سنت کيتارام صاحب

(1880 کان 1977–10–10) سنت اور پارس ۾ اتنا انتر جاڻ، وه لوهي ڪو ڪنچن ڪري، وه ڪري آپ سمان. هن سنسار ۾ سنتن، صوفين ۽ درويشن سدائين ڀائيچاري، امن ۽ محبت جي سکشيا ڏني، ۽ جت جت سنت مهاتما موجود آهن، انهي ڀوميءَ ۾ ادب، امن، سک ۽ شانتيءَ جا ديپ هميشه روشن رهندا آهن. اهڙي ئي هڪ روشن ديپ، شرومڻي سنت کيتارام جو جنم ڳوٺ ڍنڍورو تعلقه ننگرپارڪر ضلعو ٿرپارڪر ۾، شري ڪونڀارام ڪڏيچه جي گهر 1880ع ۾ ٿيو. سندس مائٽ اصل ڳوٺ کينسر تعلقه ڇاڇرو جا رهاڪو هُئا. جتان کان حالتن جي تبديليءَ ڪري ڳوٺ تگوسر تعلقه ننگرپارڪر آيا. مالدار ماڻهو هئا. ڪجهه وقت اُتي رهيا ۽ سنت جا مائٽ وري اتان لڏي ڳوٺ شولو تپو هاڙهو تعلقه ننگرپارڪر ۾ آباد ٿيا. جتي پڻ ڪجهه عرصو گهاري بعد ۾ ڳوٺ ڍنڍورو ۾ رهائش اختيار ڪئي. سنت صاحب جي جنم دوران هند پاڪ گڏيل هو ۽ انگريزن جي راجڌاني هئي. تعليم جو رواج ايترو عام جام ڪو نه هو. سنت صاحب هندي، گجراتي ۽ سنسڪرت جي وسيع ڄاڻ رکندا هُئا. در اصل پاڻ ڪنهن پاٺشالا يا اسڪول وغيره ۾ تعليم ڪونه ورتي، پر سندس گرو سنت اميدرام صاحب ۽ ٻين سنتن جي صحبت جي ڪرپا سان حاصل ٿي. سنت صاحب جي ٻالاپڻ ۾ ئي پرماتما سان لگني لڳي هُئي، ۽ دنيا جي ڪار وهنوار ۾ گهٽ ڌيان رهيو. ٻارنهن تيرهن سالن جي عمر ۾ سندس اِڇا ۽ مائٽن جي آگيا سان ڳوٺ شولو ۾ سامي سنتوش ناٿ ۽ ٻين يوڳيشورن جي شرڻ ۾ ويا. جتي محنت ڪري آگيا ڪري رهي، سِڌي يوگ ڪمائي، پوري طرح وِڌي ٻُڌي حاصل ڪئي. 30 سال مسلسل يوڳ ڪيو. يوگ دوران هنس نرواڻ صاحب آشرم ٽنڊو جان محمد ۾ رهيا. انهي بعد دل ۾ نشچيه ارادو ڪيو ته گرو سکشا لازمي آهي. انهي وقت سنت صاحب جي عمر 27-28 سال کن هُئي، انهي وقت هڪ مهان سنت شري اميدرام صاحب، هنس نرواڻي ذات ٻانڀڻيا اصل ڳوٺ راٺي جا ڳوٺ گڍڙو ۾ پرشڌ ٿيل هئا. سنت کيتارام صاحب کي پڻ انهي مهان سنت جو سنگ نصيب ٿيو ۽ وچن ڏيڻ جي پرارٿنا ڪئي. پر سنت اميدرام هڪ بزرگ ۽ ڪرڻي پُرش ۽ ٻال برهمچاري هُئا، جيڪي سمجهي ويا ته هن شخص وٽ سڌي يوگ حاصل ٿي آهي. ان ڪري سنت کيتارام صاحب کي چيائين ته پاڻ انهن ڳالهين کان ڪنارا ڪشي ڪري سڌي ريت ڀڳتي مارگ تي اچن، ته گرو وچن ملي سگهندو. تڏهن سنت کيتارام گرو صاحب جي آگيا سويڪار ڪئي، ۽ وچن وٺڻ خاطر هر قيمت تي تيار هُئا. اهڙي طرح سنت اميدرام صاحب کيس پنهنجي شرڻ ۾ ورتائين ۽ نام دان ڏنو، پوءِ سنت صاحب گرو وچن جي پالنا ۽ ايشور ڀڳتيءَ ۾ لين ٿي ويا. سنت کيتارام صاحب جو خيال هو ته هو برهمچاري رهي، گرهست کي تياڳي. ڇو ته سندس گرو سنت اميدرام هڪ برهمچاري هئا. پر سندس مائٽن سنت صاحب جو مڱڻو ڳوٺ بڙتلا لڳ ٻهراڻو ۾ ارجڻ اِڻکيه جي ڌي گنگا ٻائيءَ سان طئه ڪري ڇڏيو هو. پوءِ گرو اميدرام جن فرمان ڪيو ته ڪيل مڱڻيءَ جي پالنا ڪئي وڃي ۽ گرهست ڀڳتي اُتم ڀڳتي آهي. اهڙي طرح گرو صاحب 1921ع ۾ شاديءَ جي ٻنڌڻ ۾ ٻڌجي ويو، ۽ خير اصلوبيءَ سان گرهست آشرم جا فرائض سرانجام ڏيندا رهيا. کيس اولاد ۾ هڪ پُٽ سامارام هو، ۽ ٻه نياڻيون هيون. سامارام کي هڪ پُٽ نالي نارائڻ داس ۽ پنج نياڻيون آهن. نارائڻ داس هن وقت سندس گادي نشين آهي. سنت صاحب جا ناناڻا ڳوٺ ڏاڀڙو ۾ ذات پنئار جا هئا. سنت جو هڪ ڀاءُ هو جو ننڍي عمر ۾ گذاري ويو. سنت کيتارام پيرن پنڌ ڪري ڳوٺ ۾ هر وائڪ تي وڃي، ستسنگ رچائي، ڀڳتي ۽ گيان جو پرچار ڪندا هئا. خاص ڪري ڀوڏيسر ۾ اچڻ وڃڻ ۽ پريم ڀاوي تمام گهڻو هئي. ڀوڏيسر آيو هو تڏهن سندس عمر اٽڪل 60-65 سال کن هئي. پوءِ اُتي جي پريم ڀاوي ڏسي سنت ڪٽنب سميت ڳوٺ ڀوڏيسر ۾ رهائش اختيار ڪئي، ۽ پنهنجو آشرم ٺاهي رهڻ لڳا. سندس وچنن ۾ اهڙي شڪتي هوندي هئي، جو سندس آسيش مان ڪيترن ئي سوالين جون مرادون پوريون ٿينديون هيون، ۽ سدا لاءِ نهال ٿي ويندا هئا. ڀوڏيسر ۾ سنت صاحب جي نالي، جتي سوامي کيتارام صاحب جي بيٺڪ هُئي، اُتي آشرم جوڙيل آهي، جتي هر سال ڪيترائي شرڌالو شرڻ اچن ٿا ۽ منوڪامنائون پوريون ٿين ٿيون. اهڙا عظيم بزرگ هميشه امر هوندا آهن. انهن جا روح پويتر هوندا آهن ۽ انهن ۾ الاهي نور جي جوت سمايل هوندي آهي، دعا جا دروازا هوندا هئا. پر مورک ماڻهو اهڙن سچن هيرن جي سڃاڻپ ڪونه ڪري سگهندا آهن، جيئن شاهه صاحب فرمايو آهي: هيرن ۽ موتين جي، ڪي سالڪ لهن سنڀار، جيڪي لوهه ڪُٽين لوهار، تن کي ڪهڙو قدر سونَ جو. سنت تگارام اڻکيه جيڪو سنت کيتارام جو پرم پريه شش هئا، انهي جي لکڻ موجب ته سنت صاحب جو قد ½ 6 فوٽ هو، سرير جا سنها پرشاندار هئا. سندس ڪشادي پيشاني، من موهيندڙ روشن چهرو، سفيد ڏاڙهي، ويڪري ڇاتي، سُندر اکيون هيون. اهڙي ئي پيار ۽ ميٺاج سندس سندر تيجوي نيترن مان هڪ اٽوٽ ڌارا مثل وهندو پيو هو. سندر مُکاروند مان ڪڏهن به ڪٺور وچن ڪين نڪتو. هو کميا جو ساگر هو. هو سچا سنت ۽ پرماتما جا ساکيات تسوَ روپ هُئا. هر ڳالهه کي ديا، نمرتا ۽ ڌيرج سان سمجهائيندا هئا. پاڻ هميشه حلال ڪمائيءَ مان گذران ڪندا هئا ۽ ائين ڪرڻ لاءِ هدايت ڏيندا هئا. جيئن گرو نانڪ جو شيوڪ آهي. پاڻ سدائين کٿا، کرڙ، لويون، فراسيون ۽ کيس وغيره ٺاهي، انهي مان پنهنجو پيٽ گذران ڪندا هُئا. وڻڪر جي لحاظ کان مهارت حاصل هوندي هئي. هو هڪ پورڻ جوڳي هو. هنس نرواڻيءَ جي اصولن متن ۽ قاعدن جا پابند هئا.سنت کيتارام صاحب پنهنجي من موهيندڙ مٺي آواز ۽ وائي ذريعي اپديش ڪندا هئا، ته هن ڌرتيءَ تي ڪوبه انسان اوچ نيچ نه آهي، سڀنيءَ ۾ هڪ جھڙي آتما وياپڪ آهي. سڀ انسان برابر آهن. ڪرم مهان آهي. اُتم آهي جو ڪري، سنت کيتارام صاحب پيرن پنڌ ڪري ستسنگ ۾ ويندا هئا. ڀڄن واڻي ڪندا هُئا. خاص ڪري جانجهه وڄائڻ جا وڌيڪ شوقين هئا. جڏهن پريم لڳندو هو تڏهن اُٿي ناچ جي صورت ۾ جانجهه جي ڌمال ڏيندا هئا. پاڻ ڪوي به هئا، ڪيترائي ڀڄن جوڙيا آهن، جي اڄ تائين ڳايا وڃن ٿا. پاڻ 30 سال يوڳ ڪيو هو، ٻئي جي من جي وستو (خواهش) پڻ سڃاڻي ويندا هئا. خاص ڪري وڃايل مال جي گهورن کي ڏس ڏيڻ ۽ وڇون ۽ بلا جي ڏنگلين کي چڱو ڀلو ڪرڻ اهڙي ڏات پرماتما طرفان مليل هئي. سنت ڪڏهن به ڪونه چوندو هو ته آئون گرو آهيان. سنت هميشه هٿ جو پورهيو ڪري. محنت مزدوري ڪري، وڻج واپار ۽ کيتي ٻاڙي ڪري پنهنجو جِيوَن نروار ڪندا هُئا. جيئن ڪبير صاحب جا شش راجا مهاراجا هُئا پر سڄي زندگي ڪوري جو ڪم ڪندا رهيا. ڀڳت روي داس آزاد هڪ مهان پُرش هو پر زندگي ڀر موچيءَ جو ڪم ڪري گذران ڪندو هو. سنت نامارام سڄي عمر ڪپڙي جي رڱاوت ڪري گذران ڪيو. مالڪ جا پيارا ڀڳت هميشه حق حلال جي روزي کائيندا آهن. سنت صاحب جا مختلف ذاتين جا ماڻهو پنهنجي شرڌا ۽ اُڪير سان پورن گرو سمجهي شيوڪ بڻيا، جيڪي سوين آهن. ڪجهه ذڪر ڪجي ٿو. دادا رام اڻکيه، ميارام اڻکيه، ڏرنگارام اڻکيه ۽ توڳارام اڻکيه ڳوٺ ڀوڏيسر جا آهن. انهي کانسواءِ پيٿارام ۽ هالو واڍا سوراچند، حاجارام ڊگهڙي، رڻملسنگ ٺڪر، سونجي ٺڪر راڻو ۽ سندس گهر واري چمپا ٻائي ذات چارڻ ڳوٺ مئو، سرڳواسي گرڌاري لال عمرڪوٽ، حڪمون گُجر مامچيرو، هيرام ويراج ۽ ٻيا ڪيترائي شش آهن. لکڻ مان ڪتاب ڀرجي ويندو پر سنت شڻومڻيءَ ۾ چمتڪار ۽ ڪرامتون مشهور آهن. 1947ع پاڪستان ٺهڻ بعد سنت کيتارام صاحب ڀوڏيسر مان لڏي، اچي عمرالدين پنجابي، لڳ ڪُنريءَ ۾ آباد ٿيا. آخري ڏينهن اُتي گذاريا. جڏهن سنت صاحب آخري سفر جو سانڀائو پي ڪيو، ته پنهنجي شيوڪن کي اڳواٽ ڄاڻ ڏني ته تٿ اماس مهينو ڀڊو، سنبت 2036 تي انگريزي تاريخ 1977–10–10 بروز منگل تي هي چولو ڇڏيندس. منهنجي سماڌي عمرڪوٽ ۾ ميگهواڙن جي پاڙي کان اولهه پاسي دڙي تي، جتي ڪوڏر جي ٺپي جو نشان هجي اُتي رکجو، ۽ چيائين ته منهنجي شيوڪن کي اطلاع ڪيو وڃي ته مقرر وقت تي پهچن. وقت پڄاڻي تي پهتو، سڀ شيوڪ ڳوٺ عمرالدين پجابي پهتا. سنت جو منڊپ رچائي مقرر ٽائيم تي کير جو پيالو پي، چادر اوڍي اوم جو آواز اچاري، سائين جن هن پنجن تتون جي خاڪي چولي جو تياڳ ڪيو، ۽ جوتي جوت ۾ سمائجي ويا. سندس وصيعت موجب سندس پويتر سرير کي ششيه سماڌيءَ لاءِ ڏولي ڪري، عمرڪوٽ ۾ جتي سائين جن جي مقرر ڪيل هنڌ تي سماڌي ڏني ويئي، اُتي اڄ تائين هر سال بڊي جي اماس تي وڏي ڌام ڌوم سان ميلو لڳي ٿو. جتي هزارين ياتري اچن ٿا ۽ پنهنجيون منون ڪامنائون پوريون ڪن ٿا. سڄو ڏينهن رات ست سنگ ڀنڊارو هلي ٿو. جتي انائونسمينٽ جا فرانض سندس مهان شيش، شري حڪمو جي گُجر جن ڪندا آهن. سنت صاحب جي پُٽ سومارام ۽ ڌرم پتني گنگا ٻائيءَ جون سماڌيون به سنت جي ڀر ۾ آهن. سنت جي سماڌيءَ تي پريمون ميگهواڙ، رهندڙ ساهيوال، رحيم يار خان پنجاب وارو مجاور طور فرائض انجام ڏيئي رهيو آهي، ۽ گادي نشين سنت صاحب جو پوٽو نارائڻ داس آهي. جتي سنت صاحب جي سماڌي آهي، اتي اڳي کارو پاڻي هو پر هاڻي مٺو ۽ پلر ٿي پيو آهي. سنت جي سماڌيءَ جي چؤديواري ڊاڪٽر کٽو مل جيوڻ طرفان ڏياري ويئي آهي، جتي قسمين قسمين جا وڻ ۽ ٻوٽا پوکيا ويا آهن، ۽ سماڌي سرڳ جو ڏيک ڏيئي رهي آهي. جتي شرڌالو روزانه ستسنگ ڪندا رهندا آهن. پيئي جن پڻي، گنجي ڏونگر گام جي، ڇڏي ننڊ گهڻي، لوچي لاهوتي ٿيا. (شاهه)

شخصيتون ۽ خاڪا

ميگهه ونس مالها (ڀاڱو پهريون)