چانڊڪا جي ڇوڪرن جا آئوٽ ڊور عشق
”جت لڪ لڳي ۽ اڪ تپن سو ديس مسافر منھنجو ڙي
جت سج ڦلا ٿي نڪري ٿو
۽ آڳ الا ٿي اڀري ٿو
سو اهو سوچي مان بہ خاموش ٿيس تہ يار جي عشق جي رڪاٽ ۾ ڪٿي گهاري نہ پئي ۽ his masters voice وارو ڪتو ٻڪري وانگر نہ ٻيڪي.
همراھہ جي عشق ۾ ايڏي سنجيدگي ڏسي. مون کيس هڪ ننڍڙو آزاد نظم لکي ڏنو:
جون وري آ موٽي آيو
ياد تنھنجي آ ڏاڍو ستايو
ڌرتتيءَ جو سج ڪنيءَ تي آيو آهي
جهولا ماڻھو ساڙن ٿا پيا
گرميءَ جي خوف کان ماڻھو
پنھنجا وار بچائن ٿا پيا
پنھنجا ٻار لڪائن ٿا پيا
پر مان شل پسيني ۾ ٻڏل
ٻوسٽ جي احساس کان آجو
تپيل روڊ ڪڇان ٿو
هو ماڻھو تعجب کائن ٿا پيا
سرٻاٽن ۾ ڳالھائن ٿا پيا
هي شايد دوزخ کان آ ماڻھو آيو
هيڏيءَ گرميءَ هوندي مجنون
چوراهي تي چرين وانگر ڊوڙي ٿو پيو
پنھنجو پاڻ نپوڙي ٿو پيو
پر پياري تنھنجي ڏيھہ جا ماڻھو
ڏاڍا سادا آهن
هي پيار جي ٿڌڙي هير ڇا ڄاڻن
هي جون جي ڪھڙي گرمي آهي
هت ڀل ڪو ائٽم سارا ساڙي
ڌرتي ۽ آڪاش کي ٻاري
پر پيار جي هير ويندي سڀ ٺاري
همراھہ ڏاڍو خوش ٿيو، پر ٻئي ڏينھن جيئن ئي اهو ننڍڙو نظم کڻي اسڪول پھتو تہ مائي سڳوري بدلي ٿي چڪي هئي همراھہ ڀيلو منھن ڪري آيو ۽ وري اسان ويھي هڪ ٻيو آزاد نظم لکيو:
بي ترتيب سوچن سان
ڏامر جي پختہ روڊ تي
پختہ سرن جي عمارت ڏانھن وڌندو پيو وڃان
دل ئي دل ۾ ايءُ چوندو پيو وڃان
تہ ڪو شھنشاھہ پنھنجي حڪم سان
پتڪڙن ٻارن جي مڌرتا شور کي
ماٺ ۾ بدلائيندو هوندو
مون لاءِ واجهائيندو هوندو
مون لاءِ نھاريندو هوندو
اوچتو ئي اوچتو اسڪول جي پٽيوالي
ڪاڪڙي تي ٽنگ ڏئي
منھنجي دکندڙ رڳ تي
هٿ رکي
طنزيہ چوي پئي هن جي بدلي ٿي وئي
هوءَ هتان هلي وئي
ان وقت ڄڻ ڪنھن منھنجي
جسم کي ڊائناميٽ سان اڏائي ڇڏيو
منھنجي روح کي تڙپائي ڇڏيو
مان چرين وانگر کلندو ئي رهيس
زندگي تہ متحرڪ آ مان ڀلا مايوس ڇو
اڄ نہ سڀان وقت پنھنجي راھہ
بدلائيندو وري
هن ئي اسڪول ۾ ساڳيو شھنشاھہ
پتڪڙن ٻارن جي مڌرتا شور کي
ماٺ ۾ بدلائيندو وري
مون لاءِ واجهائيندو وري
ان دور ۾ چانڊڪا جي شاگردن ۾ optimitism هوندو هو. نفسياتي طور هو مايوس نہ ٿيندا هئا ۽ هر ڳالھہ لئہ ارتقائي اصول يا مثبت پھلوءَ تي سوچيندا هئا. چانڊڪا جي اڪثر شاگردن جي سوچ جو انداز عشقيانہ گهٽ پر صوفيانہ وڌيڪ هو مگر atypical قسم جا ڇوڪرا بہ هوندا هئا. مثال طور: بس جي چوٿين نمبر سيٽ تي ويھندا هئا، ڇو تہ اڳيون ٽي سيٽون ڇوڪرين لاءِ مخصوص هونديون هيون ۽ عشق جي آسري تي ﷲ توهار ڪري پنھنجو زور آزمائيندا هئا ۽ ڪيترن جي ڏاڙهي پٽ بہ شروع ٿي. ان وٽ منطق ۽ دليل پنھنجا هئا.
اڪثر: شاھہ جو هي شعر پڙهندا هئا:
تڙ تڪڙ تاڙ گهرڻ ايءُ ڪاڻيارن ڪم
ڏھہ ڏھہ ڀيرا ڏينھن ۾ڏي ڏوراپا ڏم
عقل مت شرم، ٽيھي نينھن نھوڙيا
ٻيا تہ خليفي گل محمد جي فلسفي سان سھمت هئا تہ:
نير رنگ واڌو ائين وڌي مٿان جهٻ جهٻ
عشق واڌو ائين وڌي مٿان لوس لٻ
يعني: جيئن ڪپڙي کي وڌيڪ جهٻڻ سان گليءَ جو رنگ نڪري ٿو، ائين عشق بہ ڦٽ لعنت سان اڳتي وڌي ٿو.
يعني عشق کي بہ لوسڻ سمجهندا هئا
يعني لڻيو تہ وڌي پوءِ مڙئي ٻيا qualitative قسم جي عشق جي ڪوشش ڪندا هئا.
ڪي تہ نماڻا، ويڳاڻا ايپران پائي رحمت پور کان لاهوري محلي تائين پنڌ ويندا هئا تہ متان ڪا بر ۾ بادشاه زادي ٽڪرجي.
ڪي ڪي تہ وڃي ريشم ڳليءَ ۾ ڀرپاسي وارين ماين کي ٺونٺون پاسو وهائي ڪڍندا هئا. باقي ڪجهہ تہ ڪلا ۽ ڪلاڪارن کي ڏسڻ لئہ. ڇيرن جي ڇم ڇم تي ڪو هارمونيم جي آواز تي، نيم سنڌي پنجابي قسم جو گانو بہ ٻڌڻ ايندا پر اڪثر شاگرد رات جو وقت سستي ۽ سولي ڇاڻي بازي لاءِ بولان ميل جي اچڻ وقت اسٽيشن تي چڪر هڻندا هئا.
ريل گاڏين ۾ بہ گريس ائناٽاميءَ جو ڪو ڪتاب کڻي چڙهندا هئا ۽ ويچارا اداس نظرن سان طويل سفر جي مسافر پکيئڙن کي ڏسي وري موٽي ايندا هئا.
مون کي ڇوڪرن جي اوڙي پاڙي ۾ ڪيل عشق جي ڪا ڄاڻ نہ آهي نہ تہ اها بہ اوهان جي معلومات لئہ حاضر لکجي ها. جيئن تہ مان لکيو تہ چانڊڪا جا اڪثر شاگرد برگر نہ هئا ان لاءِ فقط رات جو برگر کائي پاڻ کي برگر سمجهندا هئا. شھرن جي ڇوڪرن جي عشقن جو داستان ۽ انداز ڪجهہ ٻيو آهي انھن وٽ وسيلن ۽ سھولتن جو advantage هيو ۽ ان جي ڀيٽ هن شعر ۾ ڪجي ٿي:
۽ اسان کي رڳو ڪنھن ورائي ڏٺو
سور، سوز، درد، پيڙا ۽ ڪرب
پاڻھي مات ٿيو
روح ٻيھر حيات ٿيو
نہ فڪر پڙهڻ جو رهيو
نہ فيل ٿيڻ جو رهيو
بس رهيو غم تہ ڪنھنجي
رسڻ جو رهيو
ڏينھن گذرندا ويا
سال لنگهندا رهيا
بس لڙڪ جذباتي
ساڳيا رهيا.
ڪو جو سھيلو اڪيلو ٿيو
ڪنھن ڀت جي ڇانوَ ۾ بيٺو رهيو
ڪنھن کيس دڙڪو ڏنو
ڪنھن کيس چريو چيو
من پنھنجي ان پرين لاءِ
رئندو رهيو
پيار ڪيڏو نہ ڀوڳي اٿو
پيار جي بہ سڪرات آ
پيار ڄڻ ڪا تاريڪ رات آ
پر ماديت جا
رنگيلا مسافر
بند شيشن وارين گاڏين ۾
پيار پنھنجو ٿا لڪائي هلن
۽ اسان تي بيٺا اجايو کلن
سو شھرن جي شاگردن کي مڙئي عشق ڪرڻ جي سولائي هوندي هئي. اتي ڪم ڪندڙ عورتن جو تعداد وڌيڪ هوندو هو. پر اڃان بہ cultural Modernisation نہ آئي هئي ڇوڪريون بہ پنھنجي روايتن، مجبورين ۽ منزلن کي سوچي رکنديون هيون ۽ ائين ئي ”م“ هڪ ورڪنگ وومين سان پيار ڪندو هو. هو تہ پيٽارو جو پڙهيل هو مگر پوءِ ان ۾ ڪا اهڙي نشاني ظاهر نہ ٿي هئي. جيئن تہ پيٽاري جا پڙهيل ڇوڪرا اڪثر مالي طور مستحڪم گهرن جا هوندا هئا ۽ پنھنجي inter جي پڙهائيءَ تائين ڏاڍا disipilined هوندا هئا مگر جيئن ئي انھن کي professional ڪاليجن ۾ آزادي ملندي هئي تہ اهي ٿورو گهڻو ئي آزاد ٿيندا هئا، ۽ انھن جي زندگيءَ مان ترتيب ٿورو ترڇي ٿي ويندي هئي. ائين ناهي تہ اهي ڪي پڙهندا نہ هئا. مگر جھڙي نموني هنن جي پڙهائي ۽ تربيت ٿيل هوندي اهڙا نتيجا نہ ڏيندا هئا ۽ ڪجهہ سوڀارا بہ ٿيندا هئا. اهي پنھنجي گروپس جي صورت ۾ ميس، ڪينٽين ڪاليج، اسپتال ۾ هلندا وتندا هئا مگر ”م“ هو حساس ۽ اُهو پنھنجي ڪم ڪندڙ محبوبا جو دک درد ائين سمجهندو هو جيئن اها بہ نہ سمجهندي هئي ۽ سمجهندو هو تہ ڪم ڪندڙ عورت ڪھڙو عذاب ڀوڳي ٿي.
هي فوٽ پاٿن جا عاشق
رولو ڪتن جيان
سارو رستو پويان اچن ٿا
چال بہ چادر بہ توازن ۾
رکڻي پوي ٿي
خيال، انداز، ڪاوڙ
بہ سانت ۾ سلجهائڻا ٿا پون
دل تہ چاهي ٿي
پيرن جا سينڊل لاهي
يا مرمتي روڊ جا سمورا
پٿر اڇلائي
ڪتن کي ڊوڙائي ڇڏيون
هو هليا تہ ويندا
مگر هنن جي ڀونڪڻ جي عادت
ڪنھن حادثي جو ٿيڻ يا نہ ٿيڻ
گهر وارن جو امڪاني خوف
آئنده جا رشتا
سڀ مسئلا
اسان ڇوڪريون جي
راھہ ۾ ٿورو ڇلڪي پئون
ڪا نظر، فطرت ڏي
ورائي وجهون
خطن جا انبار
ٽيليفونن جو گهنٽيون
رستن تي پيڇي جا سلسلا
۽ روايتي فلمي جملا
زندگيءَ جي زهر ۾
اڃان ڪوڙاڻ گهوٽي ٿا ڇڏين
سپنا ڪنھن ساجن جي ملڻ لئہ
ڪڏهن ڪڏهن ننڊ ٽوڙي ٿا ڇڏن
هت سچائي، صفائي
جذبن جي ميري
هر ڪنھن وٽ آ لفظن جي هيرا ڦيري
اسان جي راھہ ۾ ڪنڊا ڪيڏا
جڏهن برقعو لاهي
آفيس ۾ اچون ٿا
تہ ڀنگيءَ کان
باس تائين چتائي ڏسن ٿا
ڪلارڪ کان اڪائونٽنٽ تائين
بھانا بنائي ٽيبل تي واري واري اچن ٿا.
هر ڪنھن جو پر معنيٰ نظرون
سڄو ڏينھن ڪيئن اسان ڏي ڏسن ٿيون
چين ڪيڏو نہ ٽوڙي وٺن ٿيون
پوءِ بہ اسان جي چپن تي درد جي
مسڪراهٽ نہ ڪو ڄاڻي سگهي ٿو
اسان جي سورن کي نہ ڪو سلھاڙي سگهي ٿو
اسان جي چرڻ ۽ ڦرڻ کي ڏسڻ لاءِ
هي ٻلن جا تارا
پنھنجي ذهنن ۾ حوس جي تڪميل
جو تماشو ڏسن ٿا
ڪڏهن نہ پر اڪثر
باس جو فائيلن تي ڇڙٻون
پوءِ اسان جي حسن جون تعريفون
چانھہ جون دعوتون
زندگيءَ جي مسئلن تي
خوامخواھہ جو بحث
ڪيڏو نہ بي قرار ڪري ٿو
پر صدين کان
ٽوڙيل اسان جي روايت
نوڪريءَ جي آسري ۾
ويٺل ڇوڪري
سماجي تبديليءَ جي
لئہ سوچي ٿي
تہ هي سيڪس ابيوز
ماڻھن جو رريو.
اسان جي زندگيءَ جو ڇو حصو آ!!؟؟
اهو منھنجو يار سگريٽ جا ڪش هڻندي ڪنھن رومانوي داستان جي هيرو وانگر وڏا وڏا ساھہ کڻندو هو تہ ان ۾ مون کي ڪا بہ مصنوعيت نظر نہ ايندي هئي. چانڊڪا احساسن جي ورتل انھن انسانن جي دنيا هئي. جيڪي ٻئي جي ڏک کي پنھنجو ڏک سمجهندا هئا، هن جي حط الامڪان ڪوشش هوندي هئي تہ هوءَ ڇوڪري اڳتي پڙهي، پر اها ڇوڪري بہ اسان جي ٻين ڇوڪرين وانگر تعليم پوري نہ ڪري سگهي.
ڪتابن ۾ گم ٿي
جڏهن زندگيءَ جون
روشنيون ڳوليون
ڪي ننڍڙيون ننڍڙيون
خوشيون ڳوليون
گهنگهور گهٽائن ۾
بادلن جون ڦڙيون
منھنجي اکين مان وسي پيون
ڪي ارمان سپنا
ابي جي مرڻ کان پوءِ
مجبورين جو ڪڙيون پائي
اندر ۾ ئي قيد ٿي پيا
۽ منھنجا ڪاليج ڏي
وڌندڙ قدم رڪجي ويا
هي ڊيوٽيءَ جو روٽين
هي شور غل
هي باس جون ڇڙٻون
نوڪريءَ جو فڪر
پگهار جي ڳڻتي
ميساري ويا سڀ
عقل ڪويتائون
۽ منھنجون ڊگريون
اڌ ۾ رلي پيون
۽ سڀ خواهشون
پاڻھي ٽٽي پيون
پوءِ يار بہ ڍرو ٿي ويو ۽ مون سان پنھنجي محبوب جو ذڪر گهٽ ڪندو هو.
کائي تہ سڄا سارا جيئرا جاڳندا ڪڪڙ م_ج جي محبوبا بہ وئي هئي جن جو اڄ بہ مون کي ارمان آهي تہ جي اهي پٺا هجن ها تہ ڇيلي جيترا ضرور ٿين ها. مگر وقت ايترو گذريو آهي جو اهي مرغ هاڻي شتر مرغ ٿي چڪا هجن ها ۽ اهي بلڪل هن دور ۾ سواريءَ جو ڪم ڏين ها. اوهان فڪر نہ ڪريو پئٽرول جنھن اسپيڊ سان وڌي ٿو تہ شھرن ۾ اوهان کي شتر مرغن تي سواري ڪرڻي پوندي ۽ ريگستانن ۾ وري اُٺن تي، اوهان حيران نہ ٿيو تہ آخر منھنجا اهي ڪڪڙ ڪاڏي ويا. هڪ ڏينھن ڳوٺ هيس تہ ڪنھن تپيل شام جو م_ج سائين سان گڏ اچي ڳوٺ پھتو، هڪ ڪڪڙ تہ آڌر ڀاءُ ۾ ئي بلي چڙهي ويو. حال احوال کان پوءِ معلوم ٿيو تہ سائين ڪنھن ڇوڪريءَ جي پيپرن کي ڳولڻ سکر آيو آ جنھن تازو تازو انٽر جو امتحان ڏنو آ ۽ هن کي ڊاڪٽريءَ ۾ ضرور کڻائڻو آهي پوءِ اسان بہ سکر ۾ پيپرن جي ڳولا شروع ڪئي سائين رشيد ناريجي کان وٺي بشير راميجي تائين، سائين غني صديقيءَ کان فيروز شاھہ سائين ۽ سائين فاضل شيخ کانوٺي انور علي شاھہ تائين رلياسين. ايلاز منٿون، گهگهراٽيون سڀ ڪياسون ۽ ان ڪم جو آسرو بہ مليو ۽ ائين 6 ست ڏينھن لڳي ويا ۽ هڪ روز جي حساب سان بہ منھنجا گوڙو، ڪٻرا، اڇا، ديسي، اصيل سڀ ڪڪڙ مھمان نوازيءَ جي موت ماريا ويا جيئن تہ اهي ڪڪڙ م_ج جي محبوبا جي ڪري موت جي گهاٽ اتاريا ويا هئا ان ڪري مون انھن کي م_ج جي محبوبا جي کاتي ۾ هڻي ڇڏيو آهي. خبر ناهي تہ اها ڇوڪري هاڻي صاحب جي ٻچڙن جي امڙ آهي يا ڪا ٻي هئي جي اها صاحب جي ٻارڙن جي امڙ آهي تہ اسان اهي ڪڪڙ قربان ڪري ڇڏيا نہ تہ پوءِ حساب ڪتاب آخر ۾ ٿيندو نہ تہ بہ ڪڪڙن جي اها رائج وقت قيمت جي حساب کي اسان کي ادا ڪرڻو آهي.
شاگردن جي مشغولي ۾ اها بہ ڳالھہ هوندي هئي تہ اهي ڊان ۽ جنگ اخبار ۾ موڪل ڏينھن ضرورت رشتہ جا اشتھار بہ پڙهندا هئا تہ ڪنھن اڌيڙ عمر جي ڪروڙپتي بيوه عورت لئہ ڪو پڙهيل لکيل شريف ماڻھو گهرجي جيڪو انھيءَ جو ڪاروبار سنڀالي سگهي پوءِ ڪجهہ ڇوڪرا ان پي او بوڪس يا مئريج بيورو سان خط ڪتابت بہ ڪندا هئا. هڪ ڏينھن پارٽنر بہ ڪنھن ميريج بيورو سان خط ڪتابت ڪئي. اسان جي ڪوارٽر جي پٽيوالي اچي منجهند جو دروازو کڙڪايو ڏاڍو خوش خوش هجي، چيائين فلاڻو صاحب ڪٿي آهي. صاحب جو ڪراچيءَ کان خط آيو آهي. خط جي پوئين پاسي کان موڪليندڙ جو نالو هو مس ڪرن ڪراچي. حالي تہ منھنجا بہ تاڪ لڳي ويا تہ يار تہ خوشنصيب ٿي ويو آ. متان ريل ۾ سٽيل ائڊريس واري پرچي ڪنھن ضرورتمند مائيءَ کي هٿ آئي آهي جنھن کي گهوٽ ڳولڻ ۾ ڪا دقت پيش آئي هوندي. جيئن پارٽنر آيو تجسس سان خط کوليوسين اندران ميرج بيورو جو فارم هيو ۽ ان سان گڏ 500 روپين جي في لئہ ڊرافٽ بہ موڪلڻو هو. يار جا تہ ٺپ ئي ٺري پيا. چيائين، اسماعيل هي بہ فراڊي آهن. 83 جي ايم آر ڊي جي مومينٽ کان پوءِ ڪافي يورپي سياح سنڌ گهمڻ آيا. اسان مان ڪن جو خيال هيو تہ هي جاسوسي ڪرڻ آيا آهن. سکر ۾ بي ايڊ ڪاليج ۾ بسيون بيٺيون اسان بہ چند ڄڻا ڦٽل انگريزيءَ ۾ انھن سان تعارف ڪرايو. خبر پئي تہ اهي تاريخ جا شاگرد ۽ شاگردياڻيون آهن. ۽ اسڪنڊينيوين ملڪن، جھڙوڪ سويڊن، ناروي ۽ ڊنمارڪ سان تعلق رکن پيا. اسان سان ”ھہ“ بہ گڏ هو، هن بہ هني برڊرڇ واري ڪار ڪئي تہ هني برڊرڇ کي ٺونگو هڻي ۽ پرواز ڪندو آهي ۽ رڇ يا ڀالو ان جو پيڇو ڪري ماکيءَ تائين پھچندو آهي. ۽ ماکي کائي ڪجهہ بچائي ويندو آهي سو ”ھہ“ وڃي انھن ڇوڪرين جي ٽيوٽر سان دوستي رکي ان کي مڱ ڦريون کارايون چانھہ پياري. ٽيوٽر تہ چانھہ پي وڃي بس ۾ ويٺو ۽ ”ھہ“ بس جي ٻاهران ڪلاڪن جا ڪلاڪ بيٺو رهيو اتفاق سان بس مان هڪ ڇوڪري اينابرٿلسن جيڪا سويڊن جي هئي لٿي. ڇوڪري کان پڇيائين، ڇو بيٺو آهين؟ هن چيو ٽيوٽر لاءِ بيٺو آهيان، هوءَ وئي ۽ ٽيوٽر کي چيائين اوهان لئہ ڪو انتظار پيو ڪري، ٽيوٽر نہ آيو. هن ان کان پڇيو ڇو بيٺو آهين ان سان چانھہ پيئندس. هن چيو تہ مان توسان چانھہ ٿي پيئان، پوءِ ”ھہ“ اينا تي عاشق ٿي پيو هڪ ڏينھن اينا پنھنجي بواءِ فرينڊ سان جنھن جو نالو ”گولو“ هيو ھہ سان گڏ چانڊڪا آئي ۽ ڪامريڊن سان سياسي ڪچھريون ڪري واپس وئي. هن اينا تان قربان ٿيڻ چاهيو پر اينا گولي جي ئي گولي رهي.
چانڊڪا جي ڇوڪرن جي جيڪا عشق لئہ easy, availability هئي، اهي هيون اسپتال جون نرسون جنھن لاءِ پڻ ڇوڪرن کي پاپڙ ويلڻا پوندا هئا. نرسيون خود پروفيسرن، اسسٽنٽ رجسٽرار ۽ هائوس آفيسرن جي حفاظت هيٺ هونديون هيون. ڪجهہ پئرا ميڊيڪلي ليڊر ۽ ڪجهہ لاڙڪاڻي جا ٻيا ماڻھو بہ نرسين جي حفاظت جا ضامن ها ان لاءِ نرسين تائين پھچڻ ۽ عملي جي ايڏي ساري immunity کي دوکو ڏيڻ ڪو معمولي ڪم ڪو نہ هو. فيل ٿيڻ کان مار کائڻ تائين سڀ رسڪ ان مشن ۾ شامل هئا. پر پوءِ بہ ڪيترا ڇوڪرا سوڀارا ٿيا نہ تہ بہ پنھنجن شھرن جي اسپتالن جي نرسن سان ڪڏهن ڪڏهن زير تعليم ڊاڪٽر جو ڪو پئچ لڙي پوندو هو ۽ ائين ع بہ سکر جي ڪيوئر سينٽر جي نرس سان پيچ لڙائي آيو چوندو هو تہ ڀاڻيجو بيمار ٿيو هن ۽ ان جي تيمارداريءَ دوران اهو تحفو مليو. ان دور ۾ ميڊيڪل جا شاگرد مائٽن جون اهڙيون تيمارداريون ڪرڻ ۾ اڳتي هوندا هئا. سو هڪ ڏينھن aunty جي جهلڪ ڏيندڙ اها اڌيڙ عمر جي نرس ع کي خط لکيو ان جي خط جو انتظار ائين هو جيئن ڪنھن غريب پٽيوالي کي پگهار جو. انھن ڏينھن ۾ ئي ع جا چاچا اچي مھمان ٿيا ۽ ع جي محبوبا جو موڪليل خط چاچن کي هٿ اچي ويو خط ۾ هڪڙو ع جو نالو هو جيڪو محترمہ چپن کي الاهي سرخي هڻي انھن جو عڪس خط تي لاهي ۽ انھن جي وچ پيدا ٿيل خال ۽ ع جونالو لکيو هو.
سرخي لڳل چپن جي عڪس جي خال ۾ لکيل اهو نالو ع کي ڏاڍو مھانگو پيو. اهو خط چاچن ع جي پيءَ کي ڏنو ع جي هفتي اندر شادي ڪرائي ان جي هيڻي جسم تي زال جو بار وڌو ويو جيئن فوجين کي پِٺو ڪرائيندا آهن.
نرسين جي عشق جي ڪھاڻين ۾ ٻہ وچولي درجي جا ليڊر بہ ڪامياب ٿيا جيڪي ”د“ جا هيا. اهي ٻئي اپوزٽ پارٽين جا ليڊر هئا مگر انھن ۾ نرسن واري معاملي تي هڪجھڙائي هئي. هڪڙي ڏينھن مان بہ ڪمنٽري باڪس مان ٻنھي سان جٺ ڪئي مان چوڻ شروع ڪيو تہ هو سامھون جيڪي ٻہ ڪانو آهن اهي سڄو ڏينھن ڪلاسن بجاءِ نرسنگ هاسٽل جي ڇت تي نظر ايندا آهن اتفاق سان هڪ دوست جي منھن تي ماتا جا نشان هئا. سو مون چيو تہ انھن مان هڪ ال ڪانو آهي جنھن ماٺيڻي ڪانو جي منھن جو ماس ٺونگن سان پٽي وڌوآهي مگر هاڻ ٻئي ڄڻا ٺھي ويا آهن ۽ L. P جو سمورو سامان سني ميڊيڪل اسٽور تان وٺي نرسنگ هاسٽل تي پھچائي ڇڏيو آهي.
انھن ڏينھن ۾ L. P يا Local purchase وڏو اشو هوندو هو يعني اسپتال انتظاميا کان دوائون لکرائجن ۽ دوائون وٺجن يا پئسا. هونئن اها l. p شاگردن ۽ مريضن جي ضرورتن پوري ڪرڻ بجاءِ انتظاميہ لئہ نظر رکندڙ ادارن ۽ سگهارن ماڻھن جي منھن بند ڪرڻ لئہ رشوت جي آسان صورت هئي. گهڻي سوچ ۽ ويچار کان پوءِ اسپتال انتظاميہ اها l. p هائوس آفيسرن لئہ 50 يا 100 روپيه مقرر ڪئي پوءِ اهي ڇا بہ ڪن ان مان دوا وٺن يا محبوبائن جي ميڪ اپ جو سامان، سو L. P جي پرچي شاگرد هميشہ پنھنجي مئٽرڪ جي سرٽيفڪيٽ يا ڊوميسائيل کان بہ وڌ سنڀالي رکندا ۽ chandka cdo جي ميٽنگن ۾ l. p کي وڏي اهميت ملندي هئي. آئوٽ ڊور عشقن ۾ o. p. d ۾ انجيڪشنون هڻڻ ۽ اتان ڪو پکي ڦاسائڻ وارو ارمان هميشہ pre clinic جي شاگردن کي هوندو هو.
پنھنجي عشق جي عجيب ڳالھہ تہ سيتاروڊ جي ڪچي جي علائقي ۾ رهندڙ اهو شاگرد بہ ٻڌائيندو هو. جيڪو جيءَ کي جوکي آڻي، پنھنجي محبوبا سان ملڻ ڪچي ۾ ڪنھن ڌنار جي لانڍيءَ ۾ ملندو هو ۽ اها مائي سڳوريءَ بہ سھڻيءَ جي جديد جنم وانگر ڪاري رات ٻيلي ۾ ڪاهي پوندي هئي ان دوست جي قصي تي مون هڪ ڊائريءَ جو ورق لکيو هو جيڪو پيش ڪجي ٿو:
بس ساريون بہ تہ هاڻ لٿيون آهن، اڃان چِٽ ڀڳي ئي ڪانھي. پکي ڪانھن تي ويٺو ئي نہ آهي، جوئر جي موسم جو بہ ڪو اهڃاڻ ڪونھي، ٿڌڙي ايندي وقت سان تون اٻھرو ڇو ٿو ٿئين. هي سم جي پاڻيءَ ۾ لئي جا وڻ بہ ڇڊا ٿي پيا آهن، پاڻ ملون بہ تہ ڪاٿي، جي ڪنھن ڏسي ورتو تہ ”پاڊان“ پئاري ويندي. هت زندگي ڏاڍي سستي اگهہ وڪامي ٿي. پاڻ وارين اسپتالن ۾ سھولتون بہ اڻلڀ آهن. اک جي ماڻڪي ويڪري ٿي وئي تہ زندگي بيھي رهندي، ڌاتوري سان اک جي پتليءَ کي پتڪڙو بنائڻ وارا بہ ٿورا آهن.
هي پنھنجي علائقي جون بنجر زمينون سايون ٿينديون بہ يا نہ. پاڻيءَ جي مسئلي تي ٻہ ٽي لک مڙس ڍير ٿين تہ بہ ڪا ڳالھہ نہ آهي. هاڻ تہ پاڻ وٽ جبل جا ماڻھو ڪاتيون تکيون ڪرڻ بہ نہ ٿا اچن . هي جي پتڪڙيون بندوقون آهن، گولين جو وڏڦڙو وسائي ويھن ٿيون، اسان جو نسلن، گروهن، ذاتين ۽ پاڙن ۾ ورهائجي ويا آهيون. ڪاهليءَ جيڪا روين جي تبديلي ڪاوڙ، تشدد ۽ وڳوڙ ڏنا آهن، تن سان تہ ماڻھو خود بہ ورهائجي ويندو. سمجهين ٿو اڌ ٿي ويندو. پوءِ جيڪو اڌ غالب اچيو، وحشت جو يا محبت جو پنھنجن علائقن جون حالتون اڃان بہ خراب ٿينديون. ڳڀي ڳڀي لئہ جهيڙو ٿيندو.
ترس سيءُ ايندو ۽ هر ڪو پنھنجن گهرن ۾ ڪنڍو لڳائي سوگهو ٿيندو. ويران اوطاقن ۾ نہ ڪو باھہ جو مچ ٻرندو. نہ بنڊ سڙندو. ڏور، هنر، ڳجهارتون، ماڻھن کان وسري ويا آهن. بانسريءَ جي ڌن، بيت تي ڪو آلاپ، چنگ جو آواز، سڀ سانت ٿي ويا آهن. ڪنھن ڪنھن مھل گهرن ۾ ٽي وي اسڪرين تي ڪا ناچڻي نظر ايندي. باقي ماڻھو صبح جي ويلي نوڪريءَ جي سلامتي، اغوا ۽ پوليس کان بچڻ جون دعائون گهرندا نظر ايندا.
ڪجهہ ترس هاڻ چنڊ جون ”اونداهيون“ راتيون اينديون، ان ڏينھن ئي آءُ ڪو مرداڻو ويس ڪري، بابي جي بندوق ڳچيءَ ۾ وجهي نڪري پونديس، نڪا چور چور ٿيندي نہ ڪا هڪل ايندي، ڇو جو اڄڪلھہ چور مارڻ بہ ڳچيءَ پوي ٿو. پوءِ پاڻ ڪنھن ڌنار جي ويران لانڍيءَ ۾ ٻہ ٽي قرب جون ڪچھريون ڪري وٺنداسون.
رات ۾ ڪيڏي وحشت آ، سناٽي ۾ ائين لڳي ٿو تہ ڪيئي روح، بدروح پاڻ سان گڏ آهن پر پاڻ تہ اڪيلا آهيون چنڊ تہ اڄ ڄڻ اڀريو ئي ناهي. يا تہ مھيني جون پھريون تاريخون آهن يا پويون. ستارا، ڪتيون، ٽيڙو، ڪھڪشائون ڪيڏي نہ قدرت رکن ٿيون. جي پاڻ انھن تي ڳالھايون تہ رات کٽي ويندي ۽ پنھنجون ڪي اڪيلائيءَ جون ڳالھيون اڪيليون ئي رهجي وينديون. ڪيڏو نہ عجيب اتفاق آ پاڻ چورن جيان لڪون ٿا ۽ ملون ٿا. ڌنار جي هيءَ ويران لانڍي. صبح جون ڪيئي ڪھاڻيون پاڻ ۾ سانڍي ويٺي آ. پرڪڇي نہ ٿي.
ڌنار ڏاڍا عجيب انسان ۽ نرالا مڙس آهن، حيوانن سان رهندي حيوانن جھڙيون ٻوليون چاليون ۽ ڪجهہ عادتون بہ پرائن ٿا. جانورن جي قربت جو نظارو ڏسي، هو پنھنجون وندرون ڪڏهن ڪڏهن پاڻ جيڏن سان ورهائي ويھن ٿا. هو يورپ جي ماڻھن وانگر هم جنس پرست نہ آهن. پر هنن وٽ چارو ئي ڇا آهي، ڪنھن ڇيليءَ کي ڪلھي تي کڻڻ، ڪنھن گابيءَ کي هٿڙا لڳائڻ، ڪنھن ڪونھٽ کي گار، ڪتي ڪتيءَ کي ڌار ڪرڻ لاءِ لٺيون هڻڻ، هو جنس جي وحشيت جو مزو وٺن ٿا، هنن جا فطرتي جوڙا پور وڇوٽ تي رهن ٿا. ڪڏهن ڪڏهن هو پنھنجي تسڪين هڪ جيڏن ۾ ڏسن ٿا ۽ تمام گهٽ هو فطرت سان مذاق ڪندي ڪنھن سان بہ عورت جھڙو پيار ونڊي ويھن ٿا.
هو بہ جوانيءَ جي جنسي پورائي لئہ سزا ڀوڳن ٿا ۽ وحشت جي عمل مان گذرن ٿا ڇو تہ اسان وٽ جنس پردي سان گڏ بي جا پابنديءَ جو شڪار آهي، ۽ پاڪيزگيءَ فقط هڪ طرفي آهي مونث لئہ تہ سزائون ڏوهن ۾ ملن ٿيون. پر هتي تہ الزام بہ سر لھرائي ڇڏن ٿا. دڙي تي ٺھيل هي لانڍي ڪنھن قلعي جي برج کان گهٽ ناهي. جيئن برج جو چوڪيدار پري کان ئي دشمن کي ڏسي فوجين کي خبردار ڪندو آهي.
تئين ڌنارن جون لانڍيون وچ ميدانن ۾ ٺھيل هونديون آهن. جتان هو پنھنجي حرڪت يا بي جا حرڪت جو سمورو سڳ مٽائي، اک جي نظر ۾ اچڻ کان اڳ اشرافن جھڙو ٿيو وڃن. پر اها ڳالھہ فقط منھنجي ذهن جي هڪ سوچ جي پيداوار بہ ٿي سگهي ٿي پر هن اونداھہ ۾ تہ پاڻ اک جي نظر کان ڪافي پرڀرو آهيون. سانت ۾ بس پنھنجا ساھہ ئي ٻڌجن ٿا، پاڻ وٽ بہ رات جي چورن جيان چند گهڙيون آهن، ڇو جو اسر ٿيڻ کان گهڻو اڳ مان پنھنجي ماڳ تي موجود رهنديس. مان اچڻ وقت ائين پيو محسوس ڪيو ڄڻ بحر مجمند مان لنگهان ٿي پر تنھنجي ٻانھن ۾ تہ ڪوسو ڪمر بند آهي.
بيھہ مان پنھنجي مٿي تان هي پٽڪو لاهيان ۽ توکي وارن ۾ ڍڪي وٺان. هي لئيءَ جون ڪاٺيون ڪيتريون سڪل آهن بس تيلي ڏيڻ جي دير آ، پوءِ پنھنجي ٿڙڪندڙ جسمن چوڌاري باھہ جو مناسب مقدار هوندو. پر پاڻ بہ جنگ جي لڳل باھہ کانپوءِ بليڪ آئوٽ ۾ آهيون. روشنيون نٿا ڪري سگهون نہ تہ ستارن مان بہ گولين جون بارشون شروع ٿي وينديون پاڻ يخ ٿي وينداسون.
هي تون ڇا ٿو ڪرين مھرباني ڪري منھنجي بريزر مان آڱر ڪڍ. ذهن کي ڪجهہ گهڙين جي لذت تہ وٺڻ ڏي، چپن کي الائي ڇو جلدي آهي تون آخر مون کي ڇو ٿو جنس جي سرڪڻ ڦاهي ڏين. مان تہ ڪارڙي تتر وانگر پيٽي تي ڦاسي پئي آهيان. وجودن جي پور وڇوٽي پوري ٿيڻي آ. جسم ڳنڍ جي ويندا ۽ پوءِ پاڻ ڍرا ٿي وينداسون. ان وقت ئي پنھنجي پنھنجي وجودن جي سڃاڻپ ڪر کڻندي ۽ هڪ ٻئي کان جدا ٿي وينداسون. فطرت تہ جنس جي تضاد ۾ ئي جادوئي اثر رکيو آ. جتي ٻئي ڪردار ڀولڙي جيان نچن ٿا ۽ پوءِ چپ ڪري ويھن ٿا. ذهن کي هڪ تار ۾ هلڻ کي اوليت ڏيڻ ضروري آ. ٿورو هلڪو زور ڏي. مان اڃان exited نہ ٿي آهيان، تون ٿورو ڳورو ٿو لڳين. ٿوري دير ۾ تون خلا جي مدار ۾ موجود ماڻھوءَ وانگر پنھنجي ڪشش ثقل وڃائي ويھندين ۽ ڪپھہ جي ٽڙيل گوگڙي وانگر هلڪو ٿي پوندين. لذت جي خبر نہ آهي تہ حرڪت ۾ آهي يا حرڪت کان پوءِ واري سانت ۾ آهي. پر اهميت تہ ٻنھي جي آهي. توکي خبر آهي تہ پنھنجي ڪھاڻيءَ ۾ هميشہ هڪ ڪردار ڳالھائيندو آهي. ڪڏهن تون ڪڏهن مان پاڻ وٽ دليل وقت تي ڏيڻا پون ٿا. اڄ منھنجو وارو آهي مان بلڪل آزاد ڳالھايان ٿي.
مان اڄ ڌنارن تي ڳالھايان ٿي ڇو جو پاڻ انھن جي لانڍيءَ ۾ پناھہ ورتي آهي. مان انھن جي ڪجهہ منفي ڳالھين تي ڳالھايان ٿي پر محبت تي نہ پر سچ تہ اهو آهي تہ هو فطرت سان، حياتيات سان ۽ ماحول سان وڏو پيار ڪن ٿا. هنن جا ڌڻ، نباتاتي ۽ حيواني جيون جون انيڪ ارتقائون طئہ ڪرڻ جا اهڃاڻ آهن. ڇڏ ان ڳالھہ کي پر جي هنن جو ڪو ڪونھٽ ئي بيمار ٿي مري ٿو تہ هو زائفن وانگر روئندا آهن. عيداالضحيٰ تي پنھنجي وهٽ کي ڪسجندو بہ ڏسي نہ سگهندا آهن. هو جانورن جي پالنا سان گڏ انھن سان محبتون بہ پالن ٿا. انھن جا ناز نخرا، ڌڪا، مونا، ٽڪر پيار سان سھن ٿا ۽ ڪڏهن ڪڏهن پاسي واري سٺي فصل ۾ ڄاڻي واڻي ڀيل ڪرائن ٿا، لٺ بانٺو، گارگند، ڪڏهن تہ ڍڪ، ٿاڻي يا پوليس تائين بہ پھچن ٿا. مگر انھن آزاد محبت جون آوارہ ڪھاڻيون ورلي ڪنھن انساني محبت ۾ ڌوپجنديون آهن.
ڪسين، پيچن، واهن ۾ تڙڳندا تڙڳندا وهٽ ورائي ايندا آهن، هو بہ ڌڻن جي سونھن، انھن جي آواز ۽ هڪل سان فطرت جي تصوير ۾ نئون رنگ ڀريندا آهن. پيرن ۾ ڪنڊن جو ڄار، ڦاٽل ڌوتي، ميرو انگوڇو ۽ پراڻو چولو، هلڪي لٺ ڪلھي تي، هو تہ فطرت جي وساريل ڪردارن جي live ويسٽرن موويز ڀريندا نظر ايندا.
هو درد کي اڪيلائي ۾ سانڍي فطرت ۾ سمائجي هلن ٿا، ڪنھن لمحي انھن جو درد ڪنھن بيت، بانسري، چنگ ۽ سيٽيءَ جو روپ وٺي سيني جي تھہ تائين ويندو آهي پر ان هوندي بہ هو ماڻھپي جي پئماني تي نہ ٿا ماپجن. هنن جي اکين ۾ نظر نہ ايندڙ جستجو ۽ ڪاوڙ کي نہ ٿو ڏٺو وڃي، ڇا هو هن دنيا ۾ ان ڪري آيا آهن تہ ننڍپڻ ۾ جهار هڪلن، ٿورا وڏا ٿين تہ ڌڻ چارين ۽ پنھنجي ڦوھہ جواني ڪنھن سندريءَ جي خوابن بجاءِ گرم جهولي ۾ پاڻ ساڙين، ڦرڙن کي ريجهائڻ وارن کي آخر ڦرهيون (پٽيون) ڇو نہ ٿيون ڏنيون وڃن ۽ هو بہ زندگي جي ڪنھن موڙ تي ماسٽر جو لڪڻ کائي سيءَ ۾ سيسراٽ ڀرين. هنن ننڍڙين ننڍڙين لانڍڙين ۾ ننڍڙا ننڍڙا اسڪول هجن ۽ انھن ۾ پتڪڙا پڙهڻ اچن.
مان بہ وقت جي حاڪم وانگر مسئلن جي حل کي ٻڌائي سگهان ٿي، سمجهائي سگهان ٿي، پر پوءِ اٽڪي پوان ٿي تہ مون وٽ بہ پنھنجا انيڪ مسئلا آهن، دليل آهن، ڏکايون آهن، مون وٽ حل بہ آهن پر ان ڳالھہ تي مان بلڪل نہ ٿي سوچيان.
هڪ عاشق ۽ ان جي سنڌ يونيورسٽيءَ جي محبوبا ۾ اڪثر جهيڙا بہ ٿيندا هئا ۽ هو انھن جهيڙن جو ذڪر بہ مون سان ڪندو هو. ڇوڪري بہ هن سان گهڻو پيار ڪندي هئي.
هڪ دفعي هي مجنون جڏهن پئسنجر ريل جا ڌڪا کائي شام جو ڄامشوري اسٽيشن تي لٿو هو تہ هن کي جهولي ساڙي وڌو هو ۽ هن ڇوڪريءَ جا امتحان هئا. مارويءَ هاسٽل جي در تان ئي هن کي ڇڙٻ ڏيندي ڀڄايو هو ۽ هن انٽرنيشنل هاسٽل جي روم ۾ ويٺو سوچيو هو:
ڪنھن ڪنھن شام تہ
سنڀري، سنوري
رابيل لڳائي، گهگهري پائي
لالي لائي، وار سنواري
مشڪ لڳائي
پيرن ۾ پازيب ٻڌي
منھنجي ديري ايندي ڪر
پوءِ واٽهڙن کان اک بچائي
ڳل ۾ ٻانھن جو زنجير لڳائي
سنڌوءَ ڪناري هلندي هلندي
ٿڌڙي ڇٻر تي ٿڪجي ٿڪجي
ڪي تہ چپن جون امرت
سرڪيون ڏيندي ڪر
منھنجي جيون جي ماٺ ساگر ۾
ڪالھر اڀاري ويندي ڪر
پر جي تون چڙيل چڙيل ايندين آ
۽ ننڊ ڦٽائي ويندين آ
پوءِ توکي سپنن سان گڏ
ساري رات تارن ۾ ڳوليندو آهيان
۽ ويٺو بي ڏوهي پيڙا ڀوڳيندو هان
پوءِ منھنجي ڳل جا ٿڌڙا ڳوڙها
تنھنجي ياد ڏياري ويندا آهن
۽ وڏڙو وڏڙو، جهجهڙو جهجهڙو پيار اڀاري ويندا آهن
تون پريت نگر جي واسي آن
جو منھنجي ننڍڙين ننڍڙين
ڪوتاهين ۾ پيار الاهي ڳوليندين آن
۽ پنھنجي ڀلجڻ جي ڊپ کان
مون سان جهيڙو جهيڙيندين آن
۽ مون کي اجايو ڇيڙيندين آن
مان سمجهان ٿو
تنھنجي ڪاوڙ ۾ بہ پيار الاهي شامل آ
ڇو جو تون دور فضائن ۾
مون کي ڳولي وٺندين آن
۽ منھنجي من ۾ نچندين آن
مان سمجهان ٿو تون
مون سان پيار جو جهيڙو جهيڙيندين آن
۽ مون کي اجايو ڇيڙيندين آن
ان عاشق جي عشق جي رڪارڊ ۾ ان وقت گهاري پئي جڏهن هي وعدي موجب ان وٽ سنڌ يونيورسٽيءَ نہ ويو ۽ هن جي عشق جو رڪارڊ ائين وڄڻ لڳو ڄڻ his master واري ڪتي واري ڪمپنيءَ جو آڳاٽو رڪارڊ ڪنھن پراڻي پن سان وڄڻ وقت رونگٽ ۽ ڪيهٽ ڪندو آ ۽ هن معافي نامو موڪليو:
اپولو جائيز
زندگي ڇو ڀلا
پئسي جي محتاج ٿي پئي آ
رات ڀيڻ گڏي
ڏاڍي، نفرت
ڪاوڙ ۽ احتجاج
سان طنز جا اهڙا تير ڇوڙيا
جو دل سمورن پردن ۾
سلامت هوندي بہ زخمي ٿي پئي
هن جا ٻار بکيا سمھيا هن
هن جي ٽين ۾ چانور ناهن
هن وٽ، اٽو، چانھہ، پتي، دال به
ناهي.
هن جي آلين اکين ۾ ڳوڙها
ائين ٿا وسن
ڄڻ آڪاش ٿر تي مھربان ٿيو هجي
ها منھنجي من جي صحرا ۾
ڳوڙهن جي بارش
بس جذبن
يا سندن لفظن ۾ غيرت
کي سيراب ڪري ڇڏيو
ان لاءِ مان صبح جو 8 بجي
توسان انجام هوندي بہ نہ آيس
ها مان ڪوشش ڪئي تہ جيئن توکي ملڻ کان روڪي سگهان
پر تون جا محبت جي پري آهين
ڪو ه ڪاف کان اڏامي ايندين آهين
منھنجا هيڻا خيال ڀلا توکي ڪيئن پئي روڪي سگهيا
ها مون کي پڪ آ
تون پنھنجن سمورن چاهتن سان
جذبن سان پيار جا نوان آدرش
۽ نمونا کڻي آئي هوندينءَ
۽ واقعي مارڪيٽ ۾ گوشالي جي
وائڙي ڳئون وانگر
ڊوڙي هوندينءَ
پڪوڙن واري کان وٺي
سبزي واري تائين
سڀني توکي پُر معنيٰ نظرن سان تاڙيو هوندو
۽ ڪنھن اوباش نوجوان
وقت جي بدلاءُ سان
توکي، سيٽي، پاسو
۽ ڪلھو بہ هنيو هوندو
نہ تہ بہ رڪشي واري
پڪ سان توکي
سائين ڇا حال آ
سان کيڪاريو هوندو
ها مان تنھنجي انتظار
ڪرب، پيڙا ۽ ڪاوڙ کي سمجهي سگهان ٿو
پر گڏي
ها ڀيڻ گڏي
۽ ان جا بکايل ٻار
مون کان تنھنجا ڪجهہ لمحا اڌارا وٺي ويا
گهر جي خاموش ديوارن ۾
سنگمرمر جي هر سر ۾ مون توکي ڏٺو پئي
ها تون ڏاڍي ڪاوڙ ۾هئينءَ
واقعي ذميواريون
۽ ضرورتون
ڪڏهن ڪڏهن پيار جي سندر جذبن جي قرباني وٺندا آهن
ها گاڏي ڀريل سودي سان
منھنجي ڀيڻ جون سموريون
نفرتون موٽائي وئي
پر تنھنجي ڪاوڙ ۽ نفرتون
منھنجي نڙيءَ ۾ خوشبوءَ
وارو پلاءُ بہ لاهي نہ سگهيا
ها منھنجا آقا
علاوالدين جي چراغ جا مالڪ
هي جن توسان apologise
ڪري ٿو
يعني معافي گهري ٿو
ڇو جو مون پنھنجو اڌارو
جيون، تو وٽ محبتن جي
عيوض گروي رکيو آ
پر ڀيڻ جذبن جو قدر
ڪندي بک هوندي
بہ نفرت نہ ٿي
ڪري.
پر حيات کي تہ پيٽ ڀرجڻ کپي
ان لاءِ ئي هوءَ
نفرت هوندي بہ نفرت نہ ٿي ڪري.
ان ٻڌايو
ان معافي نامي کان پوءِ ڇوڪري، ڪافي ٿڌي ٿي، حقيقت ۾ ٻن دوستن جي وچ ۾ اعتراف ئي اصل مضبوطي آهي. انا کي پوئتي ڌڪڻ ئي فتح آهي.
انھن جهيڙن کي ٽارڻ لئہ هي آزاد نظم بہ لکيس:
هي جهٽ جهٽ ۾ جي جهيڙيون ٿا
۽ راڳ نوان جي ڇيڙيون ٿا
تنھنجون منھنجون پيار ڪھاڻيون لوڪ سڄو جي ڄاڻي ويو
۽ چوسولن جا چوٻول ٻڌي
جي تنھنجو بابا
منھنجو بابا
پيار ڌرم جو ويري ٿئي
۽ پنھنجو ڍينگو ڍيري ٿي
بھتر ٿيندو پنھنجا سارا
طعنا مھڻا
ڪاوڙ، شوخيون
ڪنھن تيز هوا جي جهوٽي تي
او دور اڏاريون دور اڏاريون
اهو عاشق پنھنجي عشق کي المنظر جھڙي پَلي جھڙو لذيذ چوندو هو مگر ڪڏهن ڪڏهن مونکي لڳندو هو تہ هو پاڻ بہ جھڙو پيار ۾ پچي چڪو هو ۽ مون کي هميشہ انومان رهندو هو تہ ڪٿ هن جا پيچ ڍرا نہ ٿي وڃن ۽ حسين آباد جي گدو اسپتال ۾ نہ هن جي پوسٽنگ ٿئي ۽ چرين کي پڙهائڻ شروع ڪري: پيارا ساٿيو:
اوهان منھنجي ڪنفيوزن جو فائدو نہ وٺو ۽ زور سان روئو اوهان سڀني جو پاڳل پن ان جسٽس جو نتيجو آهي. معاملو بلڪل simple آهي ورهاست اڻپوري آهي هڪڙن جو جنجال گهڻائي آهي ٻين جو گهٽتائي، هڪڙا غذا جي گهڻائيءَ ڪري مرن ٿا ٻيا گهٽتائيءَ ڪري. Balance ۽ equilibrium جي ضرورت آهي. ورهاست جو انصاف، ڏاهپ جو موت آهي.
اوهان جو هت اچڻ خود اوهان جو زندگيءَ سان پيار ڪرڻ آهي، نہ تہ اوهان بہ جيت مار دوا کائي، ڪنھن فليٽ جي بالڪونيءَ تان ٽپو ڏئي پرينءَ سان اڳئين جنم ۾ ملڻ جي ڪوشش ڪيو ها. اسان جي سماج ۾ جيڪو family setup آهي ۽ اسٽيٽس gap آهي. اهو ڇوڪري ۽ ڇوڪري لئہ ڀرڻ مشڪل نہ پر ناممڪن آهي. پر زندگيءَ کي حقيقت پسندي ۽ سنجيدگيءَ جي تارازيءَ ۾ بہ تورڻ کپي. مسئلو اهو ناهي تہ اوهان normality جي اصولن تي هلندي abnormality ڪيو پر حقيقت ۾ abnormality ڪري بہ اوهان normality ڪيو. والدين کي چوندس تہ ٻارن جون ڳالھيون ٻڌو. ٻارن کي چوندس تہ جائز ڳالھيون ڪيو والدين جون ڳالھيون ٻڌو. اندر جو انسان جيڪا شيءِ نہ ٿو قبولي ان تي پنھنجو موقف ٻڌايو پنھنجي اندر کي کوليو دوستن کي چوندس تہ دوستن جي مدد ڪيو مذاق نہ ڪيو. دانشورن کي چوندس تہ مسئلا نہ ٻڌايو پر حل بہ ٻڌايو. انصاف جي ڳالھہ ڪيو تہ عرض ڪندس تہ انصاف بہ ڪريو. بس جيڪو جيئڻ چاهي ٿو تہ ان کي خوشيءَ سان جيئڻ ڏيو. ان سان تعاون ڪيو. ذهن جي ڪينواس تي اها ئي تصوير ٺاهيو جيڪا پوريءَ طرح ۽ خوبصورت هجي بس زماني کي ضرورت آهي هڪ ٻئي جي سھاري جي هڪ ٻئي جي پيار جي هڪ ٻئي جي تعاون جي هڪ ٻئي جي احترام جي.
مگر منھنجو انومان غلط نڪتو ۽ اهو پنھنجي روح کي ڄامشوري جي پل تان امر ڪرڻ کان بچائي ويو ۽ اڄ ڪلھہ سٺو ۽ ڪامياب ڊاڪٽر آهي.