ڪلاونتي راجا

زمانا روئي گا برسون همين ڀي ياد ڪر ڪي، گنين گي سڀ هماري خوبيان جب هم نه هونگي. (پروين شاڪر) کجين جي حوالي سان مشهور ضلع خيرپور جي تاريخ به ڏاڍي نرالي ۽ شاندار رهي آهي. جنهن ضلع جي آمدني اوسط برطانوي دؤر ۾ انگلينڊ کان بنهه وڌيڪ هئي. اهو شاهوڪار خطو ڪنهن وقت الڳ آزاد رياست هوندي هئي. انهي رياست جا والي مير صاحبان هوندا هئا. ان خيرپور ضلع ۾ ڪئين مسلم ۽ غير مسلم صوفي ۽ سنت، مير ۽ پير سياستدان، شاعر، اديب ۽ نالي واريون شخصيتون پيدا ٿيون، جن کي وقت جي مؤرخن هميشه لاءِ ڪارن ڪاغذن ۾ محفوظ ڪري امر بنائي ڇڏيو آهي. انهي خطي ۾ قديم دراوڙ تهذيب جا وارث پڻ رهندڙ آهن، جن ۾ ميگهواڙ لوڪن ۾ مسڪين پورهيت شري سچانند، ذات پنهون ميگهواڙ پنهنجي محنت، لگن ۽ سچائيءَ سان علم جي روشنيءَ جي اڃ اجهائيندي، اڄ به ميگا سٽي ڪراچيءَ جي صدر واري علائقي جي سرڪاري هاءِ اسڪول ۾ بطور هيڊماستر جي عهدي تان مقدس علم ورهائي شعور پکيڙي رهيو آهي. جنهن جو ڳوٺ بوزدار وڏا ضلع خيرپور آهي، جنهن جي گهر ۾ هڪ روشنيءَ جي ڪِرن، تاريخ 23 مارچ 1974ع تي نروار ٿي، جنهن جو نالو ڪلاونتي (سڀني ڪلائن واري) رکيو ويو. سندس ماتا جو نالو شانتي ديوي، ڌي ڪوڙو مل آهي. ڪلاونتي پاڪستان جي ميگهواڙ جاتيءَ مان آهي، جنهن رسمن کي رد ڪري جوتا ٺاهڻ واري بجيٽ مان اعليٰ تعليم حاصل ڪئي. ابتدائي تعليم پنهنجي ڳوٺ ۾ ورتي ۽ بعد ۾ سال 1998ع ۾ M.Sc ڪيمسٽري، شاهه عبداللطيف يونيورسٽي خيرپور مان پاس ڪيائين. پاڻ شادي 5 نومبر 1995ع تي، شري رميش راجا ولد ڪالو مل ذات پنوار، شهر گنبٽ ضلع خيرپور سان ڪئي. رميش راجا، جيڪو هن ميگهه ونس جاتيءَ جو پهريون شخص هو جنهن انجنيئرنگ جي ماسٽر ڊگري NED يونيورسٽي ڪراچيءَ مان حاصل ڪئي. هو هن وقت پروجيڪٽ ڊائريڪٽر (انجنيئر) نيشل هاءِ وي اٿارٽيءَ ۾ 18 گريڊ ۾ سروس ڪري رهيو آهي. هيءُ هڪ نيڪ دل دوست انسان آهي ۽ هڪ سٺو ليکڪ به آهي. هن جا ليک، خاص ڪري ”ڏياريءَ جا اجهاميل ڏيا“ روزانه جاڳو ڪراچي 13 نومبر 1993ع ۾ شايع ٿيو. ”اچو ته ڀڳت ڪبير کي پڙهون“، جيڪو روزانه جاڳو ڪراچي 21 جون 1997ع ۾ شايع ٿيو. خودڪشي جو ٻيو نالو هفتيوار سنڌو 28 نومبر کان 24 ڊسمبر سال 1991ع ۾ ڇپيو، ۽ ”هولي پوري رنگ اڌورا“، ”سکي هوا ۾ هُٻگاءُ آهي“، ”انسانيت جو آواز سنت ڪنور رام“ ۽ ٻيا ڪيترائي مضمون مختلف اخبارن ۽ رسالن ۾ شايع ٿيا. ڪلاونتي راجا پنهنجي ڪئريئر جو گهڻو وقت، زناني تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ وڙهڻ ۾ ۽ جدوجھد ڪندي گذاريو. ان سان گڏوگڏ انساني حقوق، عورتن جا معاملا ۽ آباديءَ جي تناظر ۽ ٻيا اهڙا مسئلا مختلف پليٽ فارمن تي انهن جي نشاندهي ڪري، عورتن کي وڌيڪ شڪتي شالي بنائڻ ۽ ٻين اهڙن مسئلن جو بنا ڪنهن خوف جي اظهار خيال ڪيو. هن ڪيترين ئي NGOs ۾ شرڪت ڪئي، جھڙوڪ سينٽرل وائيس پريزيڊنٽ آف شيڊيول ڪاسٽ، فيڊريشن آف پاڪستان، سينٽرل پريزيڊنٽ آف رکيشور سوشل ڪلچر ۽ ايجيوڪيشنل ايسوسيئيشن ڊسٽرڪٽ خيرپور ۽ ميمبر ورڪنگ ڪاميٽي، گريجوئيٽ ايسوسيئيشن وومين ونگ رهي. هن جي شڪتي شالي ڪوشش سماجي ڪمن، انهن ۾ سجاڳي آڻڻ، خصوصاً عورتن ۾ انهن جي حقن کي حاصل ڪرڻ، برابريءَ جي بنياد تي ۽ انساني مانئتا وسيع پيماني تي عوام ۾ واکاڻي وڃي ٿي. ڪلاونتي راجا دلت عورتن جي حقن لاءِ بين القوامي ڪانفرنس ۾ بهرو ورتو، جھڙوڪ دلت وومين رائيٽس ائٽ نيپال، ٿائلينڊ، انڊيا ۽ بنگلاديش، سريلنڪا ۽ کيس (PDSN) پاڪستان دلت سابوريٽي نيٽ ورڪ (وومين) ونگ جي آرگنائيزر ۽ ايشين وومن ايسوسيئيشن آف Exclueled ڪميونٽيءَ جو ڪوآرڊينٽر چونڊيو ويو. ڪلاونتي راجا مٽي مهڪي ماين ۾ (ٽن ملڪن جو سفر) ۾ لکيو آهي ته سال 2008ع پاڪستان ۾ دلت عورتن جي نمائندگي طور کيس مٽيءَ جي مهڪ وارين دلت عورتن جي بين الاقوامي ڪانفرنس ۾ شرڪت ڪرڻ جو موقعو ڏنو ويو. دلت عورتن جي جاگرتا ۽ حقن جي سوال تي نيپال، ٿائلينڊ ۽ بنگلاديش جي گادي وارن شهرن ۾ بين القوامي گڏجاڻيون ٿيون، جن ۾ نه صرف ايشيائي ملڪن جي دلت عورت، بلڪ يورپ ۽ آمريڪا جي نالي وارين سماجڪ سڌارڪ گورين به شرڪت ڪئي. ان سلسلي ۾ پهرين گڏجاڻي 25 کان 27 فيبروري 2008ع تي گرين وچ هوٽل کٽمنڊو نيپال ۾ ٿي. شريڪ ٿيندڙن ۾ ڪيناڊا، نيوزلينڊ، ملائيشيا، انڊيا، سريلنڪا، نيپال، بنگلاديش ۽ پاڪستان شامل هئا. ٻي گڏجاڻي 8 کان 10 مارچ 2008ع ونڊ سور سوئينٽز هوٽل بئنڪاڪ ۾ ٿي، جنهن ۾ انڊيا، نيپال، بنگلاديش، سريلنڪا ۽ پاڪستان جا نمائيندا شامل ٿيا. ٽئين گڏجاڻي 7 کان 11 آڪٽوبر 2008ع ڍاڪا، بنگلاديش ۾ ٿي، ان ۾ جرمني، اينگلينڊ، ٿائيلينڊ، سوئيڊن، سريلنڪا، انڊيا، بنگلاديش ۽ پاڪستان جي دلت اڳواڻن شرڪت ڪئي. صدين جي نفرتن، تڪليفن ۽ پريشانين جي روح ڏاريندڙ قصن ۽ ڪهاڻين جو مجموعي طور تي جدوجھد جو محور، هيٺيان مطالبا هئا: (1) حڪومت ۾ حصيداري ڏيڻ، (2) نوڪرين ۽ اعليٰ تعليم به برابر جو حصو ڏيڻ، (3) زمين ۽ رهائشي ڪالونين ۾ مالڪاڻا حق ڏيڻ. پنهنجي تحريرن ۾ دلت جي تاريخ، آباديءَ جو تناسب، تاريخي پس منظر موجب زيادتي جي پيش منظر ۽ آباديءَ جي تناسب جي حوالي جي روشنيءَ ۾ خاص طور هيٺيان مطالبا رکيا ويا. (1) زرعي زمين ۽ هائوسنگ اسڪيمن ۽ دلتن کي مالڪاڻه حقوق ڏيڻ، (2) آرمي، اعليٰ عدالتن، بينڪن ۽ گورنمينٽ جي سمورن ادارن ۾ نوڪرين جي ڪوٽا مقرر ڪرڻ، (3) سينيٽ، صوبائي ۽ نيشنل اسيمبليءَ ۾ دلتن لاءِ آباديءَ جي تناسب سان سيٽون مقرر ڪرڻ (4) اعليٰ تعليمي ادارن ۽ ٻاهرين ملڪن ۾ تعليمي اسڪالرشپ لاءِ سيٽون مقرر ڪرڻ، (5) قومي صدارتي ۽ ٻين اعليٰ سول ايوارڊن سان دلتن کي نوازي، قومي ڌارا ۾ شامل ڪيو وڃي. ڪلاونتي راجا کي هنن سڀني تجويزن مان ڄاڻ ملي، ته معاشري جي ترقيءَ جو گهڻو تـڻو راز، سماجي وهنوارن مان مذهب جي هرو ڀرو دخل کي خارج ڪرڻ ۾ آهي. اعليٰ معاشرن ۾ ماڻهن مذهب کي پنهنجي دل جو معاملو بڻائي رکيو آهي. اهو راز ته ڪوئي ڪنهن کان پڇيو آهي ته ڪنهن کي ڏسي ٿو. ڪلاونتي راجا هڪ سنڌي پريس جي مهان ڪالم نگار آهي، جنهن ۾ خيالن، عملن، توجهه نه ڏنل مسئلن تي آواز اٿاريو. ان سان گڏوگڏ انساني وجود کي تنهائي ۽ انڌيري ۾ رکڻ، ماءُ جي محبت ۽ ڌرمي جاگرتا، پنهنجو پاڻ ۾ همت جي شڪتي پيدا ڪرڻ ۽ ڌڪاريل سماجي لوڪن ۾ هڪ عزت ڀري زندگي گذارڻ لاءِ ڪم ڪيو. هن کي مختصر ادبي ڪم، جنهن جي تعلق عورتن ۽ ڌڪاريل جاتيءَ لاءِ ڪيو ويو، تنهن لاءِ کيس سارهايو وڃي ٿو. ڪلاونتي راجا پنهنجي پيءُ جي واٽ وٺندي علم ۽ ذهانت سان شاندار تخليقي صلاحيتن جو مظاهرو ڪندي، اڄ ان ماڳ تي پهتي آهي، جو سموري دنيا جا دروازا هن جي آجيان لاءِ آتا آهن. جيڪا هڪ خوبصورت ڪمپيئر آهي، ۽ ميمبر مرڪزي ڪاميٽي سنڌياڻي تحريڪ به آهي. هي هڪ بهترين ميگهواڙ جاتيءَ جي نالي شعلا بيان، مقرره، ليکڪا سان گڏوگڏ سماجي ورڪر به آهي. هن ميگهواڙ جاتي لوڪن جو ڳاٽ، ڪارونجهر وانگر اوچو رکي پاڻ ملهايو آهي. ڪنهن اسٽيج تي جڏهن تقرير ڪندي آهي، ته ستل انسانن جي روحن کي جذبن ۽ امنگن سان سر شار ڪري ڇڏيندي آهي. پنهنجي وات مان موتين جھڙن لفظن جي روشنيءَ سان مئل ماڻهن جي اندر جا ديپ روشن ڪري ڇڏيندي آهي. هن جي هر لفظ ۾ جوش، جذبن ۾ پنهنجي قوم کي ترقي ڏيارڻ جو ڏانءُ ڏسيل هوندو آهي. اسان پوري جاتيءَ طرفان هن مهان شڪتي شالي نياڻي ڪلاونتي کي، جيڪا سڀ ڪلائن ۽ گڻن جي مالڪڻ آهي، ڌنيواڌ چئون ٿا. کيس خوبصورت مقرره هجڻ ڪري جناب وڪيل ارجڻ داس، سال 2005ع ۾ ڀڳت ڪبير ڪانفرنس پنوعاقل جي موقعي تي، امر وير لڌارام ايوارڊ سان نوازيو. ڪلاونتي راجا محسوس ٿي ڪري ته کيس پنهنجي خانداني نالي سان انهيءَ ڪري نه ٿو سڏيو وڃي، ڇاڪاڻ ته هن جو تعلق ڪنهن اوچ خاندان سان ڪونهي، ۽ انهيءَ جي لاءِ کيس سخت کان سخت محنت ڪرڻي پئي آهي. تنهن هوندي به هيءَ چاهي ٿي ته هميشه انفراديت ۽ بلنديءَ لاءِ هيءَ پنهنجي هر ممڪن ڪوشش ڪندي، ته جيئن کيس هيٺين درجي جي شخصيت طور نه سڃاتو وڃي.

شخصيتون ۽ خاڪا

ميگهه ونس مالها (ڀاڱو پهريون)