ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ

سوڀون سِر گُهرن، سر ري سوڀ نه سپجي، سسيون برابر سوڀ جي، توريان تان نه تُرن، جيڪي هينئڙي منجهه هُرن، سي ملهه مهانگا سپرين. ڪي انسان پنهنجي سوچ، فڪر ۽ عمل سان تاريخ جا رُخ تبديل ڪري ڇڏيندا آهن. اهڙا ماڻهو پنهنجي اندر اهڙا ادارا هجن ٿا، جتان ڪيترائي انسان پنهنجي شعور جون شمعون جلائي، سڄي جڳ کي علم ۽ آگاهيءَ جي روشني ارپين ٿا. اسان جي سونهاري سنڌڙيءَ جي سرزمين، هميشه پنهنجي الڳ ٿلڳ سڃاڻپ ۽ تاريخ حيثيت رکي آهي. جنهن اهڙا انمول موتين ۽ مڻيادار ماڻهو پيدا ڪيا، جن عمل، علم، فهم، سورهيايپ ۽ سچائيءَ جي ميدان تي ڏونڪو هنيو. پر هت هڪ اهڙو شخص فرد به گهمندڙ ڦرندڙ تاريخ آهي. جيڪو اڄ به پنهنجي فڪر ۽ نظريه سان ڪمٽيڊ آهي ۽ اڄ به ماڻهن جي دلين ۾ قابلِ عزت ۽ سنڌ ۽ ٿر لاءِ ارادن ۾ پختو آهي. اهو شخص عمرڪوٽ جي ڀومي جتي مغل شهنشاهه اڪبر بادشاهه جنم ورتو، جتي عمر ۽ مارئيءَ جو رومانوي داستان وابسته آهي، جتي ڪيترن ئي سياستدانن سنتن جنم ورتو انهي ۾ هڪ سورهيه ميگهواڙ جاتيءَ جو پُرش، ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ، جنهن تاريخ پهرين آڪٽوبر 1956ع ڌاري عمرڪوٽ ضلع جي ڳوٺ جانهيرو شريف، جتي ڏاڏي کنگهار پير جي درگاهه جو تمام قديمي آستان موجود آهي، انهي ڳوٺ ۾ هڪ هاري سرڳيه ڏيارام پنئار جي گهر جنم ورتو. سندس ماتا جو نالو مصران، ڌي ٻلهو ذات کريئٽ، ڳوٺ ڪنري لڳ سرمست رند شاهه جو تڙ جي هُئي. هن پنهنجي ابتدائي تعليم اباڻي ڳوٺ ۾ حاصل ڪئي. جتي 8 ڪلاس تائين پڙهيو. جنهن بعد هُن هاءِ اسڪول عمرڪوٽ مان ميٽرڪ پاس ڪئي، ۽ مسلم ڪاليج حيدرآباد مان انٽر پاس ڪري پوءِ ڊائو ميڊيڪل ڪاليج ڪراچيءَ مان ميڊيڪل جي ڊگري حاصل ڪري ڊاڪٽر بڻيو. جتي هن 6 مهينا هائوس جاب ڊاڪٽر طور ٻارڙن جي وارڊ، ۽ 6 مهينا حادثاتي وارڊ ۾ ڪم ڪيو. ڊاڪٽر صاحب شاگرديءَ جي زماني کان ئي هو ڪاليج جي سياست ۾ Active رهيو. انهي ڪري سندس دلچسپي ڊاڪٽريءَ کان وڌيڪ سياست ۾ رهي. ڊاڪٽر صاحب سال 1980ع ۾ پ پ پ اسٽوڊنٽ ونگ ۾ شامل ٿيو. جتان سندس سياسي سفر شروع ٿيو ۽ سال 1991ع جي اخبارن ۾ وڏين سرخين جي زينت بڻيو سندس لاپته هئڻ جون هنگامي خبرون به شايع ٿيون. ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ سال 1988ع ۾ پنهنجي روايتن موجب شادي شريمتي ڪلاونتي، ڌي مگهو مل، ذات جئپال ڳوٺ کاهي تعلقه کپرو ضلع سانگهڙ مان ڪئي. جنهن مان کيس ٽن پُٽن جو اولاد آهي. 1. راهول جيوڻ جو LLB ڪري رهيو آهي 2. وشال جيوڻ پڙهي پيو ۽ ٽيون گوري شنڪر جيون پنجون ڪلاس پڙهي رهيو آهي. ڊاڪٽر کٽو مل صاحب سال 1988ع ۾ باقاعدي پ پ پ ۾ شموليت ڪئي جنهن جو سڄو سهرو ڪامريڊ اومون مل ”مسافر“ جي سِر تي اچي ٿو. 1988ع واري اليڪشن ۾ ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ کي MPA جي سيٽ، بيگم نصرت ڀٽو کان هُن ضد ڪري ورتي هئي. نه ته ان ٽڪيٽ جي مخالفت پي. ڪي شاهاڻيءَ کان وٺي گهڻن اقليتي ميمبرن ڪئي هئي. چون ٿا ته تڏهن ڪامريڊ اومي مل کي MNA جي سيٽ جي ٽڪيٽ پي. ڪي شاهاڻي ڏيئي چُڪو هو. هُنن فقط ڊاڪٽر کٽو مل کي ٽڪيٽ ڏيڻ کان انڪار ڪيو هو. تڏهن ڪامريڊ اومون مل مخدوم طالب الموليٰ وٽ نه صرف شڪايت کڻي ويو، پر هو محترمه بينظير صاحبه وٽ مخدوم صاحب کي گڏ وٺي ويو. انهيءَ جي باوجود محترمه ڊاڪٽر کٽو مل کي ٽڪيٽ ڏيڻ کان صاف صاف انڪار ڪري ڇڏيو. پر ڪامريڊ اومون مل بيگم نصرت ڀٽو صاحبه سان وڃي مليو ۽ چيائين، ته هن پارٽي ۾ منهنجي هڪڙي ٽڪيٽ جي به اميد نه آهي ڇا؟ اُن تي بيگم نصرت ڀٽو صاحبه چون ٿا هُن محترمه کي فون ڪيو، ته سنڌ ۾ اقليت جون ٻه ٽڪيٽون، هڪ قومي ۽ هڪ صوبائي مون کي ڏيو. باقي سنڌ ۾ اوهان جي مرضي. پوءِ انهيءَ تي محترمه بينظير مجبور ٿي MPA جي سيٽ ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ کي ڏني، ۽ MNA جي ٽڪيٽ اڳ ۾ ئي ڪامريڊ اومون مل کي مليل هئي. انهي اليڪشن ۾ ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ MPA جي سيٽ تي ڪامياب ٿيو، ۽ ڪامريڊ اومون ملي MNA جي سيٽ صرف 400 ووٽن تان هارائي ويو. پيپلز پارٽيءَ ۾ اچڻ کانپوءِ ڊاڪٽر جا پير مضبوط ٿيا، ۽ پ پ پ ۾ پنهنجون جڙون وفاداري ۽ سچائيءَ سان مضبوط ڪيون، ۽ سچو جيالو بنجي ويو. ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ 4 ڀيرا ميمبر پاڪستان نيشنل اسيمبلي، هڪ ڀيرو سينيٽر ۽ ٻه ڀيرا ميمبر سنڌ اسيمبليءَ چونڊاڻو، اهڙيءَ طرح هن پاڪستان جي پهرين هندو ليڊر جي حيثيت سان ست ڀيرا سياسي دور ۾ پنهنجي ڪارڪردگي، عزم ۽ قربانيون ڏيئي پارٽي کي بنا ڏيڻ وٺڻ جي، عزت وڌائي آهي. ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ 14 جون 2013ع تي سندس ڏنل انٽرويو جيڪو The Express Tribune ۾ شايع ٿيو، جنهن موجب ڄام صادق علي جڏهن چيف منسٽر سنڌ هيو، انهي وقت ڊاڪٽر کٽو مل تي ميرپورخاص پوليس اسٽيشن کان چيف منسٽر هائوس تائين دٻاءَ وڌو ويو، ته جيئن هو پ پ پ کي ڇڏي ڄام صادق عليءَ جي ڪئمپ ۾ شامل ٿئي، پر هُن تشدد برداشت ڪيو پر پ پ پ کان ناتو ڪونه ٽوڙيو. پوليس کيس درجن کن جاين تي رکيو. جڏهن محترمه بينظير ڀٽو صاحبه سپريم ڪورٽ ۾ پٽيشن داخل ڪرائي، ۽ ججن مختلف هنڌن تي ڇاپا هڻڻ لا حڪم ڏنو، ته ڊاڪٽر کٽو مل کي هڪ اهڙي جاءِ تي منتقل ڪيو ويو، جتي جهنگل ۾ هڪ زميندار جي سوئرن جي شڪار گاهه جي جڳهه ٺهيل هئي. ڊاڪٽر کٽو مل ٻڌايو ته هر وقت منهنجيون اکيون ٻڌيون وينديون هيون، جڏهن مونکي هڪ هنڌ کان ٻئي هنڌ تي منتقل ڪيو ويندو هو. جھڙوڪ بدين، ٺٽو ۽ ميرپورخاص وغيره، ٻن مهينن اغوا کانپوءِ هن چيو ته کيس چيف منسٽر هائوس ۾ آندو ويو، جتي سندس ڪٽنب جا ڀاتي موجود هُئا. منهنجي ڀائرن دليل ڏيندي چيو، ته ڄام صادق جي پارٽيءَ ۾ بروقت شامل ٿي. آئون اُن وقت ذهني ۽ جسماني تشدد سبب منجهيل هُئس، بعد ۾ مونکي آزاد ڪيو ويو. مون ڪوبه ردعمل ڪونه ڏيکاريو ۽ اها پروپيگنڊا ڪرڻ شروع ڪئي ويئي ته آئون پ پ پ کي ڇڏي ڄام صادق وارن سان گڏ ٿيو آهيان. آزاديءَ کانپوءِ ڊاڪٽر جيوڻ، محترمه بينظير ڀٽو صاحبه جي سنڀال هيٺ هڪ مهم، انهن ماڻهن جي خلاف شروع ڪئي، جن هن کي نظر بند رکيو هو؛ ۽ قومي ۽ بين الاقوامي انساني حقن جي تنظيمن سان پنهنجي غائب ٿيڻ لاءِ رابطو ڪيو. ان وقت سرڪار مون تي دٻاءُ پي وڌو، ڇاڪاڻ ته شيڊيول ڪاسٽ جا 50 سيڪڙو ماڻهو جنهن ۾ ميگهواڙ، ڪولهي، ڀيل شامل آهن، اُهي ميرپورخاص، عمرڪوٽ ۽ مٺي ٿرپارڪر ضلعن ۾ رهندا آهن. هن چيو ته اهي هندو پ پ پ کي ووٽ ڪندا هُئا ۽ سرڪار چاهيو ٿي ته مون کي پ پ پ جي خلاف استعمال ڪيو وڃي ته جيئن آئون شيڊيول ڪاسٽ جي ماڻهن کي پ پ پ کي ووٽ نه ڏيڻ لاءِ منع ڪري سگهان. انهي کان پوءِ وري پرويز مُشرف جي دور ۾ منهنجي خلاف درجن کن ڪيس داخل ڪيا ويا، ۽ هي تقريبن 11 سال کن لڪي ويو ۽ کيس ڏوهاري قرار ڏنو ويو. ارباب غلام رحيم انهي کان واقف هو ته هي انهن چند ماڻهن مان آهي، جيڪي هندو جاتيِءَ تي اثر رکن ٿا. خصوصن شيڊيول ڪاسٽ تي، انهن هن تي دٻاءُ وجهڻ جي ڪوشش ڪئي ته جيئن هو سندس ڪئمپ ۾ شامل ٿيئي.پر جڏهن هو ناڪامياب ويا ته هن کي ۽ هن جي پُٽن کي دڙڪا داٻ ڪرڻ لڳا. سندس پارٽي هن کي چيو ته تون هيٺياهين وٺ، انهي وقت محترمه بينظير ڀٽو صاحبه لنڊن ۽ دبئيءَ مان پارٽي ليڊرن کي وقت به وقت هدايتون ڏيندي رهي، ته هن کي ڪراچيءَ ۾ ڪا محفوظ جڳهه مهيا ڪئي وڃي. ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ 1988ع کان 1990ع تائين MPA ٿي رهيو. 1990ع کان 1993ع تائين MNA ٿي رهيو. سال 1993ع کان 1996ع تائين به MNA ۽ 1997ع کان 1999ع تائين به قومي اسيمبليءَ جو ميمبر رهيو. 2008ع ۾ پيپلز پارٽيءَ جي اقتدار ۾ اچڻ کان ترت پوءِ ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ کي صلاحڪار چيف منسٽر آف سنڌ، معدنيات ۽ کاڻين جو کاتو ڏنو ويو. انهيءَ کان اڳ ۾ سال 1998ع ۾ پارليامينٽري سيڪريٽري پاپيوليشن به مقرر ٿيو هو. ساڳئي سال 2009ع ۾ سنڌ مان کيس سينيٽر مقرر ڪيو ويو. هيءُ پاڪستان جو هندو توڙي ميگهواڙ جاتيءَ جو پهريون شخص هو، جو سينيٽر ٿيو، ۽ جنهن سينيٽ جي اجلاس جي صدارت به ڪئي. انهي کانپوءِ جڏهن پ پ پ جي MNA شهباز ڀٽيءَ کي اسلام آباد ۾ قتل ڪيو ويو، ته ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ کي اُن جي جاءِ تي MNA چونڊيو ويو. سندس پارٽيءَ سان سچائي وفاداريءَ جي ڪري وري کيس 2013ع ۾ پارٽيءَ وارن هڪ دفعو ٻيهر اقليت جي مخصوص سيٽ تي سنڌ اسيمبلي ميمبر نامينيٽ ڪيو. ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ پنهنجي پوري دور ۾ ڪڏهن به ڪنهن عهدي لاءِ گهر ڪئي، نه وري ڪڏهن پارٽيءَ کي ٽڪيٽ لاءِ چيو. ان جي باوجود هو ست دفعا چونڊيل نمائيندو پ پ پ ۾ ٿي رهيو. هُن کي پارٽيءَ سان وفادار هُجڻ جو اعزاز حاصل آهي. کٽو مل جيوڻ صاحب ست ٽرم اسيمبليءَ ۾ رهيو. ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ جي اسيمبليءَ ۾ اچڻ ڪري ميگهواڙ جاتيءَ کان جا صدين جي ڇوت ڇات هوندي هئي، سا ختم ٿي چُڪي آهي، ۽ پهريون هندو ڪميونٽي خاص ڪري ميگهواڙ جاتيءَ سان واسطو رکندڙ، پنهنجي وفادار ۽ اهليت سان رهيو، جيڪو سندس رڪارڊ آهي. ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ ميگهواڙ جاتيءَ ۾ قومي هيري طور تسليم ڪيو وڃي ٿو، ۽ هو هڪ بهادر انسان، جو ڪڏهن به ڪنهن اڳيان نه جهڪيو ۽ هماليه جبل وانگر پنهنجو ۽ جاتيءَ جو ڳاٽ اوچو رکيو پيو اچي. اسان جي ميگهواڙ جاتيءَ ڪنهن ڪم ڪرڻ يا نه ڪرڻ کي ڪابه اهميت ڪانه ٿي ڏي، هيءَ ميگهواڙ جاتي فقط اهو چاهي ٿي ته اسان جو نمائيندو هميشه حڪومت جي زينت بڻيل هجي، ڪم ٿيندا رهندا. ڊاڪٽر اها ميگهواڙ جاتيءَ جي تمنا پوري ڪري رهيو آهي، ۽ ماڻهو انهي نالي ۾ خوش آهن. ٿر ۽ ميگهواڙ جاتيءَ جي ماڻهن جي دلين ۾ ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ لاءِ احترام ۽ عزت آهي ۽ رهندي. جهڙي نموني پ پ پ جي ماڻهن ۾ ننڍي وڏي جي وات مان سدائين ”جيئي ڀٽو“ جو نعرو نڪري ٿو، تيئن ته ميگهواڙ جاتيءَ جي ماڻهن جي وات مان به ”جيئي کٽو“ جو نعرو نڪري ٿو، جو هڪ قدرتي عمل آهي، جنهن کي ڪير به روڪي نه ٿو سگهي. اهي ئي ميگهواڙ جاتيءَ جون دعائون آهن، جن ڊاڪٽر کي هڪ مهان پد تي پهچايو آهي. اسان جي ميگهواڙ جاتي، توڙي ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ کي تمام گهڻي ۾ گهڻي خوشي تڏهن ٿي، جڏهن تاريخ 31 جنوري 2014ع تي جناب آصف علي زرداري، جناب نواز شريف سان گڏ ٿاهريو هاليپوٽا، ڪوئلي واري هنڌ تي هڪ وڏي هجوم کي تقرير ڪندي اهو فرمايو، ته ٿر مان پ پ پ جي کٽڻ ۾ وڏي ۾ وڏو هٿ ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ جو آهي. انهي وقت ڊاڪٽر جيوڻ خوشيءَ مان نه پيو ماپي، ۽ ٿر جي ٻين پ پ پ جي سڀني نمائيندن جا منهن لهي ويا. انهي مان صاف ظاهر آهي ته پ پ ۾ ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ جو مانُ ۽ شانُ آهي، ۽ اُهي کيس وفادار ۽ پڪو جيالو سمجهن ٿا ۽ هو جيالو آهي. هن پنهنجي دور ۾ ڪيترائي ڪم ڪيا آهن. ڪيترن ماڻهن کي نوڪريون ڏنيون، روڊ، کوهه، هينڊ پمپ، اسڪول بلڊنگس، RO پلانٽ، ڪميونٽي سينٽر وغيره جنهن جو تفصيل سان ذڪر ڪبو ته ڪتاب ڀرجي ويندو. اسان کي اميد آهي ته ڊاڪٽر صاحب گهڻي ۾ گهڻو پنهنجي ميگهواڙ جاتيءَ جي سُڌاري ۽ واڌاري تي ڌيان ڏيئي، ترقي وٺرائي، جيئن هميشه لاءِ امر ٿي وڃي.

شخصيتون ۽ خاڪا

ميگهه ونس مالها (ڀاڱو پهريون)