آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

چانڊڪا ۽ ملينيئم گرل (يادگيريون)

سدائين مُرڪندڙ چھري وارو ڊاڪٽر محمد اسماعيل ماڪو. ڊاڪٽر تہ ڀلو ۽ ماهر آهي، پر اُن کا وڌيڪ اِنسان دوست ۽ آدميت جو احترام ڪندڙ آهي. سڄاڻ ليکڪ ۽ شاعر. لطيفي فڪر کي پنهنجي نظر سان پرکيندڙ ۽ بيان ڪندڙ ۽ ڪمال جو داستان گو آهي. ڪتاب ”چانڊڪا ۽ ملينيئم گرل“ چانڊڪا ميڊيڪل ڪاليج جي يادگيرين ۽ واٽس ايپ گروپ تي لکيل مضمونن ۽ نثري ٽڪرن تي مشتمل دلچسپ ڪتاب آھي. ڪتاب ۾ رڳو شاگردن ۽ استادن جا قصا ناھن پر ڪيتريون ئي يادون، دلچسپيون ۽ تاريخي ڳالھيون پڻ شامل آھن. ڪتاب جي آخر ۾ ڊاڪٽر ماڪي، پنھنجن واسطيدار ڊاڪٽرن جا مختصر تعارف بہ شامل ڪيا آهن، جيڪي هڪ تسلسل ۾ هن ڪتاب جو حصو آهن.
Title Cover of book چانڊڪا ۽ ملينيئم گرل (يادگيريون)

اوچتويار جاويد لوهر بہ گذاري ويو:

هيءَ چئن ڏهاڪن کان بہ وڌ پراڻي ڳالھہ آ، جڏهن اسان چانڊڪا پھريون دفعو انٽرويو ڏيڻ وياسين، ان دور ۾ لاڙڪاڻي واريون بسون سکر کان شڪارپور وايہ ڳڙهي ياسين، ڊکڻ، رتوديرو لاڙڪاڻو وينديون هيون. انٽرويو جي انتظاري، بيقراري رات جو ننڊ ڪوهين پري صبح جو چانھہ ناشتو ڪري لاڙڪاڻي جي بس ۾ چڙهياسون، ان وقت لاڙڪاڻي جو ڀاڙو 5 روپيہ هوندو هو ۽ شاگرد کي هڪ روپيہ رعايت هوندي هئي، بس ۾ سکر کان شڪارپور تائين سارين جي پوکن سان چھچ سايون زمينون نظر آيون هيون، سنڌ واھہ کان پوءِ اسڪائوٽ جو هيڊ ڪوارٽر نظر آيو جتي غالباً انگريزن سنڌ جي باغي ڪردار سانولي بڙديءَ کي ڳچيءَ ۾ رسو وجهي ماريو هو ۽ ائين ئي چيلا سنگهہ سيتل داس ڪاليج جي شاندار بلڊنگ بہ نظر آئي هئي جيڪا قيام پاڪستان کان اڳ ڪراچيءَ ۽ حيدرآباد کان پوءِ وڏي ڪاليج هئي جتي بورڊنگ بہ هئي ۽ ائين بس رستم موڙ کان هينري هالينڊ ۾ اکين جي اسپتال کان گذرندي، راءِ بھادراوڌو داس تاراچند اسپتال وٽ وڃي بيٺي، ديوان راءِ بھادراوڌوداس تاراچند ان وقت بہ هڪ لک چندو ڏنو هو، ايچ ٽي سورلي ان اسپتال جو افتتاح ڪيو، ان تي پوءِ لکبو. پر هاڻوڪي بيدل لائبرري شڪارپور جنھن جو پراڻو نالو جگن ناٿ، لائبرري شڪارپور هو، جيڪا 1883ع ۾ ٺھي اِتي ئي ان وقت جي ريڊڪراس آفيس، گورنمينٽ هاءِ اسڪول نمبر هڪ بہ R. B. U. T اسپتال جي سامھون آهي، ان لائبرري کي هاڻي جھاز چوڪ چون ٿا جتي هڪ پراڻي ايئرفورس جي جھاز جو ڍانچو پيل آهي، اتان ئي هڪ ڇوڪرو فائيل هٿ ۾ کڻي بس ۾ چڙهيو، جاڙون ڀروون ٿورا گهنڊيدار وار قميض پر چولي وانگر، جنھن جي ڳچي پٽ جي ڌاڳي سان بند ٿيل هئي، وڏيون اکيون، تيزنقش، اچي ڀر واري سيٽ تي ويٺوهو، گاڏي جماڻي هال کان گذري، اتي ئي رام ڄيٺ ملاڻي (هندوستان جو مشھور وڪيل ۽ سياستدان) جو گهر نظر آيو پوءِ بہ ورهين تائين سنگ مرمر جي اڇي سِرَ تي ڪارن اکرن ۾ ڄيٺملاڻي جو نالو لکيل هو. بس وڃي لکي در تي بيٺي جتي آچار جي خوشبو ۽ سامھون ديوان ٺاڪرداس جو قلفيءَ جو دڪان نظر آيو، ڪي گڻيش باغ ۾ گهمڻ واري موٽ تي، ڦارون جي پنن ۾ دوني واري دال جو مزو وٺن پيا، صبح جو پھر، بس ناشتي جا هوڪارا، مزدور، ملازم، هوڙي وارا، ريڙهي وارا سڀ پنھنجا ڪرت ڏئي پئي ويا. بس هلي، قاضي حبيب ﷲ هاءِ اسڪول جا شاگرد ٿيلھا پٺيءَ ۾ لٽڪائي اسڪول وڃن پيا ۽ شاهي باغ جا شوقين صبح جو سير ڪري واپس ورن پيا، ان دور ۾ شڪارپور ۾ انبن جي ٻور، گلابن، رابيلن، موتئي ۽ موسمي گلن جي خوشبو پنھنجي ڀرپور واس سان موجود هوندي هئي بس ڪرن در واري موڙ کان ڳڙهي ياسين واري موڙ کان ڦري تہ ان سندر ماٺيڻي مزاج جي ڇوڪري گفتگو ڪئي اوهان بہ انٽرويو ڏيڻ ٿا وڃو، ها، اسان جي ننڍپڻ ۾ شڪارپوري چنچل ڇوڪرا، شڪارپوري شودا ۽ شڪارپوري چانھہ وارا پھاڪا ۽ چوڻيون عام هيون، بس ۾ ئي ڪو وائيٽ روز جي بوتل کولڻ جو شوڪٽ ٿيو، سو مون وٽ شڪارپور پنھنجي ماضيءَ جي عڪس وانگر موجود هئي، شڪارپور جا در دريون، بلڊنگون، کاڌا، باغ تاريخ، مھرن، دائودپوٽن، ڪلھوڙن، جتوئين پٺاڻن انگريزن واپارين جي قصن ڪھاڻين سان گڏ شاھہ شجاع ۽ جمع خان بہ ياد آيو. تھذيبون پنھنجي ارتقائي سفر تي هلن پيون، واپاري ڪوٺيون، هنر، عام لڏپلاڻ، جهور پراڻين بلڊنگن جي بالڪونين ۾ بيٺل سندرين جا تصوراتي عڪس ۽ انھن ۾ ساڳ جا سلامت در دريون، شهتير. بس خيال ترڪندا ويا، ادا تون بہ انٽرويو ڏيڻ ٿو وڃين، ها، نالو جاويد لوهر، لوهر سان گڏ مون وٽ وري شعور جو خودساختہ وهڪرو وهي ويو، سنڌي ڪرت جي ذات لوهر، بلوچ لوهر ائين مون کي جمال ابڙي جي ڪھاڻي پٺاڻي بہ دل تي تري آئي ۽ سانڌاڻين تي لوھہ کي ڌڪ هڻندڙ هٿ باھہ کي مسلسل ملندڙ هوا، اِهي خيال تہ اتي ختم ٿيا. جاويد لوهر جو لباس ۽ خوشبو ان جي مزاج جي عڪس هئي، پوءِ بس، انٽر جون مارڪون، هيڏانھن جو خبرون، هڪ ئي قطار ۾ انٽرويو ڏنوسين ان وقت شڪارپور بہ سکر ضلعي ۾ هئي، پوءِ جاويد سان اُها بس واري ياري پڪي پختي ٿي ۽ اڪثر ڪينٽين تي چانھہ پي وٺندا هئاسون ان وٽ اسان جي ڪلاس ۾ شڪارپورين جي ٽولي، ڊاڪٽرعبيد، شبيرشيخ، امتيازميمڻ، رؤف ميمڻ، رفيق شيخ، رام چند، ڪنعيو، ڪرم ﷲ جبارصديقي، غفار، ذاڪرعباسي پوءِ شھزادو دايو بہ شامل ٿيو. اِها شرارتي راڳي ٽولي مشھور هئي، پر جاويد لوهر جو مزاج ماٺيڻو هو. هو پاڙهو ڇوڪرن مان هو. هنجي عادتن خوبين تي هن جا دوست ئي لکي سگهن ٿا، پر نجم سومري جي ڊانس ٻڌائيندي هئي تہ سڀ شاگرد پاڙهو فنون لطيفا سان پيار ڪن ٿا. جاويد جي خبر ناهي ڪھڙي روٽين سان زندگي گذاريندو هو، پر هو ملڻ جي معاملي ۾ انتھائي سخي هو. هن جو آڌر ڀاءُ پرجوش هوندو، هن جي ميزبانيءَ ۾ ولولو هوندو هو. ڊاڪٽر ٿيڻ کان پوءِ هن جي پوسٽنگ مدئجي اسپتال ۾ ٿي، شڪارپور کان مدئجي اسپتال جو گاڏين ويگنن ۾ سفر، ان وقت امن امان جي صورتحال پر هن پنھنجو ڀرپور وقت سٻاجهڙن سنڌين جي خدمت ڪندي گذاريو، هن جي اخلاق، عورتن جي عزت احترام جون ڪھاڻيون، تہ مرحوم سعيد صديقي صاحب بہ ڪندو هو، جنھن جي هڪ نياڻي ۽ هڪ مھاجر ڊاڪٽر مدئجي اسپتال ۾ گڏ ڪم ڪنديون هيون، هن وٽ روايتي سنڌي ماڻھوءَ وارا اخلاقي قدر هئا، پوءِ مون سان هن جي هڪ ملاقات آر،بي،يو،ٽي اسپتال جي ٿيٽر ۾ ٿي، چيائين تہ ڪراچي بدلي ٿي آ، وڃان پيو ۽ پوءِ هن موڪلاڻيءَ جو اهڙو ڀاڪر پاتو جو هن منھنجي وجود ۾ ڄڻ پنھنجو وجود اوتي ڇڏيو، ماڪا ڪراچي اچين تہ ضرور اچجانءِ، پوءِ هو بہ ٻين دوستن وانگر هجوم ۾ گم ٿي ويو.
جڏهن مان D. H. O جيڪب آباد ٿيس اِها 2019 جي ڳالھہ آ تہ اڪثر ڪراچي وڃڻ ٿيندو هو ۽ منھنجو ڀاڻيجو نصرﷲ ماڪوC. M هائوس ۾ سيڪشن آفيسر هو هيئنر ڊپٽي سيڪريٽري آ ان وٽ وڃڻ ٿيندو هو هڪ ڏينھن چيائين ماما اوهان جو ڪلاس فيلو ڊاڪٽر جاويد لوهر هتي C. M هائوس ۾ آ، ماڪي جو ٻڌندي چيائين ڊاڪٽراسماعيل ڇا ٿئي چيومانس مامو آ، پوءِ تہ هن جو محبتون وڌي ويون، نصرﷲ گهڻي ڪوشش ڪئي پر جاويد سان ملاقات نہ ٿي سگهي، پوءِ نصرﷲ هن جي اخلاق، محنت، جفاڪشي، رهائش رٽائرمينٽ تائين سڀ قصا ڪندو هو. هاڻي ٻڌائين تہ ملير ۾ گهر پيو ٺهرائي، اڄ ڪنھن دوست هن جي گهر ۽ فليٽن جو عڪس موڪليو، اتي منھنجا ڪافي عزيز رهن ٿا، ڏاڍي چڙ لڳي تہ ڳولي ملانس ها. يادون ڌنڌلن عڪس ۾ ورن ٿيون، هن جو حسن، اخلاق، محبتون هڪ شاگرد جي زندگي، معاش جي ڳولا پريوار ان جي سنڀال، ٻار زندگيءَ جو سمورو روٽين هڪ مشيني انداز ۾ هليو وڃي ٿو. بس زندگي پنھنجي رفتار سان ڊوڙي ٿي، اڄ هن جي تدفين ٿي آهي هن جي بيمار ٿيڻ کان هن ابدي سفر جون سموريون دقتون، ذهن ۾ ولوڙجن ٿيون.
کنگهہ کڙڪو هلڪو زڪام، ڪا بخار جي گوري، هلڪي اينٽبائيٽڪ، گهر ۾ کنگهڻ سبب سڀ ڀاتي پريشان، بابا ايڪسري ڪراءِ، ڪرونا ڪراءِ پوءِ زندگيءَ جي ساھہ کڻڻ ۾ دشواري ايڪسريز جا سڀ انڌيرا عڪس روشن، زندگي ڏٻري هيڻي، آڪسيجن ماسڪ، سيٽوريشن جو گهٽ ٿيڻ، ساھہ جي دشواري گهروارن جو اسپتال تي زور، پوءِ زندگي نئين شيڊول ۾ D-Dimers ڪئلشم، رت جي چڪاس، بڪين جو رپورٽون، جيري جون رپورٽون، جڏهن ساھہ گهرڙن تي دشمن اچي ويٺو، پوءِ آڪسيجن ڪيئن سيراب ڪندي عضون کي، جيئن وڻ جو پاڻي بند ڪجي تہ وڻ سڪي ويندو، علاج جو جديد مشينن تي آڻڻ، مانيٽر Bipap, Cpap پيشاب نالي، کاڌي نالي، C. V. P ائين Canula ڊرپون، دوائون، اينيبايوٽڪ، بس نمڪيات، زندگي موت سان وڙهڻ لڳي،وينٽيليٽر جون سيٽنگ، بلڊ گئسز، گهر ڀاتين جي دعائن، اميدن ٺيڪ ٿيڻ جي تسلي سان I. C. U جي ٻاهريان انتظار جو ڪرب، اسپتال ۾ مائٽن جو باغ تي ٿڪجي ليٽي پوڻ، ونيءَ جو وَر لئہ انتظار، ٻارن جو بابا ضرور ايندو، گهر هيئن ٺھندو، هي فرنيچر وٺبو، هي گاڏي وٺبي، هنجي شادي هت ٿيندي بس بابا ضرور ايندو I. C. U ۾ مشينن جا ڪوڪٽ سائرن ڊاڪٽرن جون ڊوڙون ملڪ الموت هن کي پنھنجي اصلي گهر وٺڻ آيو، adrenaline, Cardiac, massge, Defeb جي، Pulse اچي وئي، قاتل موت سان لڙائي لڙندي لڙندي هو هارجي ويو Sad news (ڊاڪٽرعثمان چواڻي اسان هارائي وياسون، منھنجوڀاءُ ڪرونا ۾ گذاري ويو هو) مائٽن کي فونون، تدفين لئہ بحث، روڄ راڙو، ڳوڙهن جون لارون، خشڪ اکيون، سڏڪا خاموشيون، ننڍڙيون ننڍڙيون هڏڪيون، ڪفن جي تياري، قبر جي ڳولا، غسل، خوشبو، ڪورونا پروٽوڪول، تابوت ۾ مڙھہ، شيشي مان ديدار، دفنائڻ جي جلدي، مائٽن جي پڄڻ جو انتظار، جنازي نماز جي تياري، ايمبولينس ۾ مڙھہ، جنازي واري گاڏي، مائٽن جو هجوم، خوف اسان نہ بيمار ٿيون، خبر ناهي تجر، يا قبر مٽيءَ وارو تابوت يا تختو يار کي پنھنجي جاءِ تي مٽي وجهي اگر بتيون ٻاري گل وجهي دعا پڙهي، الوداع چئي آيا، گهر ۾ روڄ راڙو، ڪانڌپي جا چانور هن جون ڳالھيون ائين ڀانيان ٿو تہ مان بہ جاويد لوهر جي تڏي تي ويٺو آهيان.