انگوريل احساسَ! ::: شاعر پاران
سَڄَڻ ڏِٺو جَنِ، تن ڳِچيءَ سِرِ ڳَههُ ڪيو،
ٻيون ڪَوههُ ٻُجهن، قدَر ڪيميا اِنَ جو.
بي رَحم حالتن سوڙهو ڪيو. اظهار لاءِ ڪو الڳ پليٽ فارم ڳولهڻ لڳس، شاعري منجهي محبوبه ته اڳ ئي هُئي جو ويهارو سال اڳ به مون ڪجهه ڪَچيون ڦڪيون شيون رَسالن ۾ ڇپرائي پاڻ کي شاعر سمجهڻ جي خوش فهمي پالي هُئي، پر هيلوڪي سنجيدگي مون کي شاعريءَ ڏانهن ايترو ته ڇڪيو جو سندس سَحر ۾ ڦاسي پَيس....
هِنِ عشق جا به انيڪ روپ آهن. هر روپ پنهنجو رنگ رکي ٿو. ۽ وري محبت ته ڄَڻ مشاهدو آهي، جنهن وَٽ اهڙو تجربو ناهي منهنجي نظر ۾ اهو “ماڻهو” ئي ناهي. مون آوارگيءَ کي ڳلي لڳايو، حِجر سان هانءُ اٽڪايو، بَن مان بَهاريون ماڻيون، مَن ۾ جيڪي به مَستيون هُيون، لونءَ لونءَ ۾ جيڪو به لڳاءُ هو، سو پَني جي پيٽ ۾ هارڻ جي ڪوشش ڪئي. پيار مون وَٽ پرستش جيان رهيو، حُسن جي بندگي ۽ سونهن کي سجدو ڪرڻ منهنجي سوچ جو محور رهيو. پيار به عجيب چيز آهي. ماڻهوءَ کي ماڻهو بنائڻ ۾ وڏو ڪردار ٿو ادا ڪري. توڙي جو موجوده دور ۾ پيار جو فلسفو ئي فارميٽ ٿي چُڪو آهي. پيار جا معيارَ ۽ قدر ئي تبديل ٿي چڪا آهن محبت جي مهانگي مارڪيٽ ۾ “دلين جو ڪاروبار” اڄ به پوري سگهه سان هلي پيو. “فطرت” اڃا تبديل ناهي ٿي، جذبو ۽ جواني اڄ به پنهنجي اندر اهو ئي احساس رکن ٿا. جهڙو ڪالهه هيو مايا جي موههَ توڙي جو عشق کي به “اسٽاڪ ايڪسچينج” جيان هيٺ مٿي واري ڪرت سيکاري آهي. پر اڃان به ڪي آهن جيڪي ڳوڙهن سان ڳالهائي انگوريل اَحساس مَن ۾ پالين ٿا، پيار تان وارَجي وڃڻ وارن جو وڏو انگ اڃان به آهي جيڪي ڄڻ ته خوابن جي خودڪشيءَ ته به شڪراني جا ٻه نفل پڙهن ٿا. جن وٽ پيار بَندگي آهي، روشني آهي، سهڻي ڪا سانجهي آهي. جيڪي چَڳن جي چَڪر ۾ اچي حياتي هارائي به سُرخرو ٿين ٿا. انهن جي آوارگي به وَفا جي هِن شعر جيان فضول نه ٿي وڃي.
پيارَ تان وارجي وَڃڻ وارا،
شڪر ڪر خودڪشي فضول نه وئي...
پيار، پورهئي جيان آهي جنهن جو مُلهه ملڻ هاڻوڪين حالتن ۾ توڙي جو ناممڪن آهي پوءِ به پيار تي ايمان رکڻ وارا اهو ڪم انتهائي ايمانداريءَ ۽ نهايت سنجيدگيءَ سان سَر انجام ڏيندا اچن، هر انسان جي دل ۾ هڪ درياهه آهي جنهن جون ڇوليون هو پنهنجو پاڻ ۾ مَحسوس ڪري ٿو. ڪن کي قدرت اهي احساس سَلڻ جو فن ڏنو آهي ته ڪي وري احساسن کي دٻائي جيئن ٿا. قلمڪار وٽ اها ڪَلا هُجي ٿي ته هو پنهنجا احساس ايڪسپريس ڪري پڙهندڙن تائين پهچائي. شعور جي اها ڪوشش جڏهن قلم کڻائي ٿي ته پوءِ قلمڪار قوي بڻجي ٿو. منهنجي قوي بڻجڻ ۾ به ائين ڪيترين ئي حالتن جو هَٿُ آهي. شروع کان ئي عام فهم جو عادي هُيس ڳوڙها لفظ، ڇپ معنائون ۽ سخت جملا منهنجي حَواسَن ۾ ڪَڏهن به هٿ وجهي ناهن سگهيا تنهنڪري مون پنهنجي لهجي ۾ به اها سادگي ٽوپڻ جي ڪوشش ڪئي آهي. ادل سومرو ۽ اياز گل منهنجي خيالن تي حاوي رهيا آهن. ٻين لفظن ۾ ته انهن ٻنهي محترم شخصيتن کان گهڻو متاثر هُجڻ ڪري منهنجن خيالن مان انهن جي خوشبو اَڪثر ايندي رَهي آهي. اَدبي گڏجاڻين ۾ به دوست انهن ٻنهي محترم هَستين سان مُشابهت ڏيندا رهيا آهن. پر سَچ ته اهو آهي جو مان انهن جي پاڇي تائين به ناهيان پهتو...
ڪتاب ڇپجڻ جي خواهش به خواب جيان هُجي ٿي. سولو ڪم ڪونهي ڪنهن اداري جو پاڻ ڏانهن ڌيان ڇڪائڻ شاعريءَ جي حَوالي سان ته اهو ڪم اڃان به ڏکيو. سي ڏولاوا مون به ڏٺا ڪمپوزنگ کان پرنٽنگ تائين مون به ڀوڳيو دوستن جا رَويا به تَجربي ۾ آيا، هتي لکڻ مناسب نه ٿو سمجهان بس ائين سمجهو ته:
“ڀَلائيءَ ڀيرا، ڳڻي ڳڻيان ڪيترا” .....
شاعر جيئن ته ڪنهن به مَذهب جو ماڻهو ناهي هوندو، هُن جي شاعري هر انسان لاءِ هُجي ٿي، تنهنڪري ان کي ڪنهن رنگ، نسل، قوم يا ذات جي ڦَند مان ٻاهر نڪري انصاف، سَچائي، همدردي ۽ جُرت جو سيمبول بڻجڻو پوي ٿو، تنهنڪري ڪنهن به شعر تي اها مُهر لڳائڻ ته هي ڪفر آهي، شِر آهي. منافقي آهي، شَعور کي انهن شين کان پاسو ڪرڻ گهرجي، ڪلام پاڻ ڳالهائيندو آهي ۽ شعر روح ۾ پنهنجا رستا پاڻ ٺاهيندو آهي، مون ڪوشش ڪري پنهنجا الهام ٿيندڙ ويچار ونڊيا آهن، توڙي جو مون ٻين صنفن تي به طبغ آزمائي ڪئي آهي پر منهنجو غزل طرف ڌيان گهڻو رهيو آهي. اهو ئي سبب آهي جو پنهنجي هن ڪتاب “رقص منهنجي روحَ جو” ۾ سمورا غزل ڏنا آهن. ڪيترو ڪامياب ٿيو آهيان اهو اوهان جي راين مان معلوم ٿيڻو آهي.
پنهنجي سڀني مانوارن مهربان دوستن جا ٿورا جن نه صرف مون کي اُتساهيو پر آڪسيجن به ڏني ته مان اوهان سان مخاطب ٿيان، محترم سائين اياز گل ۽ ادل سومرو جا وڏا احسان جن پنهنجي قيمتي وقت مان ڪجهه لمحا مون جهڙي ماڻهوءَ کي ارپيا ۽ منهنجي ڪتاب جي بيڪ ٽائيٽل لاءِ لکيو....
نهايت قرب سائين انور فگار هڪڙو صاحب جا جنهن منهنجي ڪتاب لاءِ مُهاڳ لکيو. سائين جي مصروفيت ۽ ناچاقيءَ سبب مون تي مهرباني، اهڙو قرض جيڪو مان ڪڏهن به لاهي نه سگهندس. عجب شيخ ۽ مُنير پنهيار به منهنجي ساههَ جي ويجهو رهيا آهن مان انهن جو به نهايت ٿورائتو آهي، عجب شيخ ته عروض جي حوالي سان منهنجي اوسر ڪري ڄَڻ ته مون ۾ نئون روح ڦوڪيو آهي.
پنهنجي پياري ۽ نهايت سٻاجهڙي پرين دوست خالد ڀٽيءَ جو مان هتي ٿورو نه مَڃي مان ان جي ڪيل محنت تي پاڻي ڦيرڻ نه ٿو چاهيان. جنهن ڪمپوزنگ کان لي آئوٽ تائين، ايڊيٽنگ کان پروف تائين ڏينهن رات هڪ ڪري سهڪار ڪيو، گڏوگڏ مان ان هستيءَ جو انڪاري به ناهيان جنهن منهنجي ڪتاب لاءِ ڪيئي ڀيرا ڪوششون ڪرڻ کان پوءِ ڪويتا پبليڪشن کي منهنجو هي سهڻو ڪتاب ڪري ڇپڻ لاءِ زور ڀريو. سائين خليل مورياڻي ۽ محترم موهن مدهوش جو پيار به مان وساري نه سگهندس.
منهنجي سنڌي ادبي سنگت شڪارپور شاخ جي سموري سَٿ، جن جي سکيا، تنقيد ۽ تعريف مون کي شعور بخشيو، تن ۾ منهنجو سڀ کان پيارو دوست، عديل مهر، نسيم بُخاري، زبير سومرو، ارشاد “آدرش”، وحيد “محسن”، ضياءُ شاهه، سلمان سومرو، انور شيخ، انور سومرو، ممتاز منگي ۽ همير چانڊيو، وِک وِک تي منهنجا رهبر رهيا آهن، سَچ ته هيءَ سموري محنت اُنهن جي آهي، مُون رُڳو پَنهنجو نانءُ لکيو آهي!
سَجاد مهر
ريلوي روڊ، شڪارپور
03337270713