چانڊڪا جي ڇوڪرن جون ڪچھريون
هاڻي اچون ٿا چند ڪچھرين طرف: مان معذرت سان نالا نہ ٿو لکان. هڪ ڏينھن بحث شروع ٿيو ڪنھن چيو ڇڏ يار تون تہ Abnormal آهين. وراڻي مليس ڀلا ڀائو نارمل جي وصف تہ ٻڌاءِ.
بلڪل (ڇوڪرا دليل ڏيڻ جا ڪوڏيا هوندا هئا)
نارمل ماڻھونءَ جون بنيادي وصفون Characterstics چار آهن
1. هو پنھنجي ڪم ڪار ۾ ٻئي کي متاثر نہ ڪري.
2. هو جتي ڪم ڪري اتي رلي ملي هلي.
3. هو سماج ۾ بہ رلي ملي هلي
4. هو تفريحن، راندين، موسيقي، فن، جنس ۾ بہ دلچسپي رکي.
اهي وصفون تہ مون ۾آهن
تو ۾ تہ پھرئين وصف ئي ڪونھي
مثلاً: مٺا تون شادي شدہ آهين تنھنجي زال ناشتي ۾ دير ڪندي اٿئي تہ ٻہ ٽي پادر وهائي وٺندو آهينس. يعني تو پنھنجي ڪم جي پورائيءَ لئہ ٻئي کي تڪليف ڏني. تو واري جوءِ جو سڄو ڏينھن پيڙا ڀوڳي، اُها ڀلا ڪھڙي کاتي ۾ وئي. نہ ائين تہ تون بہ Abnormal آهين. مان پڙهندو آهيان پر تون ريڊيو ٻڌندو آهين، اهو آواز مون کي ڊسٽرب ڪندو آهي نہ تون ڙي جڏهن مان ستو پيو هوندو آهيان تہ باٿ روم ۾ وڃڻ لئہ بتي ٻاريندو آهين، اڙي منھنجي ننڊ ڦٽندي آ، ڇو ڀلا رات جو ٿاٻڙجان ڇا، ڀلا شب خوري اٿئي ڇا، اڙي وڃ وڃي Vitamin A کاءُ، ٻيو وچ ۾ ٽپ ڏيندو. اڙي هاسٽل ۾ روم ۾ رهون ٿا توکي ٻي وصف مطابق Adjust ڪرڻ کپي، ماحول ۾ رلي ملڻ هلڻ کپي پر ڊسٽرب ڪرڻ نہ کپي. ڪو وڏو لفظ استعمال ڪري ويھندو هو تہ تون Sadist آهين. ان تي ڪو موافقيت ۾ دليل هوندو تہ ڪو مخالفت ۾، ڪو چوندو هو تہ ماڻھوءَ جي ماڻھپي وارين حدن ۾ ماڻھو اذيت پرست نہ ٿو ٿئي. اڙي فرائيڊ چيو آ نہ Psychodynamic theory ۾. انساني ڪردارن جو بنياد لذت ۽ ذات تي آهي ۽ انسان توانائيءَ جو نظام برقرار رکي ٿو. ان لئہ نفسياتي توانائي نيڪال ڪرڻ ضروري آهي.
اڙي تون نفسياتي توانائي يا Libedo جي ڳالھہ ٿو ڪرين، جنھن ۾ لذت بنيادي اصول آهي جنس ۾ جارحيت Aggression ڀلا اِهي ئي اصول آهن ڇا لذت جي پورائي لئہ، جنھن لئہ زمان ۽ مڪان ڪابہ معنيٰ نہ ٿو رکي. اڙي فرائڊ تہ ائين بہ چيو آهي تہ شعور سان گڏ انسان تي لاشعور بہ غالب آهي. لالا: فرائڊ جي انا حقيقت جي اصولن طور ڪم ڪري ٿي. پر ضمير Super ego جو هجڻ بہ ضروري آهي جيڪو ٻنھي کي Ego ۽ Id کي قابو ۾ رکي ٿو. ڇورا تنھنجو وات ڇو پٽجي ويو آهي. هي Sex جي ڳالھہ نہ آهي، هي نفسيات جي ڳالھہ آهي. پر تو واري مرشد فرائڊ کي تہ ٻيا نفسياتدان ايڊلر، چارل جنگ ۽ ڪيرن هينري، ٻئي نموني سمجهائڻ جي ڪوشش ڪن ٿا. مثلا: سماجي تعلق، سماجي ماحول حالتون وغيرہ انساني ذهن تي اثراندازٿين ٿيون.
اڙي هينري چوي ٿي، انسان نيڪي ۽ بدي ٻنھي قسمن جا اوصاف رکندو آهي ۽ اسان ڏسندا آهيون تہ انفراديت جي احترام لئہ سازگار حالات ملڻ وقت اهو سٺو انسان ٿيندو آ. اتان ڪو ڀر واري سيٽ تان ڪميونسٽ قسم جو ڇوڪرو اٿي ايندو هو ۽ اُهو وري مزلو جو نظريو پيش ڪندو هو تہ نفسيات جون محرڪ ضرورتون آهن. جيڪڏهن تنھنجون بنيادي ضرورتون Physiological needs پوريون نہ ٿينديون اُهي آهن خوراڪ، پاڻي ۽ جنس تہ تو وٽ ٻيون ضرورتون ان لاءِ ڪا معنيٰ نہ رکنديون.
اڙي بکايل ماڻھو احترام ۽ محبت جي پرواھہ نہ ڪندو آهي، اِهي ضرورتون هن جو پيٽ تہ نہ ڀري سگهنديون آهن. اڙي يار ماڻھو بنيادي ضرورتن لئہ اهڙا هنر سکندو جنھن مان پيٽ پالي ۽ انھن ضرورتن جي پورائي لئہ انھن جي حفاظت بہ ڪري. ان لاءِ ڪميونزم ڀلو آهي، ماڻھوءَ جون بنيادي ضرورتون پوريون ٿينديون تہ ماڻھو ٻين ڳالھين طرف سوچيندا ماڻھو علم هنر ۾ نالو ڪڍندا، عزت احترام لئہ سوچيندا محبت ڪندا ۽ پيار ماڻيندا، آفتن لئہ بچاءُ بہ ڪندا. اڙي ابا تون ڪھڙي سوسائٽيءَ جون ڳالھيون ٿو ڪرين اسان وٽ تہ بحث هلي ٿو نارمل ۽ ايبنارمل جو توکي مڙئي ڪميونزم جو پتو فٽ ڪرڻوآهي ۽ ائين ڪو پاڙهو قسم جو شاگرد سرٻاٽ ڪري ڳالھائيندو اڙي، توهان کي خبر آهي تہ نارمل ۽ ايبنارمل کي ڇڏيو، نفسياتي بيمارين واري چريائپ کي ڇڏيو اچو ڏسون تہ سماج ۾ ماڻھن ۾ ذهانت ڪيئن آهي ۽ چريائپ ڪيئن. هوڏانھن هڪڙو همراھہ شروع ٿيندو، بيھہ يار لطيفو ٻڌ بحث هلندو.
هڪ ڏينھن صدرايوب کي گدو بندر گهمڻ جو شوق ٿيو، سو گدو بندر انتظاميہ ڇا ڪيو جو چرين ۾ جيڪي ٿورا چريا هئا اهي اڳ ۾ بيھاريون ۽ جڏهن صدر ايوب گدو بندر ۾ داخل ٿيو تہ سڀ پويان هئا ۽ صدر صاحب کي اڳ ۾ هڪڙي نيم چرئي سلام ڪري چيس سائين تعارف تہ ڪرايو، صدر ايوب چرئي کي چيو تہ آءُ صدر ايوب آهيان ۽ پاڪستان جو صدر آهيان. چرئي ايوب کي وراڻيو بيھہ ٿورن ئي ڏينھن ۾ پاڻ ئي خبر پئجي ويندئي، مان جڏهن گدوبندر ۾ پھريون ڏينھن آيو هوس تہ مان بہ چرئي کي تو وارو تعارف ڪرايو هو تہ مان بہ صدرايوب خان آهيان. ٻيو شروع ٿيندو، يار هڪ ڏينھن گدو بندر سامھون هڪڙن همراهن جي گاڏيءَ جو ٽائر پنڪچر ٿيو، نٽ کوليون تہ چرئي ڇا ڪيو 4 بلٽ کڻي ڀڄي ويو همراهن ٽائر تہ وڌو تہ هاڻي بلٽ ڪاڏئون اچن. هڪڙي ٻئي چري چين اوهان وٽ بولٽ آهن 12، ٽائر اٿوَ چار، هڪ ۾ ٽي ٽي وجهو ۽ گاڏي دڪان تائين ڪاهي هلو، اتان 4 بولٽ وٺجو، گاڏيءَ جي مالڪ چرئي کي چيو تہ بابا تون تہ سياڻو آهين، نہ سائين مان چريو ضرور آهيان پر تو وانگر چوتيو نہ آهيان. ٻيو شروع ٿيندو بابا انقلاب ۾ چريائي وڙهندا آهن، ڳالھہ چريائپ جي نہ آهي ڳالھہ ذهانت جي آهي، اچو يار چريائپ تي ئي ٿا ڳالھايون. پر چريائپ کان اڳ ۾ ذهانت تي ڳالھايو تہ ٺيڪ آ ذهانت تي ڳالھايون. اڙي ليوس ٽرنر چيو آهي تہ ماڻھو ذهانت سان خيالن ۽ فڪر جي اعليٰ حيثيت کي ڇھي زندگي گهاري ٿو.
تنھنجو IQ ڇا آهي، منھنجو IQ مائنس ۾ آهي مان بيوقوف (Stupid) آهيان تہ تون ڀوڪIdiot آهين نہ يار مان الفرڊ بينيءَ کي نہ پڙهيو آه جو IQ ڄاڻان، مگر بينيءَ چيو آهي تہ سماج ۾ ماڻھن جو فقط %20 آهي جيڪي بيوقوف، ڀوڪ ۽ هيڻا آهن باقي موڳا %16آهن. اڙي % 64 تہ ماڻھو ذهين آهن تہ پوءِ تنھنجي ڊيموڪريٽڪ نظريئي مطابق بيوقوف ماڻھو راڄ ڇوٿا ڪن، اڙي جينس کڻي % 1 آهن. مگر تمام گهڻا ذهين % 10 آهن پوءِ اڪثريت تي اقليت غالب ڇوآ، سوسائٽي اڃان تائين ڏاهن جي هٿن ۾ ڇو ناهي، يار ڇڏ بينيءَ کي تون پنھنجي ڳالھہ ڪر ها مان ڳالھہ ڪئي تہ ماڻھو 65 سيڪڙو تہ فطري طور ذهين آهن پوءِ سماج ۾ ايترو بگاڙ ڇو هاڻي تون اِهو بہ چوندين تہ اِهي استعمال ٿا ٿين، يا نظريه ضرورت تحت خاموش آهن يا بزدل آهن نہ مان ائين بلڪل نہ چوندس تہ ماڻھو اِئين آهن پر ماڻھن وٽ حقيقت پسندي ڪانھي، ماڻھن وٽ حال لئہ سوچ ناهي. تہ پوءِ سوچڻو پوندو، ڪنھن کي سوچڻو پوندو، توکي سوچڻو پوندو مون کي سوچڻو پوندو، هل سوچيوسين ٿئي پيو، سماج سڌري پوندو ۽ ڪو نيم ڏاهو عينڪ نڪ کان اک ڏي سوري چوندو هو، ان جو مون وٽ تہ هڪڙوئي حل آهي. ماڻھن کي پنھنجون فطري جبلتون يا Instinct ڇڏڻا پوندا ۽ هو انگريزيءَ ۾ شروع ٿيندو هو، You have to leave your instincts instinct of acquisition, self preservation, Race presser vation repulsion, Elation and pugnacity اوهان کي پنھنجو ميڙڻ، پاڻ بچائڻ، نسل قائم ڪرڻ، نفرت، وڏائي ۽ اڳرائيءَ واريون جبلتون ڇڏڻيون پونديون.
تون تہ صفا ڪو چريو آن، اڙي ماڻھو جين کي ڪاڏي ڪندو، بڻ بنياد کي ڪاڏي ڪندو، اڙي ماڻھو پاڻ ۾ تبديلي آڻيندو تہ اڳئين نسلن ۾ چڱائيءَ جا گڻ پيدا ٿيندا. يار اِهو پيچده بحث آهي، مون وٽ Simple حل آهي. جي سر، جيئن جسم جو بنيادي ايڪو جيوگهرڙو يا Cell آهي تيئن سماج جو بنيادي ايڪو فرد يا ماڻھوآهي. اهو تون بہ آهين ۽ مان بہ آهيان، هو بہ آهي هوءَ بہ آهي، اسان کي تبديلي اجتمائي نہ پر انفرادي تہ آڻڻ کپي، اڙي مطلب آ تہ سٺو انسان ٿيڻ کپي. ان لاءِ ڇا ڪرڻ کپي. اچوتہ اسان پنھنجي Self Analysisڪيون تہ اسان Randomاينالائس ڪيون، هوڏانھن سڀ ڳالھيون ٻڌندڙ ڪو ماٺيڻو ڇوڪرو بہ ڀڻڪي پوندو هو. يار اسان ۾ ڪجهہ ڳالھيون ڏاڍيون خراب آهن، مثلا اسان Pre-occupied آهيون اڳ ۾ ئي ماڻھن لئہ راءِ قائم ڪيون ٿا تہ هو خراب آهي، هو سٺو آهي. اسان ڪابہ تبديلي نہ ٿا مڃون، اسان اجايو فضول ڳالھين مسئلن تي ڳالھايون ٿا، سوچيون ٿا. يار فضول ڳالھين تي نہ ڳالھايون، سوچيون ڀلا ڪنھن تي! اسان وٽ سائنس ٽيڪنالاجي يا تحقيق جا شعبا آهن ئي ڪونہ، سو ذهين ماڻھو کپن تہ ڪاٿي کپن، هتي چالاڪ ماڻھو ئي کپن ٿا. اڙي ميان اسان وٽ وندر ڇا آهي، اِهو قلوپطرہ سينما يا ريشم ڳليءَ جو چڪر، ڳالھائڻ جي ٻاڙ ۾ دٻيل ڪو ترقي پسند ڇوڪرو ڀڻڪي پوندو هو.
يار هتان هڪڙو ڇوڪرو رومانيه پڙهڻ ويو، وڏا مايون ڏسي وات پٽجي ويس. اُهي مايون آهن تہ گوريون پر ائين تہ ناهي جو هو ڪنھن کي ٻانھن کان وٺي گڏجي هلنس، سو همراھہ جي مٿي تي Sex چڙهي ويو ۽ رڙيون ڪرڻ لڳو، جيڪي انگريزي ڄاڻندا هئا سو مسئلو پڇيونس يار چيو تہ مون سان Sex جو مسئلوآهي، ابا سڀ حيرت ۾ پئجي ويا تہ هي نوجوان بالغ آهي سو هن سان اهڙو مسئلو ڇوآهي، سو هن کي هڪ سماجي تنظيم جي دفتر وٺي ويا ۽ اتي هڪ ڇوڪري رضاڪارانہ هن جي دوست ٿي. توکي مڙئي Sex جو مسئلوآهي اِهي تو وارا اوائلي اشتراڪي، ارسطو ۽ افلاطون بہ منجهي پيا ۽ چيائون تہ زالون بہ قومي ملڪيت آهن. تو جديد مارڪسنرم نہ پڙهيو آ، ذاتي استعمال جون شيون قومي ملڪيت نہ آهن. معنيٰ تہ زال بہ ذاتي استعمال جي شيءِ. مان ائين نہ چوان ها پر اخلاقيات ۽ ضروريات وچ ۾ هڪ قسم جو ضابطہ اصول آهي. يار مطلب تہ اسان وٽ انسان جي وندر يا تفريح جا موقعا گهٽ آهن، سو ماڻھو ڪاڏي وڃي. پوءِ هو ذهني طور سڪڙجندو ويندو ۽ انھن شين جي حصول لاءِ ڪو غلط طريقو ڳوليندو، اومسٽر هتي ڳالھہ سماج کي سڌارڻ جي هلي ٿي، شخصيتن جي هلي ٿي تون بحث ڪاڏي ٿو گِھلين. مون کي ڳالھائڻ تہ ڏيو، مان ڳالھہ پئي ڪئي ماڻھن جي اڳواٽ راءِ قائم ڪرڻ جي اوهان جي ماڻھن کي ۽ شين کي سمجهہڻ جي صلاحيت جي، اوهان اڳ ۾ ماڻھوءَ جي ڳالھہ کي سمجهو ۽ ٻڌو پوءِ نتيجو قائم ڪيو.
سو پري Occupasion Pre ڪنھن ماڻھو جو مسئلي لئہ اڳواٽ ئي رايو قائم ڪرڻ آهي، اسان جي دور ۾ جيڪڏهن ڪوئي ڪاٿي بہ ڳالھہ صلاح، حتيٰ ڪہ طنز، نصيحت ڪندو هو تہ ان تي بہ سوچيندا هئاسين ۽ راءِ سوچي سمجهي پوءِ قائم ڪندا هئاسين. پر اهو سوچڻ بہ ضروري آهي، تہ ڪو ائين ڪري ٿو تہ ڇو ٿو ڪري، مطلب ڳالھہ جي منطقي حقيقت پسندانہ انداز تي سوچڻ ضروري آ. اوهان چوندا تہ هو صحيح، تہ هوصحيح، هو يقيناً صحيح آهي. مگر ڪڏهن اوهان کي مزاج، موسم، جسماني يا ذهني ڪيفيت جي برخلاف ئي ڪم ڪرڻو پوي ٿو تہ ڪريو، ڇو تہ اوهان وٽ زندگيءَ ۾ اهڙا هزارين موقعا ايندا، جنھن لاءِ اوهان وٽ مضبوط دليل هوندا، ڪڏهن ڪڏهن حالتن ۽ شين کي ۽ ماڻھن کي سمجهہڻ لئہ ائين ڪرڻو پوندو. ٺيڪ آ فيصلو پنھنجو ڪيو مگر ٻئي جي ڳالھہ غور سان ٻڌو، تہ ان اندر اوهان جون ڪھڙيون چڱايون آهن، ڪير اوهان کي استعمال تہ نہ ٿو ڪري، مگر Pre-occupation يعني ڳالھہ کي پنھنجي طريقي سان حل ڪرڻ جي ڪوشش نہ ڪيو بغير سوچڻ سمجهہڻ جي، سو اوهان کي گذارش آهي تہ ماٺيڻي جي تقرير جاري هوندي هئي، مان تبديليءَ کي مڃڻ جي ڳالھہ ڪندس مثلاً راڻا ڪيئن، اوهان جي عمر جي تبديليءَ جو مثال وٺون بابا 50 سال جي عمر تہ 50 آهي، اُهو بہ چوندو تہ 20 سالن واري ڇوڪريءَ سان شادي ڪيان، اڙي بابا تبديليءَ کي مڃڻ کپي. ٻيو جيڪڏهن ڪنھن جي مٿان والد جي وفات کان پوءِ ذميواريون اچن ٿيون تہ ان کي اُهي ذميواريون قبولڻ ڪرڻ کپن پاڻ کي گهر جو وڏو سمجهي شين کي هلائي، ائين نہ تہ اڃان بہ سوچي تہ اٽو بابو وٺي ايندو. ڀيئان ڳالھائين ڇاٿو. ڇا وري ڇاٿو ڳالھائين، مختصر ايترو چئو تہ ماڻھوءَ کي هرشيءِ جي حقيقت کي قبول ڪرڻ کپي ۽ ان مطابق هلڻ کپي. ها فلاسفر مان ائين ئي چوان پيو.
ٻيو فرمائيندو هو تہ:
اڙي چريا چريائپ تي ڳالھاءِ نہ،
ڪھڙي چريائپ
نارمل چريائپ يا ايبنارمل چريائپ
اڙي چريائپ وري نارمل ۽ ايبنارمل ڪيئن آ چريائپ تہ چريائپ آهي.
نہ چريائپ نارمل ۽ ايبنارمل ٿيندي آهي.
ٻُڌ هڪڙا تہ مجذوب آهن، انھن وٽ اُهو رنگ ڪيئن ٿو اچي ترڪ دنيا نارمل جي اصولن تي ناهي، بابا روحانيت جي رنگن کي نہ ڇيڙبو، بس بُلي شاھہ واري ڳالھہ
اري لوگو تمھارا ڪيا مين جانون ميرا خدا جاني.
دوريش ڄاڻن ۽ انھن جو ڪم.
بابا پاڻ ڳالھہ روحانيت جي رنگ کان علحدہ انھن نانگن ۽ مستانن، ذهني مريضن ۽ يار محتاجن جي ڳالھہ بہ ڪنداسون، اڙي دماغ جو رطوبتون ڪنٽرول ڪرڻ جا طريقا آهن.
Anxiety
Depression
Schizophrenia
Mania
Psychosis
جا علاج تہ آهن، پر Social Factor بہ تہ آهن، ها انگريز تون تہ Psychiatry جو پروفيسر ٿجانءِ، هاڻ ٻڌاءِ تہ نارمل چريائپ ڇا آهي.
”بابا ماڻھوءَ جا اربين کربين نظام موت لئہ وڙهن ٿا، پوءِ ڇو ماڻھو وطن لئہ سرفروش ٿئي ٿو، اڙي ڪھڙو جين آ ڪھڙو Factor آ، جهاد کان، ڪنھن بہ مسئلي تي جانثاري تائين ماڻھو ڇو ٿو اهڙي ڪيفيت ۾ وڃي، ڪو قوم پرست ڀڻڪي پوندو هو، مون کي پڪ آ تون ڀاڙيو آهين، وطن لئہ نہ وڙهندين، اڙي مان نارمل چرين جي ڳالھہ ٿو ڪريان، انھن عظيم انسانن جي جن عقل جي ڪسوٽي تي پرکڻ کان علاوہ بہ حق کي پرکڻ لئہ پنھنجو پاڻ ارپيو. ڪڏهن ڪڏهن ماڻھو حساب ڪتاب ۾ بہ کٽي پوندو آ، ڪڏهن ڪڏهن ماڻھوءَ کي انفرادي طور ڪنھن کي اذيت ڏيڻ سان يا پاڻ کي اذيت ڏيڻ سان گهڻن کي راحت نصيب ٿئي ٿي. پر اها راحت ڀلائيءَ واري اصول تحت هجي. اسان وٽ ڪڏهن قانون، سماج، مطلب تہ اوهان کي Abnormality ڪري بہ Normality کي آڻڻو آهي. نہ Normality ڪري بہ اسان Abnormality پيدا ڪريون، سو وطن لئہ تو اسان جھڙا ڀاڙيا نہ وڙهندا، يار ڳالھيون هلنديون پيون، اڙي پرين ڪو اڌ ڪوپ چانھہ تہ پيئار. ائين چانھہ جي دور سان ننڍا ننڍا وقفا اوٻاسيون، آرس کنگهون، نڇون، ڇڪون، ورتا ويندا هئا. وچ ۾ ڪو لطيفو وهائي ڪڍندو هو. اڙي تو وٽ تہ ڳالھہ کٽائڻ جي ئي ناهي، ڇتي ڪوريءَ جي ڊيگهہ اٿئي، هڪڙي ڏينھن وتائي کان ڪنھن پڇيو تہ ڇا ٿيو، سو وتائي وراڻيو تہ ڇٽي پيو سمھڻيءَ جي نماز کان، سو ڪو ديني ڇوڪرو سرٻاٽ ڪندو هو، ان لاءِ حضور جن جو ارشاد آهي تہ نماز ۾ طويل سورتون نہ پڙهجن، ڊيگهہ تہ ملان ختمي جي دعا کان اڳ ڪندو آ اصلي زردا پلاءُ ڏسي وات پاڻي پاڻي ٿيندو آ ۽ ملان جي دعا ڊگهي ٿيندي آ، وڏو ٽھڪڙو ۽ وچ ۾ انيڪ ڳاليھون مسئلا ايندا رهندا هئا. آخر ۾ ڪو ڪيرن هينري جو قول ورجائي محفل برخاست ڪندو هو. ماڻھو نيڪي ۽ بَديءَ جا ٻئي گڻ رکندو آهي، ماڻھو احترام سان ۽ سٺي سازگار حالتن ملڻ وقت انسان سٺو ٿيندو آ.