ڪوي ڀاڳو مل

(1915ع کان 1969-06-08) گُل ٽڙيا ڀونئر ڀريا، پوءِ به پرين ڪونه وريا، اکڙين مان لڙڪ ڪريا، پوءِ به پرين ڪونه وريا. هن سنسار ۾ جڏهن اڌرم وڌي وڃن ٿا. تڏهن ايشور شڪتيءَ سان ڪو اهڙو مها پُرش پرگهٽ ٿي ڌرم جي اَتساپنا ڪري اڌرم جو ناس ڪري ٿو. اهڙوئي هڪ مهان سنت ڪوي سال 1915ع تي سنت پاتارام صاحب، ذات لوا ڳوٺ رامهور پير بچل شاهه تعلقه ڪنري ضلع عمرڪوٽ جي گهر اک کولي. سندس ماتا جو نالو چاندي ٻائي ذات پتڙيه ڳوٺ ٽالهي تعلقه مٺي حال تعلقه ڪنري ضلع عمرڪوٽ جي هُئي. کيس بچپن کان شڌ ساڌوڪي ڀڳتيءَ وارو ماحول مليو. سندس پتا صاحب شري مهاتما بانڪارام صاحب جوشِش هئا. جيڪي پنهنجي ذات ۾ مهان ڌرماتما ۽ سماج سڌارڪ هئا. جن مهوراڻي ۾ خاص سماجي تبديلي آندي، پاڻ جتي ستي برهم چاري، وديا ۽ ڌرم ۾ پروين پڻ هئا. سندس پتا صاحب جي چوڻ موجب شري ڀاڳو مل به شري بانڪارام صاحب کان گرو دکشا نام ڀڄن ورتو. رامهور ۾ سنتن جو آگمن ۽ سوامي بانڪارام، جنهن بعد ۾ سوامي وويڪانند جي نالي سان مشهوري ماڻي. تنهن جي پرچار سان هن ٻالڪ جي من تي وڏو پرڀاءُ ٿيو. پاڻ ننڍي هوندي کان شانت چت ۽ ست سنگ پياسي هوندا هُئا. سندس کاڌي پيتي ۽ اُٿڻ ويهڻ ۾ هر طرح سان ڌرم جي جهلڪ ملي ٿي. سندس پرائمري تعليم نبي سر روڊ ۾ مُڪمل ٿي، ۽ پوءِ هاءِ اسڪول سيڪنڊري لاءِ ٽنڊو جان محمد ويا، جتي پاڻ پهريون انگريزي ۽ پنجون سنڌي پڙهيا. اُن وقت تازو ورهاڱو ٿيو هو ۽ حالتون ٺيڪ نه هيون، جو وڌيڪ پڙهي نه سگهيو. پوءِ سائين به پنهنجي پتا شري پاتارام صاحب کي دڪان تي هٿ ونڊائڻ لڳو. مال جي خريداري گهڻو ڪري حيدرآباد مان ٿيندي هُئي، ڀڳت پاتارام صاحب خوشحال گهراڻي سان وابسته هئا. ايندڙ ويندڙ مسافر ۽ سنتن جو چڱي طرح سان آڌر ڀاءُ ٿيندو هو. پري پري جا ساڌو سنت، جوڳي فقير اچي وشرام ڪندا هُئا. اهڙي طرح هڪ ننڍڙي ڳوٺ رامهور کان ڌرم جي جوت جاڳي، جنهن مهراڻي ۽ ٻين علائقن کي روشن ڪيو. راهمور گام ۾ بادل برسيا، برس برس پلٽايا، پيوَت جام ڀر ڀر پايا، پاتارام پلايا. (سنت ڀاڳو صاحب) پاڻ شادي شريمتي ساري ٻائي، ڌي منسک ذات چوڏسيه سان ڪئي، جنهن مان اولاد ٻه نياڻيون ۽ ٻه پُٽ آهن: 1. شري ڪرشن لال جيڪو مهان ڌرمي پرچارڪ آهي. 2. کيمون مل جيڪو درزڪو ڪم ڪري رهيو آهي. ڀڳت ڀاڳو صاحب ان ايشور ڀڳتي واري واتا ورڻ ۾ پنهنجي ساڌنا سمپورڻ ڪئي. سندس وديا ۾ سنڌي، انگريزيءَ سان گڏوگڏ هندي شامل رهي. ڌرم نيتيءَ جي کوج ۾ سناتن ڌرم جي مول گرنٿن، ويدن، اپنشدن ۽ سمرتين جو گھرو اڀياس ڪيائون. انهن جو تت سار وٺي پنهنجو جِيوَن سُڌاريندي ايشور ڀڳتيءَ جو سهارو وٺي، رکي ۽ اگياني جِيوَن جي جاڳرتا ۽ ڪلياڻ لاءِ جتن ڪندا رهيا، صبح جو سوير اُٿي سنديا اگني هوتر کانپوءِ گيتا اڀياس ضرور ڪندا هُئا. دُڪانداريءَ مان جيڪو وقت بچندو هو، سو هن ست ڪاريه ۾ لڳائيندا هُئا. روز رات جو ڪافي وقت جاڳي ڪوتا لکندا هئا ۽ اُن جي وسيلي ڌرم ڀڳتي ۽ قومي سجاڳيءَ لاءِ جدوجھد ڪندا رهيا. سندس رچيل ڪوتائن جو ڪتاب ڀاڳچند ڀڄن مالا پهريون ڀيرو ڊسمبر 2000ع ۾ ڇپيو ۽ ٻيو ڀيرو جنوري 2014ع ۾ ڇپيو آهي. جنهن مان ڪيترن ئي منشن جي هردي ۾ جاگرتا ۽ پرڪاش پيدا ٿيو آهي. چوندا آهن ته سچ ڪڙو آهي، سو اُن سلسلي ۾ ڀڳت صاحب کي ڪافي مخالفت کي منهن ڏيڻو پيو. پر هن ويدڪرم يوڳي ان ڳالهه جي ڪابه پرواهه نه ڪئي. هنڌين ماڳين سندس هاڪ پکڙي، ڪيترائي ماڻهو سندس صحبت ۾ اچي لاڀ پرائڻ لڳا. سماج ۾ ڌرم جي تبديلي ۽ سڌاري ڀڳت کي گهڻو پرشن ڪيو، تنهن ڪري پاڻ وڌيڪ اُتساهه سان ڪم ڪرڻ لڳا. ڌارمڪ ياترا ۾ پير پٿورو صاحب، ساڌ ٻيلو ــ سکر، هالا ۽ ڀٽ شاهه تي وڃي صوفين ۽ سنتن جي صحبت ڪندا هُئا ۽ ڀڳتي رس جو آنند وٺندا هئا. چون ٿا ته نيڪ ماڻهو ايشور کي به کپن، سو سائين ڀاڳو مل جو هن مرتيو لوڪ وارو ڪرتويه سمپورڻ ٿي چُڪو هو، سو پاڻ 8 جون 1969ع ۾ ساڌ ٻيلي تيرٿ تان موٽندي، شهدادپور جي پاسي ڪنهن ڳوٺ ۾ پنهنجو سرير ڇڏيو، سندس ڄمار 54 سال هئي. سندس ديهانت هڪ حادثو سمجهيو وڃي ٿو. ڀڳت صاحب جي لاڏاڻي وقت سندس پتا شري پاتارام صاحب حياتي هُئا. سنت ڀاڳو مل پنهنجي ستگروءَ جي سالياني ورسي سانوڻ مهيني ۾ ملهائيندا هُئا، جيڪا اڄ به ڌام ڌوم سان گنگارام صاحب جي اڳواڻيءَ ۾ اوم ڪار مندر وويڪانند آشرم رامهور ۾ ملهائي وڃي ٿي. ڇا لکي ڪهڙو لکون، هن سنت سالڪ جو بيان، هو گُڻن روپي، گُلن جو بي بها نرمل نڌان. شاعري ڪويءَ جي من ۾ درپڻ آهي. اُن ميلي جگت ۾ هو پنهنجي سنديش ٿو اُماڻي، شري ڀاڳو مل جي ڪوتا ۾ اسان کي جيڪو پيغام ٿو ملي، ان ۾ جگت ڪلياڻ جي هرپاسي تي اهڙي روشني وڌي ويئي آهي. شروعات سو آتم ڪلياڻ کان آهي، گرو کانسواءِ گت ڪونه آهي. اُن ۾ پورڻ وشواس ٿو ملي: سچي ستگرو جي آهي مهما وڏي، چئي ڇا ٻڌايان آهي ڳالهه ڳري. * ڪُڇ ريت سمجهه يار، ڪوڙو آهي هي سنسار، کڻي پنهنجو ڌرم ڌار، ٿيو آهين ڇو لاچار.

شخصيتون ۽ خاڪا

ميگهه ونس مالها (ڀاڱو پهريون)