آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

چانڊڪا ۽ ملينيئم گرل (يادگيريون)

سدائين مُرڪندڙ چھري وارو ڊاڪٽر محمد اسماعيل ماڪو. ڊاڪٽر تہ ڀلو ۽ ماهر آهي، پر اُن کا وڌيڪ اِنسان دوست ۽ آدميت جو احترام ڪندڙ آهي. سڄاڻ ليکڪ ۽ شاعر. لطيفي فڪر کي پنهنجي نظر سان پرکيندڙ ۽ بيان ڪندڙ ۽ ڪمال جو داستان گو آهي. ڪتاب ”چانڊڪا ۽ ملينيئم گرل“ چانڊڪا ميڊيڪل ڪاليج جي يادگيرين ۽ واٽس ايپ گروپ تي لکيل مضمونن ۽ نثري ٽڪرن تي مشتمل دلچسپ ڪتاب آھي. ڪتاب ۾ رڳو شاگردن ۽ استادن جا قصا ناھن پر ڪيتريون ئي يادون، دلچسپيون ۽ تاريخي ڳالھيون پڻ شامل آھن. ڪتاب جي آخر ۾ ڊاڪٽر ماڪي، پنھنجن واسطيدار ڊاڪٽرن جا مختصر تعارف بہ شامل ڪيا آهن، جيڪي هڪ تسلسل ۾ هن ڪتاب جو حصو آهن.
Title Cover of book چانڊڪا ۽ ملينيئم گرل (يادگيريون)

لاڙڪاڻو عورت حراسان ڪيس

ان ۾ ڪو بہ شڪ نہ آهي تہ سنڌ ۾ هزارين ڊاڪٽر ۽ پيراميڊيڪل اسٽاف انتھائي ايمانداري سان ڪم ڪري رهيا آهن ۽ انتھائي ڏکين حالتن ۾ ڪم ڪري رهيا آهن. خاص طور تي فيميل ميڊيڪل اسٽاف جي گهٽتائي ڪجهہ عنصرن طرفان عورتي طبي عملي کي حراسان ڪرڻ سبب عورتون طبي عملو گهٽ ٿي ويو آهي. مخصوص سماجي جوڙجڪ رکڻ سبب سنڌي ڇوڪريون نرسنگ ۾ گهٽ اچن ٿيون ٻيو تہ مردن جا male nursing school کلڻ ۽ سفارش عيوض ڊگريون ملڻ سبب مرد نرسز شاگرد گهٽ تعليم وٺن ٿا ۽ انھن کي نرسنگ اخلاقيات گهٽ پڙهائي وڃي ٿي، ساڳيو حال آپريشن ٿيٽر، عملي، ڪمپائونڊرن، ليباريٽري، ايڪسري، اي سي جي ٽيڪنيشنن ۽ ٻئي مددگار عملي وارڊ بواءِ پٽيوالن، چوڪيدارن کي بہ مريض جي حقن ۽ اخلاقيات جي گهٽ ڄاڻ آهي. ان لاءِ قانون بنايو وڃي تہ اسپتالن ۾ اڌ عملو عورتن جو هجي جيڪي عورتن کي ڀروسي جو احساس ڏين. اسپتال جو عملو ڪنھن عورت اسٽاف کانسواءِ عورت مريض کي نہ ڏسي. هن ڪيس ۾ ڇا ٿي سگهي ٿو.
1. ڪا بہ عورت مريض سان گڏ ناهي ان لاءِ ميڊيڪل اصول جي ڀڃڪڙي ٿي آهي.
2. ان جا امڪان گهٽ آهن تہ گهڻن جي موجودگي ۾ حراسان ڪرڻ مشڪل آهي جو ڪو نہ ڪو چڱو ماڻھو هوندو آهي پر ڪٿي ٽولو چنڊن جو بہ ٿي سگهي ٿو.
3. ڪن حالتن ۾ عملو پاڻ ئي جڳاڙي ڪم ڪندو آهي. مثلاً نشو پاڻ ڏيندو آهي ۽ پلستر بہ ڪندو آهي. خاص طور تي ketamine سئي کان پوءِ مريض ابتو سبتو محسوس ڪندو آهي ۽ ڳالھائيندوبہ آهي.
4. ڄنگهہ ڀڳل مريض ۾ catheter ۽ plaster لاءِ مريض جي سلوار وغيرہ لٿل هوندي آهي امڪاني صورت ۾ عورت نسواني پوشيده عضون جي ڍڪڻ جو خيال نہ ڪيو ويندو آهي ڪٿي مريض انھن ڳالھين کي غلط محسوس ڪندو آهي.
5. ڪن حالتن ۾ مريض بہ عملي کي اڪسائيندو يا اهڙا سگنل ڏيکاريندو آهي عملو غلط محسوس ڪري اڳتي وڌندو آهي ۽ مريض ردعمل ڏيکاريندو آهي دادو ڪورٽ ڪيس کي بہ ڏسجي.
6. ڪن حالتن ۾ مريض ڊرامو بہ ڪندو آهي اسپتالن کي گهرجي تہ عورت مريضن جي حقن پردي نفسيات جو خيال رکن ۽ ڪنھن بہ مريض عورت کي عورت عملي جي موجودگي ۾ چڪاسن، ٽيسٽون ۽ آپريشن ڪن. لاڙڪاڻي واقعي جي پسمنظر ۾ ڊاڪٽر شعيب لاءِ عوامي رد عمل طور هن کي ان واقعي ۾ بري ڪيو ويو آهي. سنڌ جا ڊاڪٽر عظيم مسيحائي اخلاقيات رکن ٿا. جديد دور جي نوجوانن تي پوندڙ اثرن ۽ عملن ۽ ردعملن ڪري نوجوان طبي عملي جي تربيت ضروري آهي. عورت مريضن چڪاسڻ وقت ڪا ڪوتاهي نہ ڪجي ۽ سخت اصولن تي عورت طبي عملي جي موجودگي ۾ تپاس ۽ علاج ڪجي معافي کان پوءِ. . . !