مرحوم حاجي محمد يونس ماڪو تي سندس نياڻيءَ جو لکيل تاثر
It took me an unbearably long time to finish writing this piece, 87 days to be precise. Every time I would start an overwhelming fear and apprehension to do justice with my words for this great man whom the universe gave me the privilege to call my father would overtake. After great emotional wrestling, I finally came to the terms that no words would be enough to describe the strength of his character, the force of his kindness, the degree of his
selflessness, and the amplitude of his knowledge. But then again he would have wanted me to go ahead, no matter how onerous the task is. So, I will attempt for his sake despite the heartache.
More than a year has passed since he left us for his final abode but I could still feel his presence, hear him in every conversation, see him in every corner. The pain and memories still revolve around. And so do his legacy and principles. There was always more to him than what met the eye. He was our anchor, a guiding light for all his children. His fortitude and courage inspired us, and his relentless support made us who we are today. His aptness to treat all his children equally bit distinctively was remarkable. His ability to always go a step beyond for us was astounding. He was a friend who also happened to be our father.
He had his way of helping people. His offer for helping others would always precede them asking him for help. He would pick up strangers from the road, drop them at their destinations and oftentimes even take their numbers to follow up. The ideas of societal disparities and discrimination were blurred in front of him, he would treat and respect everyone equally. The strong philanthropic values he possessed led him to sponsor dozens of young boys and girls with their education. His assistance and service would not be limited to financial aid only, he was a potent moral force for them as well. Even today when I go back to his old texts for reminiscence, every single message was him telling me to help a certain person in a hospital, guide them with medications and treatment, or counsel someone regarding their illness. He was a true visionary in every essence, his knowledge had no bounds, and would often jokingly proclaim himself a better doctor than me.
His death left a great void in the lives of all those who loved him but with time the pain passes and the beauty of the memories remain. I once read, "A great soul serves everyone all the time. A great soul never dies. It brings us together again and again. " I hope we carry forward his legacy, honor his life and always keep him alive in our hearts.
هن تحرير جو سفر انتھائي اڙانگو هو پر مون همٿ نہ هاري ۽ هن مضمون کي 87 ڏينھن ۾ پورو ڪيو. جڏهن بہ آئون ان عظيم انسان تي لکڻ ويھندي آهيان جيڪو منھنجو والد محترم آهي تہ اندر ۾ هڪ خوف جي لھر پيدا ٿي پوندي آهي. وڏي سوچ ويچار کان پوءِ مان ان نتيجي تي پھتي آهيان تہ اُن جي ڪردار جي طاقت، اُن جي مھرباني جي قوت، اُن جي بي لوث محبت ۽ علم جي وُسعت کي بيان ڪرڻ جي لاءِ لفظن جو هجوم تمام ٿورڙو آهي. پر هن جي خواهش هئي تہ آئون اڳتي وڌندي رهان، رستو ڪيترو بہ کڻي ڪٺن ڇو نہ هجي پر آئون سختين ۽ تڪليفن باوجود اُن جي خوشيءَ جي خاطر ڪوشش ڪنديس.
اُن عظيم هستي کي اسان کان جدا ٿئي ٽي سال ٿي ويا آهن ۽ هو اسان کي اداس ڪري هميشہ هميشہ جي لاءِ هليو ويو آهي. آئون هاڻي بہ هُن جي موجودگيءَ جي احساس کي محسوس ڪري سگهان ٿي ۽ انھيءَ سان گڏ اُن جي ٻڌايل واٽ ۽ رهنما اصول وساريا ناهن. اُن وٽان جيڪو ڪجهہ بہ اسان کي مليو، اُهو اُن جي علم جي ڀيٽ ۾ بلڪل مختصر آهي. هو هميشہ پنھنجي سمورن ٻارڙن جي رهنمائي ڪندو هو. اُن جي استقامت ۽ همت اسان کي گهڻو متاثر ڪيو ۽ اُن جو اسان سان ساٿ اسان کي اُهو بڻائي ڇڏيو جيڪو هينئر اسين آهيون. اُن جو هر ٻار سان هڪ جيترو پيار ۽ امتيازي سلوڪ قابل تعريف هو. هُو هڪ وڏين صلاحيتن جو مالڪ هو. هُو اسان جو والد هجڻ سان گڏ هڪ سٺو دوست بہ هو.
ماڻھن جي مدد ڪرڻ ۾ هن جو هڪ پنھنجو الڳ طريقو هو. هو روڊ ڪناري ويندڙ اجنبين کي اتان کڻندو هو ۽ انھن کي پنھنجي منزل تي ڇڏيندو هو ۽ انھن جي وڌيڪ مدد ڪرڻ لاءِ انھن کان نمبر بہ وٺي ڇڏيندو هو. اُن جي آڏو سماجي اوچ نيچ جو تصور ڪا بہ معنيٰ نہ رکندو هو. هُو هر انسان ذات سان هڪ جيترو سلوڪ ۽ احترام ڪندو هو. هُن وٽ انساني قدر ايترا تہ مضبوط هئا جو هُن درجنين نوجوان ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين کي تعليم جي معاملي ۾ اُنھن جي مالي ۽ اخلاقي مدد ڪئي. آئون اڄ بہ جڏهن هُن جي پراڻين لکڻين کي پڙهندي آهيان تہ هو هر هڪ پيغام ۾ مون کي چئي رهيو هوندو آهي تہ اسپتال ۾ مجبور ۽ لاچار ماڻھن جي مدد ڪريو. انھن کي دوائن ۽ علاج جي باري ۾ انھن جي رهنمائي ڪريو. هُو هر جوهر ۾ هڪ سچو هو جنھن جي علم جي ڪا بہ حد نہ هئي ۽ اڪثر مذاق ۾ پاڻ کي مون کان بھتر ڊاڪٽر هجڻ جو اقرار ڪندو هو.
هُن جي جدائيءَ انھن سڀني ماڻھن جي زندگين ۾ هڪ وڏو خال پيدا ڪري ڇڏيو جيڪي انھن سان محبت ڪندا هئا پر وقت سان گڏ گڏ هر هڪ شيءِ گذرندي ويندي آهي، بچنديون آهن تہ رڳو حسين يادون. مون هڪ ڀيري ڪٿي پڙهيو هو تہ ”عظيم روح هر وقت سڀني جي خدمت ڪندو رهندو آهي، هڪ عظيم روح ڪڏهن بہ فنا ناهي ٿيندو، اُهو اسان کي بار بار گڏ ڪندو آهي“. مون کي اميد آهي تہ اسان اُن جي ڇڏيل مشن کي اڳتي وٺي وينداسين، اُن طرفان وراثت ۾ مليل علم کي اسان اڳتي وڌائينداسين ۽ هُن کي هميشہ اسان ماڻھن جي دلين ۾ زندہ رکنداسين.
ڊاڪٽر ماھہ نور يونس نواب ماڪو
حاجي محمد يونس ماڪو جو آشيانو
نواب ماڪا حويلي سکر
ڪلفٽن ڪراچي، سنڌ