چانڊڪا ۾ اليڪشن جون سرگرميون:
مان سوچيان ٿو مان ڇا آھيان؟
واريءَ وڍ تي نٽھڻ اس ۾،
ھاءِ اڪيلو اڪ تہ ناھيان!
يا ڪنھن پينوءَ جي ھٿ ۾،
تار ڀڳل يڪتارو تہ ناھيان!
مان سوچيان ٿو مان ڇا آھيان؟
اخباري اطلاعن مطابق
آخر ۾ مظھر ميمڻ مير مرتضيٰ جي شھيد ٿيڻ وقت زخمي ٿيو ۽ ھاڻي بہ ھو ھڪ قوم پرست تنظيم سان جهيڙي ۾ ملوث سمجهيو وڃي ٿو ۽ مظهر شھيد ڀٽو تنظيم سان واسطو رکي ٿو. بھرحال مظھر جي من جي بي چيني ۽ شناخت ۽، سڃاڻ جي ڳولا ھن جي آزاد نظم وانگر آزاد ئي رھجي وئي ۽ مظھر پڙھائي اڌ ۾ ڇڏي ھليو ويو.
سو چانڊڪا ۾ ساڄي ڌر جي تنظيمن، جميعت طلبا اسلام ۽ اسلامي جميعت طلبا کانسواءِ ٻي ڪا متحرڪ قسم جي مذھبي تنظيم چانڊڪا ۾ سرگرم ڪا نہ ھئي. البتہ اصغريه اسٽوڊنٽس آرگنائيزيشن پنھنجي مذھبي سرگرمين تائين محدود ھوندي ھئي. باقي ساڄي ڌر ۾ سپاف، جساف ٻئي اليڪشن ۾گڏ ھيون، چانڊڪا جي ٽئين اليڪشن جيڪا اسانجي دور ۾ ٿي حقيقت ۾ جيئي سنڌ ۽ سپاف ئي ھڪ ٻئي سان اليڪشن وڙھيون. ھڪڙو شاگرد اتحاد بہ ٿيو جنھن ۾ ڪجهہ شاگردن تنظيمن اندورني ۽ ظاھري طور جساف جو ساٿ ڏنو ۽ ڪجهہ سپاف جو.
چانڊڪا جي ٻن پئنلن سپاف ۽ جساف کانسواءِ لطيف ميڊيڪوز جيڪا ھڪ سماجي تنظيم سڏرائيندي ھئي پڻ چئن سيٽن جنھن ۾:
اسپورٽس سيڪريٽري: آفاق شيخ
ڊبيٽنگ سيڪريٽري: اسماعيل ماڪو
مئگزين سيڪريٽري: ڪلثوم چنا
سوشل سيڪريٽري: منوھر پريم ساگر
پنھنجا اميدوار بيھاريا.
ڀٽي صاحب جي ڦاھيءَ کانپوءِ سپاف کي ھڪڙي بيپناھہ شاگرد ۽ عوامي سپورٽ ھئي مگر جيئي سنڌ وارن واقعي ئي سپاف جو ظاھري طور مقابلو ڪيو. ان جو جنرل سيڪريٽري لئہ اميدوار ڪريم شر ھيو ۽ صدر لئہ جيئي سنڌ ڪنھن متفقہ اميدوار جي حمايت ڪئي ھئي. سپاف مان افضل ابڙو صدر ۽ بشير ايري جنرل سيڪريٽري لئہ اميدوار ھئا. جڏھن تہ جوائنٽ سيڪريٽري عطا چانڊيو ھو. ان اليڪشن جي ڪمپيئن ائين ھلائي وئي. جيئن ملڪي جنرل اليڪشن ۾ ھلائبي آھي. ان دور ۾ پراڻو آڊيٽوريم ڄڻ ھائيڊ پارڪ ھوندو ھو. ھر شاگرد تنظيم پنھنجو ميڙاڪو ڪيو ۽ آزاديءَ سان تقريرون ڪيون ڇوڪرن وٽ خود ساختہ ضابطہ اخلاق ھو ۽ ڪنھن بہ غير اخلاقي تنقيد نہ ڪئي. ڪو بہ ڦڏو فساد نہ ٿيو البتہ ھر تنظيم چڱي نموني سان مسلح ھئي. جيئي سنڌ جي سڄي اليڪشن مان تہ چوندس اديب انقلابيءَ جي اڳواڻي ۾ وڙھي وئي ۽ اديب انقلابي واحد مقرر ھو جيڪو جيئي سنڌ جي انتخابي جلسن ۾ انتھائي ذھانت، علم سان ڳالھائيندو ھو. اديب جو ان وقت نالو دليريءَ ۾ بہ ورتو ويندو ھو ۽ اديب جو جيئي سنڌ کي ھڪ قسم جو شخصي ايڊوانٽيج پڻ ھو. گهٽ تہ ان جي ٻين ڪارڪنن بہ نہ ڪئي. ڪامريڊ ﷲ ڏني دائود پوٽي کان وٺي حميد منگيءَ تائين حافظ گلاب ۽ مشتاق حيدريءَ جو ڪردار بہ ان اليڪشن ۾ نمايان ھو. جيئي سنڌ جي حوالي سان باقي ورڪرن ۽ ميمبرن بہ گهٽ محنت نہ ڪئي. انتخابي ريلين کان وٺي در در وڃي اليڪشن مھم ھلائڻ ڪو آسان ڪم نہ ھو انھيءَ اليڪشن ڪمپئين ۾ جڏھن ڇوڪرا ڪارين، موٽر سائيڪلن ۽ پلي ڪارڊ جي ريلي ڪڍندا ھئا تہ چانڊڪا جي فضا جيئي سنڌ، سدا جيئي، تنھنجو ديش منھنجو ديش، سنڌو ديش. نعراءِ ڀٽو جيئي ڀٽو، رھبر ڪير قوم جو، رسول بخش پليجو، نعرہ تڪبير ﷲ اڪبر، جيئي سنڌ، جيئي لطيف، تنھنجو رھبر منھنجو رھبر، جي ايم سيد، جي ايم سيد جي فلڪ شگاف نعرن سان گونجي اٿندي ھئي. تاڙين، ھوڪارن، نعرن ۽ جهمرين جي ان جهرمٽ ۾ ڏوڪلي راند کان وٺي جمناسٽڪ جو پڻ مظاھرو ٿيندو هو. حفيظ الرحمان سومري جي قلابازين کان وٺي محمد خان ٻرڙو جي ھاءِ جمپ ۽ ان ايئر ايڪسائيز جي ڪرتبن تائين پيش ڪيو ويندو هو. مختلف ڇوڪرين جي گهگهي پيل آوازن جو شور ڪڏھن ڪڏھن ائين ايندو ھو ڄڻ شرنائيءَ ۾ ڪو آواز ڦاسي پيو ھجي. ڪڏھن ڪڏھن ميگا فون جو آواز شير دل پٺاڻ ۽ امتياز نارو جي آواز ۾ شڪست کائي ويندو ھو. امتياز نارو بيگم نارو جو پٽ ھو جيڪا پيپلزپارٽي سکر جي اھم عھديدار ھئي ۽ ان جو ھڪ پٽ اعجاز نارو چانڊڪا ۾ ائناٽاميءَ جو ڊمانسٽريٽر ھو.
بيگم نارو سياسي قيدي ٿي ۽ جڏھن آزادي ماڻي پنھنجن ٻن پٽن امتياز ۽ اعجاز نارو سان سکر پئي آئي تہ خيرپور جي حدن ۾ ڪار حادثي ۾ اھي ٽيئي ڄڻا شھيد ٿي ويا ۽ چانڊڪا مان ھڪ ھاءِ پچ آواز ھميشہ لئہ خلائن ۾ گم ٿي ويو. بيگم نارو جا ٻہ پٽ رياض ۽ افتخار نارو چانڊڪا مان ڊاڪٽر ٿيا، مگر پوءِ ھو سنڌ ڇڏي پنجاب واپس ھليا ويا.
ڇوڪريون جڏھن پنھنجي مڌر آواز ۾ وڪٽري وڪٽري ميڊيڪوز وڪٽري، منوھر جو آ منوھر جو ووٽ اسان جي منوھر جو ماڪي جو آ ماڪي جو ووٽ اسان جي ماڪي جو تہ پريان مخالف پارٽيءَ ۾ سرٻاٽن ۾ چوندا ھئا تہ منوھر جو آ، منوھر جو موت اسان جي منوھر جو.
اعظم ٻگهئي بہ سپاف جي ڪمپئين ۾ گهٽ نہ ڪئي ۽ ھن جي پتڪڙي قد ۽ ڳوري آواز ۽ ان جي جذباتي ٿيڻ جي انداز پڻ سپاف جي اليڪشن ڪمپئين ۾ جان وڌي. اعظم ڀٽي صاحب جو شيدائي ھو ۽ سپاف جو ھڪ ڊيڊيڪيٽڊ ميمبر.
ان اليڪشن ۾ ڀٽي صاحب جو آواز چانڊڪا جي حدن ۾ واڪا ڪندو ٻڌڻ ۾ ايندو هو. ڪارين جي ڊيڪن ۾ ھلايل ڀٽي صاحب جون تقريرون اهڙيون هيون ڄڻ ڀٽو صاحب پاڻ اليڪشن جي ورڪ تي آيو آھي ۽ ائين قومي گيتن واريون ڪيسٽون ۽ جي ايم سيد جون فلاسفانہ تقريرون پڻ چانڊڪا جي ان اليڪشن ۾ ٻڌڻ ۾ آيون جنھن جو سحر ۽ طاقت ان وقت جا شاگرد ئي محسوس ڪري سگهيا ھئا.
پروگريسو جيئي سنڌ جو سڄو انتظام مرتضيٰ کھڙي وٽ ھو ۽ ھو اڪيلي سر پنھنجي ڪوششن ۾ رڌل ھو ان سان رزاق لاڙڪ (جيڪو سٺو پڙھندڙ ڇوڪرو ھو ۽ ھينئر شايد بابا فريد جي شھر ڪوٽ مٺڻ ۾ ڪلينڪ ٿو ھلائي) اعجاز شاھ، شاھنواز سيال، اشرف ڪلوڙ جو انتخابي ساٿ ھو. جاني ڪلوڙ اسان جي ڪلاس مان c. r لئہ اٿيو ھو مگر ان کي بہ سپاف جي محمد خان شيخ ھارايو ھو. محمد خان شيخ اسان جي ڪلاس جو c. r ھو ليڪن ھو گهٽ متضاد ماڻھو ھو. سڀني سان ڀائيچاري ۽ محبت سان ھلندوھو. فنڪشنن ڪرائڻ جو ڪوڏيو. محمد خان ڪلاس جي ھر شاگرد جو دوست ھئو ۽ ڪنھن جي بہ ڳالھ نہ ٽاريندو ھو. ان لاءِ فائنل تائين توڙي جو اسٽوڊنٽس يونين ختم ٿيون پر محمد خان شيخ اسان جي ڪلاس جو ان داتا c. r رھيو.
لطيف ميڊيڪوز جي انتخابي مھم ڄڻ تہ ان جي ڇوڪرين ھلائي ڇو جو ڇوڪريون ان جون جهجهي تعداد ۾ ميمبر ھيون سڀ کان وڌ ۾ وڌ ووٽ ڪلثوم چنا کنيا ھئا جنھن پنھنجي ڀاءُ خادم سنڌي (قريشي) کي عبرت ناڪ شڪست ڏني ھئي. باقي منوھر پريم ساگر اليڪشن مھم ۾ گانا ڳائيندو ھو.
جو تون ووٽ ڏيندي تہ،
مَن واھ واھ.
جي تون نہ ڏيندي،
تہ بہ واھ واھ
ھو بہ سپاف جي حمايت يافتہ آصف گهانگهرو کان ھارائي ويو. آصف چانڊڪا جو سوشل سيڪريٽري ھو پر پوءِ s. l. e بيماري وگهي فوت ٿي ويو، ھُو ھٿ جوڙيءَ وارو ڇوڪرو ھو.
آفاق شيخ بہ اعجاز سھاڳ کان اسپورٽس سيٽ تي ھارائي ويو، ڇو جو اعجاز کي سپاف جي پٺڀرائي ھئي ھي ٻئي شاگرد قد جا ڊگها ۽ سھڻا سيبتا ھئا. مگر اعجاز سھاڳ ڪرڪيٽ جو بھترين رانديگر ھو ۽ سنڌ يونيورسٽي ٽيم ۾ ھن جي جاءِ پڪي ھوندي ھئي ۽ ھن انٽر يونيورسٽي چيمپين شپ ۾زرعي يونيورسٽي خلاف شاندار سينچري پڻ ٺاھي ھئي.
ڊبيٽنگ ۾ منھنجو مقابلو مجتبيٰ ميمڻ سان ھو جيڪو سپاف جو اميدوار ھو جيڪو مقابلو مان بہ عزت ڀرئي مارجن سان ھارايو ھو. منھنجي ڪلاس جي شاگردن مون کي گهڻا ووٽ ڏنا ھئا پر اليڪشن ۾ ھٿ ٻڌي ووٽ گهرڻ واري عادت اڃان تائين نہ وئي آھي ۽ اڄڪلھ بہ اچانڪ ھر ڪنھن سان ھٿ ٻڌي ڳالھائيندو آھيان. سپاف جي فنڪشن ۾ محبوب شاھ بہ سپاف کي وڏي ٽيڪ ڏني ڇو جو ھو مقامي ماڻھو هو ۽ سٺو اثر رسوخ رکندو ھو.
سلميٰ زيب سومرو اسان جي اليڪشن مھم ھلائي ان اديءَ اسان لاءِ ڏينھن رات کليل جيپ ۾ چانڊڪا ۾ نعرا ھنيا ۽ وڪٽري، وڪٽري چوندي وڃي سمھندي ھئي. سنڌي شاگرد تحريڪ جي ڪا خاص قيادت چانڊڪا ۾ ڪو نہ ھئي البتہ ان دور ۾ فرسٽ ايئر ۾ آيل ڇوڪرا ايوب شيخ ۽ نذير شيخ نمايان ڪم ڪندا رھيا. آخري بئنچن ۾ سعيد شيخ پڻ سنڌي شاگرد تحريڪ جي سرگرمين ۾ وڌي چڙھي حصو ورتو. اعجاز شيخ ۽ ذوالفقار راھوجي بہ وسان نہ گهٽايو. ذوالفقار راھوجو اسان جي ڪلاس ۾”اديءَ وڏيءَ“ طور مشھور ھو.
سپاف جي جن اميدوارن کي شڪست ٿي ھئي ان مان c. r مير اشتياق ٽالپر شھيد کٽيو ۽ سپاف جي فضل پيچوھي کي مشتاق حيدري شڪست ڏني. اھا اليڪشن ڀٽي صاحب جي سحر ۾ وڙھي وئي ۽ سپاف sweep victory ڪئي.
ھي تہ چانڊڪا ۾ اسٽوڊنٽس يونين جي اليڪشن جو حال ھو مگر شاگردن تنظيمن جون اليڪشنون ظاھري يا لڪل طور ٿينديون رھنديون ھيون ۽ انھن جا نتيجا اسان نوٽيس بورڊن جي شيٽن تي پڙھندا ھئاسون.