آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

چانڊڪا ۽ ملينيئم گرل (يادگيريون)

سدائين مُرڪندڙ چھري وارو ڊاڪٽر محمد اسماعيل ماڪو. ڊاڪٽر تہ ڀلو ۽ ماهر آهي، پر اُن کا وڌيڪ اِنسان دوست ۽ آدميت جو احترام ڪندڙ آهي. سڄاڻ ليکڪ ۽ شاعر. لطيفي فڪر کي پنهنجي نظر سان پرکيندڙ ۽ بيان ڪندڙ ۽ ڪمال جو داستان گو آهي. ڪتاب ”چانڊڪا ۽ ملينيئم گرل“ چانڊڪا ميڊيڪل ڪاليج جي يادگيرين ۽ واٽس ايپ گروپ تي لکيل مضمونن ۽ نثري ٽڪرن تي مشتمل دلچسپ ڪتاب آھي. ڪتاب ۾ رڳو شاگردن ۽ استادن جا قصا ناھن پر ڪيتريون ئي يادون، دلچسپيون ۽ تاريخي ڳالھيون پڻ شامل آھن. ڪتاب جي آخر ۾ ڊاڪٽر ماڪي، پنھنجن واسطيدار ڊاڪٽرن جا مختصر تعارف بہ شامل ڪيا آهن، جيڪي هڪ تسلسل ۾ هن ڪتاب جو حصو آهن.
Title Cover of book چانڊڪا ۽ ملينيئم گرل (يادگيريون)

پوسٽ مارٽم جي سلسلي ۾ درپيش مسئلا

جڏهن زارا منگي جو صحيح پوسٽ مارٽم نہ ڪيو ويو تہ ڊاڪٽرياڻين مٿان ڪيس ٿيو، اسان وٽ پوسٽ مارٽم جي متعلق عام خيال اهو آهي تہ جيڪا لاش جي وڍ چير ٿئي ٿي ۽ لاش جو جيڪو پوسٽ مارٽم ڪري جيڪي عضوا دل، ڦڦڙ، جيرو، دماغ، بڪي، تري، معدو، آنڊي جو ڪجهہ ٽڪر چڪاس لاءِ موڪلجي ٿو ان لاءِ عام ماڻھن جو خيال آهي تہ ان سان لاش کي کوکلو ڪجي ٿو ۽ لاش جي بيحرمتي ٿئي ٿي. ان لاءِ اهو عمل مائٽن لاءِ تڪليف جو باعث بڻجي ٿو ۽ ماڻھو پنھنجن عزيزن جو پوسٽ مارٽم ڪرائڻ نہ چاهيندا آهن اڪثر حادثن ۾ سمجهيو ويندو آهي تہ موت جو ڪارڻ واضع آهي ۽ ان ۾ بہ پوسٽ مارٽم خانا پوري لاءِ ڪيو ويندو آهي. جڏهن ڪو حساس نوعيت جو معاملو هوندو آهي تہ ان وقت امن امان معاملي سبب لاش وارثن کي جلدي دفنائڻ ڪري پوسٽ ماٽم بس خانا پوري هوندو آهي. اڪثر ڪري ڊاڪٽر ڪورٽ حاضرين کان لنوائيندا آهن ۽ پوسٽ مارٽم جونيئر ڊاڪٽرن کان ڪرائيندا آهن ۽ چوندا آهن فڪر نہ ڪريو، آءٌ اوهان کي لکرايان ٿو ان معاملي ۾ ليڊي ڊاڪٽرن کي وڌيڪ مسئلو ٿيندو آهي ۽ گهڻيون شاهديون ۽ اهم ڳالھيون رهجي وينديون آهن ۽ جڏهن لاش جي قبر ڪشائي ڪري لاش جو ٻيھر پوسٽ مارٽم ٿيندو آهي تہ اڳ پوسٽ مارٽم ڪندڙ ڊاڪٽر وڏي مصيبت ۾ اچي ويندو آهي. ڪن حالتن ۾ ڊاڪٽر گهر يا جاءِ واردات تي وڃي ڪنھن بہ سبب ڪري بنا پوسٽ مارٽم ڪرڻ جي پوسٽ مارٽم سرٽيفڪيٽ جاري ڪندا آهن پوسٽ مارٽم ڪندڙ گهڻا ڊاڪٽر گهٽ ڄاڻ رکندا آهن ۽ صحيح پوسٽ مارٽم نہ ڪري سگهندا آهن، هو جزن جو گهٽ مقدار وٺندا آهن انھن کي گهربل پاڻياٺ ۾ نہ رکندا آهن صحيح طرح پيٿالاجي Pathology يا ڪيميڪل ليبارٽري ڏي نہ موڪليندا آهن اهي ليبل ڪرڻ سيل ڪرڻ جي معاملي ۾ بہ غلطيون ڪندا آهن. اهي رت، پيشاب، معدي، آنڊي جو رطوبتون ڪن حالتن ۾ نہ وٺندا آهن. زنا کي ثابت ڪرڻ لاءِ swab ۽ DNA سيمپل بہ صحيح نہ وٺندا آهن هو طالب علمي واري دور ۾ Medical jurisprudence سبجيڪٽ کي گهٽ اهميت ڏيندا آهن ۽ ڊاڪٽري پڙهڻ کانپوءِ بہ انھن جي جوڳي تربيت نہ ٿيندي آهي هي ڪجهہ سببن جي نشاندهي ڪئي وئي آهي پر اڪثر ڊاڪٽر پوسٽ مارٽم ايمانداري ۽ ذميواري سان ڪندا آهن جيئن ڪورٽ جي آڏي پڇا کان بچي سگهن ضرورت ان ڳالھہ جي آهي تہ حساس معاملن ۾ پوسٽ مارٽم سينئر ڊاڪٽر يا بورڊ کان ڪرايو وڃي.