، اُتي ڀوپال، بيرگڙهه، آگرهه، فتح پور سيڪري، مٿرا ۽ ٻين ڪيترن ئي هنڌن تي ڳائي داد حاصل ڪيو، ۽ ڪيترو ئي انعام ۽ تحفا ۽ ڪافي ڪيش انعام مليو. سال 1995ع ۾ مصري شاهه جو ميلو، جيڪو نصرپور ۾ لڳي ٿو، جتي ارشاد علي سومرو صاحب، جو اُن وقت وائيس چانسلر زرعي يونيورسٽي ٽنڊوڄام هو، جن شرڪت ڪئي ۽ فرمائش ڪئي ته اهڙو صوفي آهي جو ڍول فقير جا ڳايل ڪلام ٻڌائي؟ جتي صوفي رامچند چيو ته سائين آئون ٻڌايان ٿو. جتي ڪلام ”لائي ته نماڻي سان نينهن محب ائين نه منهن مٽجي“ ڳايو ۽ ٻيا به ڍول فقير جا ڪلام ٻڌايائين. سومرو صاحب ايترو ته متاثر ٿيو ۽ خوش ٿيو ۽ کانئس پڇائين، ته نوڪريءَ ۾ آهيو يا نه؟ رامچند ٻڌايو ته سائين ڪٿان نوڪريون آيون؟ اسان فقيريءَ ۾ خوش آهيون. زندگي بصر پيا ڪريون. سومري صاحب اُتي نوڪريءَ جو اعلان ڪري نائب قاصد ڪري مقرر ڪيو. پر فقير رامچند قبول نه ڪيو، ۽ چيائين ته سائين اها نوڪري منهنجي استاد ڍول فقير جي پٽ کي ڏيو، جنهن جو حق آهي، مون کي نه کپي. سومرو صاحب وائڙو ٿي ويو ۽ وڌيڪ خوش ٿيو ته پنهنجي استاد جو ڪيترو قدردان آهن. جنهن تي سومرو صاحب خوش ٿي ڍول فقير جي پٽ ۽ رامچند صوفيءَ کي نائب قاصد ڪري زرعي يونيورسٽي ٽنڊو ڄام ۾ رکيو. جتي اڄ تائين نوڪري ڪري رهيو آهي. نيشنل آرٽ ڪائونسل اسلام آباد وارن کي ٻاهر ملڪن ۾ پروگرام ڪرڻ لاءِ صوفي سِنگر فقيرن جي ضرورت هئي. انهن کيس گهرايو، جتي پوري پاڪستان مان 50 ڄڻا مختلف گائڪ شامل ٿيا. جتي صوفي فقير رامچند پنهنجي ٽولي ۾ 7 ڄڻن يڪتاري ۽ چپڙي تي ڳايو، تمام پسند ڪيا ويا ۽ هر هڪ کي ويهه هزار ڪئش ۽ ٻيا انعام مليا. وري نيشنل آرٽ ڪائونسل اسلام آباد طرفان صوفي رامچند کي سِنگر جي صورت ۾ ماسڪو، مانچسٽر، گلاسگو، بريٽ فورڊ، لنڊن، دبئي ۽ ٻين ڪيترن ملڪن ۾ پروگرام ڪرايو، جتي ڳائي صوفي رامچند پنهنجي سنڌ جي تهذيب، تمدن ۽ ٻوليءَ کي متعارف ڪرايو، ۽ سنڌي ثقافت کي اجاگر ڪيو، بلڪه ميگهه ونس جاتيءَ جو به نالو روشن ڪيو، جتي ڪيترائي انعام، سوکڙيون مليون. انهي کانسواءِ فقير رامچند پنهنجي ملڪ ۾ ڪيترين درگاهن ۽ شهرن ۾ فن جو مظاهرو ڪري پاڻ ملهايو. جنهن ۾لاهور، ڪراچي، ڀٽائي صاحب، سچل سرمست، قلندر شريف، مصري شاهه ۽ پير محمد شاهه ۽ ٻين هنڌن تي پروگرام ڪري چُڪو آهي. 1998ع ۾ سيد جمن شاهه جي ميلي، جيڪو حيدرآباد ۾ لڳي ٿو، جتي اسٽيشن ڊائريڪٽر سڪندر بلوچ صاحب پروگرام ڪيو، جتي عارفانه ڪلام ڳائڻ جي مڃتا طور کيس ”سيد جمن شاهه“ ايوارڊ سان نوازيو ويو. 2000ع ۾ زرعي آڊوٽيريم زرعي يونيورسٽي ٽنڊوڄام ۾ ڍول فقير جي ورسيءَ جي موقعي تي ڍول فقير جا ڳايل ڪلام ڳايا، جتي کيس ”ڍول فقير ايوارڊ“ نصيب ٿيو. 2005ع ۾ وڪيل ارجڻ داس پنهنجي پتا امر وير لڌارام جي ورسيءَ جي موقعي تي ”امر وير لڌارام ايوارڊ“ سان نوازيو. انهي کانسواءِ هُن ڪيترن ئي هندن تي ڳايو، جتي مڃتا طور کيس سرٽيفڪيٽ مليا آهن. 1995ع ۾ پاڪستان وليج ميوزڪ فسٽيول ۾ کيس مڃتا سرٽيفڪيٽ مليو. 31 مارچ 1998ع تي سارنگ سوشل ائنڊ ڪلچر آرگنائيزيشن حيدرآباد طرفان ”سنڌ ايوارڊ 1998ع“ جي پروگرام ۾ مڃتا طور سرٽيفڪيٽ مليو. مصري شاهه ميموريل ڪاميٽي نصرپور جي 127 ساليانه عرس جي موقعي تي مڃتا طور سرٽيفڪيٽ مليو. 19 اپريل 2012ع تي حضرت پير شريف محمد شاهه جيلانيءَ جي 84هين ساليانه عرس مبارڪ تي ڪيل بهترين ڪارڪردگيءَ تي موسيقيءَ بابت تعريفي سرٽيفڪيٽ مليو.