چانڊڪا ۽ ملينيئم گرل (يادگيريون)

نئين ڄاول ٻار جو جائزو ان جي صحتمندي ڏسڻ ۽ ان جي عيبن کي ڳولڻ لئہ هوندو آهي. ان لاءِ ٻار جو جائزو يا تپاس ڪرڻ جو ٽائيم تڏهن کان آهي جڏهن ٻار ڄمي يا وري ان جو ستين ڏينھن جائزو ڪجي (هي ٻيو جائزو سڏبو آهي).

ٻار جو وزن ۽ ان جي ڊيگهہ
ان جي مٿي جو پويون حصو ۽ اڳيون حصو اڳ ۾ جاچڻ کپن
ان کانپوءِ ڏسو تہ ان پھريون پيشاب ڪھڙي وقت ڪيو آهي. ان جي پھرئين پائخاني جو وقت پڻ نوٽ ڪيو. ٻار جو پھريون پائخانو گهرو سائو ۽ لڳلڳو هوندو آهي.
ان کانپوءِ ڏسو تہ هو سٺو آهي. مطلب صحتمند آهي يا عيب، ٻيب تہ نہ اٿس. ان کانپوءِ هن جي منھن ۾ ڏسو تہ ڪو عيب تہ نہ اٿس، . ڊائون سنڊروم تہ نہ اٿس (جنھن ۾ مٿي جو اڳيون حصو ننڍو ٿيندو آهي نڪ بينڙو ٿيندو اٿس. آڱريون ننڍيون ۽ انھن جا فاصلا وڏا ٿيندا آهن).
ان کانپوءِ ڏسو چپ تہ ڦاٽل نہ اٿس، يا وري تنتي ڏوري جو ڪو عيب نہ اٿس، ان کانپوءِ ڏسو تہ هن جي ڪرنگهي جي ڊيگهہ ڪيتري آهي.
اهو ڏسو تہ ٻار ۾ ڪي جنسي عضون جا عيب تہ نہ آهن ان جي پيشاب جي نالي آلت (PENIS) جي هيٺان تہ نہ آهي. Hypospadias يا وري خصين جي ٿيليھي ۾ تہ پاڻي جمع ڪو نہ ٿي ويو اٿس.
اهي ڳالھيون نرن جي جائزو وٺڻ سان معلوم ٿينديون ان کانپوءِ ڏسو تہ وات جي هيٺين حصي ۾ دراڙ (يا ڏار) تہ نہ اٿس، يا وري مقعد تہ سبيل ڪو نہ اٿس Imperforated Anus ان کان پوءِ ٻار جي اکين جو جائزو وٺو، ان جاڇپر مٿي ڪري ان ۾ Conjuctivitis ڏسو، cornea لئہ ڏسو تہ ان جو رنگ جهڙدار تہ نہ آهي. جيڪو ان ڳالھہ جي ترغيب ڏيندو آهي تہ ٻار ۾ موتيو پاڻي آهي يا نہ، ٻار جي اک جا تارا ڏسو تہ اهي ٽيڏا ۽ ڦريل تہ نہ ناهن.

ٻار جي چمڙيءَ جو رنگ ڏسو:
چمڙيءَ جي نيراڻ، نئين ڄاول ٻار ۾ عموماً هوندي، پر ڪڏهن اها يڪو هجي تہ اها اندروني نوعيت جي هجي ٿي ان ۾ ڪا دل ۽ ڦڦڙن جي بيماري ٿي سگهي ٿي.
ڪيترن وقت کان اڳ يا پورن ڏينھن جي ڄايل ٻارن ۾، 48 ڪلاڪن کان پوءِ سائي jaundice جا اهڃاڻ ملندا آهن پر پھرئين يا ٻئي ڏينھن تي سائي جو نروار ٿيڻ ان ڳالھہ جي نشاندهي ڪندو آهي تہ هن ۾ رت جي ڳاڙهن جزن جي ڀڄڻ يا ٽٽڻ جي ڪا بيماري آهي.
ان کانپوءِ ڏسو تہ ٻار جي جسم ۾ ڪا ڄائڻ واري نشاني يا وري ڪنھن رنگدار مادي جو چمڙيءَ ۾ جمع ٿيل تہ نظر نہ ٿو اچي جيئن Haemingoma چمڙي ڳاڙهي رنگ جي هوندي آهي. ڇو تہ اتي غير ضروري پيدا ٿيل (mal formed) هوندي آهي. ڪيترن ئي ٻارن جي اک جي مٿئين ڇيڙي، ڳچي جي پوئين پاسي کان وار نليون ويڪريون (capillaries dilated) هونديون آهن پر عموما اهي ٿورن هفتن کان پوءِ ڪومائجي وينديون، ڪيترن ٻارن جي ڪنڌ تي ڪجهہ داڻا هوندا آهن جيڪي ٿوري عرصي ۾ گم ٿي ويندا آهن. جن کي، mangolian black spots اهو نالو ڏنو ويو آهي. انھن گهاٽن نيرن ڌٻن کي جيڪي نسلي رنگدار مادا هوندا آهن جيڪي ڄنگهہ ۽ ڀڏر تي هوندا آهن، آفريڪي ۽ ايشيائي ٻارن جا ببا وڌيل هوندا آهن. عموماً ڪيترن ئي ٻارن جي ببين مان کير وهندوآهي. ان جو سبب ماءُ جي رطوبتون harmones جو اثر ٻار تي هوندو آهي ۽ پوءِ اهو کير وهڻ پاڻھي گم ٿي ويندو آهي. ان کان پوءِ مٿي جي جانچ ڪجي ۽ ان کي هٿن سان ڇھي بہ ڏسجي ۽ ڏسڻ کپي تہ ان ۾ ڪا بي قاعدگي تہ نہ آهي، ان جي ماپ يا ڏيکاءُ ۾، ۽ ان جي تارونءَ ۾ تہ گهٽ وڌائي تہ نہ آهي ۽ انھن جي sutures (ٻنھي هڏن جي وچ ۾ ملڻ انھن جي ڪنارن سان). کوپڙيءَ جي سخت ڳوڙهي ان ڳالھہ جي نشاندهي ڪري ٿي تہ کوپڙيءَ جي هڏي جي گهرڙن جو، خوني ڳوڙهو آهي جيڪو ظاهر ٿيندو آهي ڄمڻ کان ڪجهہ ڏينھن بعد، هڪ وڏي غلافي ڳوڙهي نمايان ٿيندي آهي ڪنھن مٿي جي هڏي جي حصي ۾ جنھن ۾ yault هوندو آهي ڪڏهن ڪڏهن ٻار جي ڄم دوران زور پوڻ ڪري پڻ ڪا سوڄ يا ڳوڙهي مٿي تي ٿي ويندي آهي ان سوڄ تي جيڪڏهن دٻاءُ وجهبو تہ اها کڏ ٿي ويندي. ۽ غير مستقل هوندي آهي.
ٻار جي پڏر pelvis جو پڻ معائنو ڪجي ۽ ان ڳالھہ کي ڳولجي تہ ٻار ۾ ڪي نمايان يا ڳجها جوڙ نڪتل تہ نہ آهن.
ٻار کي سمھاريو ان جا گوڏا بند ڪريو، جائزو وٺندڙ سٿرون جهلي، وچئين آڱر سان سٿر واري هڏي يا femur جي Greater, trochanter ۽ آڱوٺو lesser trochanter وٽ جهلي، آڱرين جو زور پري ڪري ڇڏيندو سٿر هڏي، هڏي جو منھن جيڪڏهن جوڙ صحيح نہ هوندو تہ ۽ آڱوٺن وارو زور ناپائيدار زور کي پري ڪري ڇڏيندو. ٻئي باقاعدہ حرڪتون ٻڌل هونديون آهن، تہ پڪي ۽ جاندار ڇھي ڪري ٽڪ ٽڪ معلوم ڪجي.
هلڪو دل جي ڀيڪوڙجڻ وارو سرسراهڻو:
ڪيترن ئي نون ڄاول ٻارن ۾ ٻڌڻ ۾ ايندا آهن. انھن جي ڪا اهميت ڪو نہ هوندي آهي ۽ ٿورن هفتن ۾ اهي گم ٿي ويندا آهن پر جي گم نہ ٿين تہ ڪا ڄائي ڄم واري دل جي بيماري هوندي آهي.
هٿ:
ٻار جا هٿ ڏسجن تہ ان ۾ وڌيڪ آڱريون تہ نہ آهن. آڱرين جي وچ وارا حصا وڌيڪ تہ نہ آهن جيئن down syndrome ۾ ٿيندا آهن. ان کان پوءِ پيرن جي عيبن لاءِ پڻ ڏسو تہ ان جو پير اندر تي مڙيل تہ نہ آهي. (جيئن talipes equino varus) .

پيٽ جو پڻ جائزو وٺو:
اهو ڏسڻ کپي تہ پيٽ ۾ ڪي غير ضروري ماس تہ نظر ڪو نہ ٿا اچن. ڍڪڻي يا مثانو تہ وڌيل نہ آهي.

ناڙو:
عموما ڄمڻ کان ٿورو پوءِ سڪندو ويندو آهي. عموما ستين ڏينھن اهو فقط هڪ آلو ٽڪڙ نظر ايندو آهي. پر غير ضروري ڳاڙهاڻ ۽ ان جي سوڄ ڏيکاريندي آهي تہ infection آهي.

تنتي سرشتي:
Nervous system جي جائزي ۾ مشڪن جو ڪم ۽ ٻار جي اٿڻ بيھڻ وارو طريقو ۽ هٿن پيرن جون حرڪتون ڏسڻيون پونديون آهن. عموما هٿ پير ٿورا ڀيڪوڙيل هوندا آهن ان کان علاوہ ڏسو تہ ٻنھي ۾ ڪا گهٽ وڌائي تہ نہ آهي.
ان کانپوءِ ڪمزوري ڏسو ۽ اهو ڏسو تہ منھن ۽ ٻانھن واريون تنتون ڪٿان ٽٽل تہ نہ آهن، Flaccid تنتي سن ٻنھي ڄنگهن ۾ ٿيندو آهي. جڏهن ڪو ڪرنگهي ۾ پيدائشي نقص هوندو آهي.
Myelomeningocele
Diviation of primitive reflex

ابتدائي جهلڪون (پرڇائين غير ضروري)
ابتدائي جهلڪون نئين ڄاول ٻار ۾ هونديون آهن ۽ اهي ٽئين ۽ ڇھين مھيني گم ٿي وينديون آهن. ڪجهہ حرڪتون يا لرزشون ڏيڻ تي ٿورو گهڻو ردعمل هوندو آهي اهو ٻار جي جاڳڻ تي دارومدار رکي ٿو.
هڪ يا هڪ کان وڌيڪ خود ساختہ يا لاشعوري جهلڪون ٻار ۾ غير موجود هجڻ دماغ ۾ ڪو نقص ٻڌائيندو آهي. يا وري ان ڳالھہ جون نشاندهي ڪنديون آهن تہ ڪو هڪ هنڌ ٻار جو ڪو Limb وغيرہ تہ متاثر ٿيل نہ آهي يا وري تنتي مشڪي Neuromuscular رسي ۾ ڪو نقص آهي.
سڀ کان اهميت جو حامل mororeflex آهي اها جهلڪ عموما سڏبي آهي اسٽارٽل جهلڪ اهو تمام گهڻي احتياط ۽ پختو جهلڻ سان ڪبو آهي. ٻار جو جسم هڪ هٿ سان جهليو ۽ ان جو هٿ ۽ مٿو ٻئي هٿ سان جهليو. اهو هٿ ڪجهہ سينٽيميٽر هيٺ ڪجي جنھن ۾ مٿو هجي ۽ هن جي مٿي کي پوئتي ڪجي. واڌو ردعمل ۾ ٻار هٿن کي پري ڪندو ۽ کوليندو ۽ آخر ۾ پنھنجون ٻانھون بند ڪري ڇڏيندو ان رد عمل جو گهٽ ٿيڻ يا نہ ٿيڻ ٻار جو cerebral بي قاعدگي ٻڌائيندو. هڪ پاسي رد عمل، ان ڳالھہ کي ظاهر ڪندو تہ بي قاعدگي ڪنھن ٻانھن جي تنتي سرشتي brachial plexus جي زخم ڪري آهي ۽ اها ٻانھن ردعمل نہ ٿي ڏيکاري.

بنيادي جهلڪ Rooting:
هن ۾ جيڪڏهن ٻار کي منھن وٽ ڇهبو آهي يا لرزش ڏبي آهي تہ ٻار ڳوليندو آهي ارهن کي ڌائڻ لاءِ، palmar greasp reflex سوگهو هٿ جهلڻ (تري) واري جهلڪ جيڪڏهن ٻار جي تريءَ ۾ ڪا آڱر رکبي تہ ٻار ان کي پڪڙڻ شروع ڪندو.

ڏاڪائي جهلڪ Stepping Reflexes:
ٻار کي ڪنھن پختي جاءِ تي مٿي جهلي بيهبو آهي ۽ هن جا پير ڪنھن پختي جاءِ تي لڳندا هجن. هڪڙو پير هيٺ دٻائجي ۽ ٻي ڄنگهہ کي گوڏي ۽ پڏر وٽان بند ڪجي ۽ قدم واري صورت اختيار ڪجي، هڪ ردعمل جڏهن دهرائبو تہ بدلبو هڪ ڄنگهہ کان ٻي ڄنگهہ ۽ ٻار گهمڻ واري حرڪت ڪندو آهي.

واڌ وارو امتحان
Developmental Screening Examination:
واڌ هڪ عام عمل آهي جسم جي ڪمن جو پختو ٿيڻ جيڪا ٻار جي شروعاتي زندگي ۾ ٿيندي آهي. اها واڌ گهٽبي يا دير لڳائيندي آهي بيمارين يا ٻار جي ماحول ڪري. اها دير، واڌ واري جانچ جي پس منظر ۾ ڳولي سگهجي ٿي.
هڪ سادي جانچ پڙتال واڌ موجب ڪئي وئي آهي ۽ اها ڪنھن باقاعدہ وقفن سان عام صحتمند نون ڄاول ٻارن ۾ ڪئي ويندي آهي۽ اها انھن ٻارن ۾ بہ ڪئي ويندي آهي جنھن ۾ ڪي نشانيون نمايان هونديون آهن. اها واڌ عام رواجي طور هيٺين عنوان سان ڪئي ويندي آهي.
1. حرڪتون ۽ اٿڻ ويھڻ بيھڻ وغيرہ
2. ڏسڻ ۽ جوڙ توڙ يا سليقہ مندي
3. ٻڌڻ ۽ ڳالھائڻ
4. سماجي ردعمل
ٻار ۾ انھن چار حرڪتن يا هنر ڪاريگري ۾ ڪا گهٽتائي ٿي تہ پوءِ اهي عام صحتمند ٻار سان ڀيٽجي جيڪي ساڳي عمر جا هجن، جيڪڏهن انھن هنرن جو دير سان نمايان ٿيڻ آهي. تہ پوءِ اهڙن ٻارن کي ڪنھن ماهر ڏانھن موڪلجي ۽ وڌيڪ تفصيل معلوم ڪجن.

حرڪتون ۽ اٿڻ ويھڻ:
مٿو جهلڻ: چئن مھينن جو ٻار پنھنجو مٿو مٿي ڪنڌ يا ڌڙ واري ليڪ ۾ جهلي بيھندو آهي. جڏهن ٻار کي سمھيل مان ويھاربو آهي ۽ جڏهن ٻار کي هٿ سان ويھاربو آهي، تڏهن بہ هو پنھنجو مٿو مٿي جهلي بيھندو آهي. چئن مھينن کان اڳ ۾ ٻار جو مٿو ڪنڌ يا ڌڙ کان پوئتي وريل هوندو آهي.
ويھڻ: ستن مھينن جو ٻار سھاري کان بغير ويھي رهندو آهي. نون مھينن جي ٻار کي سھاري سان بيھاري سگهبو آهي ۽ 10 مھينن جي ٻار کي سھاري سا ٻہ ٽي قدم کڻائي سگهبا آهن ۽ هٿن ۽ پيرن سان بانبڙا پائيندو آهي.
13 مھينن جي عمر ۾ هو سھاري کان بغير گهمي سگهندو آهي.
ڏسڻ: اٺن مھينن جو ٻار سڌو سنئون سمھيل پوزيشن ۾ پنھنجون نظرون ان شيءِ تي کپائي ڇڏيندو آهي جيڪي هن کان تقريبا 20 ميٽر پري هونديون آهن ۽ ڪنڌ کي پڻ ٿوري حرڪت ڏيندو آهي. جيئن انھن کي ڏسي سگهي. ڇھن مھينن جو ٻار هڪ گهمندڙ بال کي ٽن ميٽرن تائين نظر ۾ رکي سگهندو آهي.

سليقہ مندي Manipulation:
ٻار جڏهن ڇھن مھينن جو ٿيندو آهي تہ هو ان شيءِ کي پڪڙي بيھندو آهي جنھن کي هٿ ۾ کڻي بيھندو آهي ۽ ان کي هڪ هٿ مان ٻئي هٿ ۾ بدلائي سگهندو آهي. 10 مھينن ۾ هو ننڍڙي مٺائي ٽافي کي شھادت آڱر ۽ آڱوٺي سان جهلي سگهندو آهي.
ٻڌڻ کي پھريون ڀيرو ڇھن مھينن ۾ تپاسڻ گهرجي ٻار کي ماءُ جي هنج ۾ ويھارجي ۽ هن جو منھن اڳتي ڪرڻ کپي، جانچيندڙ کي ماءُ ۽ ٻار جي پويان بيھڻ کپي جيئن ٻار ان کي ڏسي نہ سگهي ۽ اهو ڪجهہ آواز هڪ پاسي يا ٻئي پاسي پيدا ڪري. اهي آواز جنهجهڻ وڄائي، ڪپ ۾ چمچو وڄائي، گهنٽي وڄائي يا وري ڪاغذن جي سرسراهٽن سان پيدا ڪجن. ڇھن مھينن ۾ ٻار پنھنجو ڪنڌ ان پاسي ڦيرائيندو آهي جيڏانھن آواز ايندو هجي. اهو مفاصلو هن جي ڪن کان 45 سينٽي ميٽر پري هجي 9 مھينن ۾ اهو مفاصلو بلاشڪ 90 cm پري هجي.

ڳالھائڻ:
9 مھينن ۾ ٻار بڪواس babiling ڪندو آهي. ۽ اهو، اهو آواز ڪڍندو آهي جيڪو هڪ ئي لفظ سان پيدا ٿئي. 12 مھينن ۾ هو اهڙا لفظ استعمال ڪندو آ جنھن جي معنيٰ هوندي آهي.
ٻن سالن جي عمر ۾ ٽن يا چئن لفظ جو جملو ڳالھائيندو آهي. ڳالھائڻ جي حد، صحتمند ٻارڙن ۾ پڻ نرالي آهي.

سماجي ردعمل Social Behaviors:
سماجي ردعمل يا هنر جي ابتدا ٻار جي مسڪرائڻ سان ٿيندي آهي. جڏهن ٻار کي ڇھين هفتي ۾ ڪا سٺي لرزش ڏبي آهي. نائين مھيني ۾ هي بسڪوٽ جهليندو آهي ۽ ان کي چٻاڙيندو آهي. 18 مھيني ۾ هي ڪوپ مان پاڻ پي سگهندو آهي. وات ۾ شين کي گهڻي وقت تائين نہ رکندو آهي ۽ هي ننڍڙو منارو ٺاهيندو آهي. ٽن خانن وارو، ٽئين سال ۾ هي چمچي سان پاڻ کائيندو آهي. يا ڪانٽي سان ۽ ڪپڙا بہ پاڻ پائڻ جي ڪوشش ڪندو آهي.
مٿيون ذڪر ڪيل ڳالھيون عام صحتمند ٻارن جي سراسري عمر ۾ ڏٺيون ويون آهن. ڪنھن هڪ ڳالھہ ۾ دير کان، سڀني ڳالھين ۾ دير وڏي اهميت جي حامل آهي ۽ گهڻي دير ٿوري دير کان وڌيڪ اهميت جي حامل آهي. ڪمزور ٻارن جي ڄائڻ جي صورت ۾ پڻ انھن جو جائزو وٺڻ ضروري آهي.
فھرست
1. ٽي هفتا: مسڪرائڻ يا مشڪڻ
2. ٽي مھينا مٿو جهليندو آهي
3. 4 مھينا مٿو آواز ڏي ڦيرائيندو آهي
4. 5 مھينا شين تائين پڄندو آهي ۽ شيون هٿ ۾ پڪڙيندو آهي.
5. 7 مھينا سھاري کانسواءِ ويھندو آهي.
6. 7 مھينا هڪ هٿ کان ٻئي هٿ ۾ شيءِ کي بدلائيندو آهي.
7. 9 مھينا سھاري سان بيھي سگهندو آهي.
8. 11 مھينا بانبڙا پائيندو آهي
9. 12 مھينا ٻہ ٽي لفظ معنيٰ سان ڳالھائيندو آهي
10. 13 مھينا سھاري کانسواءِ گهمندو آهي.
11. 15 مھينا ڪوپ جهليندو آهي ۽ پي سگهندو آهي.
12. 18 مھينا ٽن ڪيوبن وارو منارو ٺاهي سگهندو آهي
13. 2 سال ٻہ ٽي جملا چئي سگهندو آهي
14. 3 سال ڪپڙا پاڻ پائيندو آهي.

مخصوص جانچ Special Examination:
ان لاءِ هيٺيون ڳالھيون، ذهن ۾ رکڻ کپن.
ماپ، اوچائي ۽ وزن جي تمام اهم جانچ آهي ٻارن جي اوچائي اهڙن ٻارن ۾ ماپي وڃي جيڪي ٻن سالن کان مٿي هجن، ان عمر کان گهٽ عمر وارن ٻارن ۾ فقط (spina) يا ڪرنگهي جي هڏي جي اوچائي ماپي وڃي، ان جي ماپڻ لاءِ tap سان ماپڻ جو طريقو اپنائي يا وري ماپ جا تختا هجن اهي، سڀ ڳالھيون هيٺين حالتن جي پيش نظر جانچيون وڃن، ٻار جي وزن ڪرڻ وقت ان جي جسم تي ڪپڙا نہ هجن. انھن ڳالھين جو جائزو وٺجي جيڪي ٻار جي زندگي جي صحتمند واڌن کي روڪيندي هجي. اوچائي ۽ وزن ساڳي عمر جي ٻين صحتمند ٻارن سان ڀيٽجي ۽ ان جي بناوت پڻ ڀيٽجي ان لاءِ چارٽ ڏسو.