ڀمر لال ڊي. نٿواڻي

(1933ع کان 1973-08-04) سَــر اُهــي ئــي ســاڳــيــا، پــکـــي رهـــن ٻــيــا، جــن لمـئـو لاتيـون ڏِنـيــون، ســي ويــچــارا ويــا، پـــاٽــونــدر پــيــا، وڃــي ڪـيــنـجهــر ڪَـنــڌِئــيــن! ٿر جي هن پويتر ڌرتيءَ تي ڪافي صوفي، سنت، ودوان ماڻهن جنم ورتو آهي، جيڪي ڏيئي مثل هُئا ۽ جتي پالڻهار جي خلقيل ڪائنات ۾ انيڪ انسان پيدا ٿين ٿا، ۽ رب جي درٻار ۾ موٽي وڃن ٿا، پر ڪي ڪي ماڻهو هن دنيا ۾ اچي پنهنجو نالو روشن ۽ زنده ڇڏي وڃن ٿا. ٿر جي سُڪل صحرا ۾ محبت جا خوبصورت گُل پوکيندي، پنهنجي عمر ارپڻ ڪري ڇڏيندا آهن. پنهنجي صلاحيت، اصول پرستي۽ همدردي سان غريب ماڻهن جي حقن لاءِ پاڻ پتوڙيندڙ هڪ آدرشي انسان شري ڀمر لال، جنهن سال 1933ع ڌاري سرڳيه ڏيڏارام ڪاڳيه، ڳوٺ مٺڙيو سوٽهڙ تعلقه ڇاڇرو ۾ جنم ورتو. سندس ماتا جو نالو ڦولان ٻوچيه ڳوٺ حويلي عمرڪوٽ جي هئي. پرائمري پنج درجا پرائمري اسڪول مٺڙيو سوٽهڙ مان سال 1949ع ۾ پاس ڪيائين، ۽ ميٽرڪ گورنمينٽ هاءِ اسڪول ڇاڇرو مان سال 1956ع ۾ فرسٽ پوزيشن ۾ پاس ڪيائين، انٽر سال 1960ع ۾ پاس ڪيائين ۽ ترت تعليم کاتي ۾ جونيئر ڪلارڪ جي نوڪري ملي. پنهنجي تعليم جاري رکي ۽ سال 1968ع ۾ LLB لا ڪاليج حيدرآباد مان فرسٽ ڪلاس ۾ پاس ڪري قانون جي ڊگري حاصل ڪئي ۽ ميگهواڙ جاتيءَ جو پهريون شخص هو، جنهن LLB فرسٽ ڪلاس ۾ پاس ڪري، قانون جي ڊگري حاصل ڪئي ۽ ميگهواڙ جاتيءَ جو پهريون شخص هو، جنهن LLB پاس ڪئي ۽ وڪيل بڻيو. تُرت 1968ع ۾ ڪلارڪيءَ جي پوسٽ تان استيعفيٰ ڏيئي وڪالت جو پيشو اختيار ڪيو. گڏوگڏ ٿرپارڪر سماجي جماعت جو بنياد رکيو، جنهن جو جنرل سيڪريٽري 1972–2–15 تائين رهيو، انهي کانپوءِ جماعت جو نالو بدلائي 1972–4–28 تي شيڊيول ڪاسٽ ايسوسيئيشن منظور ڪري، رجسٽرڊ ڪرائي، جنهن جو صدر ڊاڪٽر راڻا سي. راٺوڙ صاحب هئا ۽ پاڻ جنرل سيڪريٽري ۽ خزانچي ٿي جاتيءَ کي تعليم تي گهڻو ڌيان ڏيارڻ لاءِ جاکوڙ ڪئي ۽ حوصلو پيدا ڪيو. انهي وقت ڊاڪٽر راڻا صاحب ۽ پاڻ گڏجي قوم ۾ تمام گهڻو سڌارو آندو. شري ڀمر لال صاحب ميگهواڙ جاتيءَ جا جيڪي به ڪورٽن ۾ ڪيس هوندا هُئا، اهي بنا في جي وڪالت ڪندا هُئا ۽ ڪيس کٽي ڏيندا هُئا. پنهنجي پوري زندگي عام ڀلائي، سماجي ڪم، تعليم ۽ غريبن سان همدردي، خرچ گهٽائڻ لاءِ پرچار خاص ڪري وڏا وڏا اوسر جا مخالف هُئا ۽ اوسر نه ڪرڻ لاءِ تحريڪ هلايائون، جنهن تي ڪافي ماڻهن عمل ڪيو ۽ خرچ به گهٽايائون. شيڊيول ڪاسٽ ايسوسيئيشن ۾ رهڻ ڪري ڪافي رقم ڪٺي ڪري، غريب شاگردن کي اسڪالرشپ ڏياريايون ۽ ميگهواڙ جاتيءَ ۾ تعليمي شعور پيدا ڪيو. 26 اپريل 1973ع تي پاڪستان مينارٽي ڪانفرنس اسلام آباد ۾ ٿي، انهي وقت پاڪستان جو صدر شهيد ذولفقار علي ڀٽو صاحب هو. جنهن خاص طور وڪيل ڀمر لال صاحب کي دعوت ۾ شرڪت ڪرڻ لاءِ دعوت نامون موڪليو. اها ڪانفرنس نيشنل ڪائونسل آف آرٽس ۽ آرٽ ڪائونسل لاهور طرفان لياقت ميموريل هال ۾ رکي ويئي، جنهن جو چيف گيسٽ صدر پاڪستان مسٽر ذوالفقار علي ڀٽو صاحب هو. انهي وقت مينارٽيز آفيئرس ۽ ٽوئريز جو منسٽر راجا تري ديو هو. ڀمر لال ڊي. نٿواڻي دعوت ۾ شرڪت ڪئي، جتي شيڊيول ڪاسٽ جي ترقيءَ لاءِ صدر صاحب تي زور ڀريو ته انهن پُٺتي پيل جاتين کي سڌارڻ لاءِ خاص اُپاءَ ورتا وڃن. ڀمر لال وڪيل صاحب خاص ڪري ميگهواڙ جاتيءَ جا تمام گهڻا ڪم سرانجام ڏنا جن جو بيان نه ٿو ڪري سگهجي. پاڻ سال 1953ع ۾ شريمتي ريشمان، ڌي منٺار، ذات ڪڏيچه، ڳوٺ ميڻائو، تعلقه ڇاڇرو، ضلع ٿرپارڪر سان شادي ڪئي هئي. جنهن مان اولاد ٽي نياڻيون ۽ هڪ پُٽ موهن لال، جيڪو تپيدار هو، جو هن وقت حيات نه آهي. پاڻ سال 1960ع ۾ پنهنجي اصل ڳوٺ مٺڙيو سوٽهڙ مان لڏي عمرڪوٽ ۾ رهائش اختيار ڪئي، ۽ پوءِ ميرپورخاص ۾ رهڻ لڳو. سندس ڏاڏي جو نالو نٿو رام ۽ ڏاڏيءَ جو نالو ڏيمي هو. هو اصل کيتي ٻاڙي ۽ مال وغيره جو ڪم ڪندا هُئا. دنيا آخر فاني آهي ۽ آخرڪار تاريخ 4 آگسٽ 1973ع جو صبح 7.30 بجي ڏينهن ڇنڇر جو ميرپورخاص ۾ هن فاني سنسار مان سرڳواسي ٿيا، ۽ ميگهه ونس جاتيءَ هڪ ڳڻوان کان محروم ٿي ويئي. اهڙا انسان قومن ۾ ڪڏهن ڪڏهن جنم وٺندا آهن. جڏهن کيت ۾ ٻاجهرين سنگ واريا، جڏهن چيٽ ۾ ڦول ڄانڀي ڦُلاريا، جڏهن ٿر تي مورن ڪي ٻوليون ٻُرايون، الائي ڇو اوهان جون اکيون ياد آيون.

شخصيتون ۽ خاڪا

ميگهه ونس مالها (ڀاڱو پهريون)