جمرات ۽ قرباني ڇا آهي ۽ ڇو آهن؟
حضرت اسماعيل عليھ السلام آخر نبي جو پُٽ هو. جنهن کي به نبي ٿيڻو هو. جواب ڏنائين ته بابا سائين توهان کي جيڪو الله جو حڪم ٿيل آهي اهو پورو ڪريو. انشاء الله تعاليٰ توهان مون کي صابرين مان ڏسندا. جيڪڏهن رب پاڪ جو حڪم ائين آهي ته مون کي منظور آهي. پوءِ دير نه ڪر.
حضرت ابراهيم عليھ السلام پنهنجي پُٽ اسماعيل عليھ السلام کي قربان ڪرڻ لاءِ تياري ڪري مڪي پاڪ کان ٻاهر نڪري منيٰ جي طرف روانا ٿيا. پٺيان ابليس لعين بي بي هاجره کي هڪ بزرگ جي صورت ۾ ظاهر ٿي چيو ته ابراهيم تنهنجي سڪيلڌي پٽ کي ڪهڻ لاءِ وٺي وڃي رهيو آهي. خبردار ان کي بچارا.
بي بي صاحبه فرمايو ته اي بزرگ، پيءُ ڪڏهن پنهنجي پٽ کي ڪهي سگهي ٿو؟ هرگز نه شيطان چيو ته ان کي الله جو حڪم ائين ٿيل آهي. هو پنهنجي پٽ کي ڪُهندو. بي بي صاحبه وراڻيو ته جيڪڏهن الله جو حڪم ٿيل آهي ته پوءِ آمَنَا سلَمنا پوءِ ان کي ڪير روڪي سگهي ٿو؟
هاڻ شيطان اُتان نااميد ٿي. حضرت اسماعيل عليھ السلام ۽ حضرت ابراهيم عليھ السلام جي پٺيان لڳو. تان جو هينئر جتي جمرات ”پٿر جا پيلر“ آهن. اتي وڃي رسيو. ساڳي بزرگي واري صورت، حضرت ابراهيم عليھ السلام کي چيائين اي ابراهيم تون به ڪو عجيب قسم جو ماڻهو آهين. جو خوابن تي لڳي پنهنجي زندگي جي سهاري چنڊ جهڙي سڪيلڌي پٽ کي ڪُهين ٿو؟ منهنجي ڳالهه مڃ. مهرباني ڪري هن معصوم کي نه ڪُهه. حضرت ابراهيم عليھ السلام سمجهي ويو هي ته ڪو شيطان آهي. بزرگ ڪونهي. جو مون کي الله جي حڪم کان ڀُلائي ٿو.
حضرت ابراهيمعه انهي پهرين پيلر وٽ ست پٿر ان جي طرف اڇلائي هنياء ڀڄائڻ جي ڪوشس ڪئي. هاڻ شيطان هڪ ٻيو داءُ هليو. ان حضرت اسماعيل عليھ السلام کي چيو ته تنهنجو پيءَ توکي ڪهڻ لاءِ وٺي وڃي ٿو. هوشيار ٿي. منهنجي ڳالهه مَڃ ڀڄي وڃ. حضرت اسماعيل به اهو ساڳيو جواب ڏنو ته ڇا ڪو پيءُ پنهنجي پٽ کي ڪهي سگهي ٿو؟ تون ته ڪو شيطان آهين. ائين چئي ان شيطان جي طرف ست پٿر اڇلائي هنيان. ۽ شيطان هٽي ويو. وري ٻيو ڀيرو به حضرت اسماعيل کي وسوسو وجهڻ لڳو ته اي ڇوڪرا تون ڀڄي وڃ. تنهنجو پيءُ توکي ڪهندو. حضرت اسماعيل عليھ السلام وري به ان کي چيو ته ڪو به پيءُ پنهنجي پٽ کي نٿو ڪُهي سگهي. شيطان چيو ته هن کي الله جو حڪم ائين ٿيل آهي. حضرت اسماعيل عليھ السلام وراڻيو ته جيڪڏهن الله جو حڪم آهي ته پوءِ آئون ڪير ٿيندو آهيان جو ان جي حڪم کي موٽايان هن جو هر حڪم بالرئس والعين قبول آهي. ائين چئي ان ڏانهن پٿر اڇلائي هنيا ۽ شيطان ڀڄي ويو.
انهي کان پوءِ اهو حڪم الاهي ٿيو ته هر حاجي جڏهن هنن جاين تي پهچن ته مٿن فرض آهي ته انهن جاين تي ست ست پٿريون. ٽي ڏينهن هڻي. حضرت ابراهيمعه خليل ۽ اسماعيل ذبيح جي ياد تازه ڪن. سعودي سرڪار انهي ٽنهي جاين تي پٿر جا پيلر ٺهرائي ڇڏيا آهن. جن جا نالا، جمره اوليٰ، جمره وسطيٰ ۽ جمره عقبيٰ آهن.
حضرت ابراهيم عليھ السلام حضرت اسماعيل عليھ السلام کي وٺي، جتي موجوده منيٰ ريلوي اسٽيشن آهي ان جي پٺيان ڏکڻ طرف تقريباً هڪ سو پنجاهه فوٽ پري هڪ ٽڪري تي جتي اڄ به محراب نما سفيد پيلر ”ڏيوري“ يادگار طور ٺهيو پيو آهي ۽ هڪ هلڪو پيچرو اوڏانهن وڃي ٿو. اتي سمهاري ذبح ڪرڻ وارو هو ته فرمان بردار پٽ پيءَ کي چيو ته بابا سائين پهريائين منهنجون ٽي ڳالهيون ٻڌي وٺ هنن ٽن ڳالهين تي ضرور عمل ڪج.
1. هڪ منهنجا ٻئي هٿ پير ٻڌ، متان نه منهنجي ڦٿڪڻ جي ڪري تنهنجا ڪپڙا خراب ٿين، 2. ٻيو ته مون کي اونڌي منهن ڀر لٽائج ۽ تون پنهنجين اکين تي پٽي ٻڌج. متان منهنجو چهرو ڏسي، تنهنجي شفقت پدري جوش ۾ اچي پلٽو کائي ۽ تون متان نه حڪم الاهي جي پوري ڪرڻ ۾ هٽي وڃين ۽ آزمائشي امتحان ۾ ناپاس ٿي پوين ۽ تنهنجو نالو نبين جي فهرست مان نڪري وڃي، 3. ٽيون ته منهنجو هي پهراڻ لاهي منهنجي امڙ هاجره کي ڏج ته هو زندگي جا باقي ڏينهن انهي آسيس تي پورا ڪري. حضرت ابراهيم اهي ٽئي شرط قبول ڪيا ۽ پورا ڪيا. حضرت اسماعيل چيو بابا پوءِ هاڻ دير نه ڪر. حضرت ابراهيم عليھ السلام پنهنجون اکيون ٻڌي ڪاتي کڻي. بسم الله الله اڪبر چوڻ وارو هو ته الله پاڪ جبرئيل عليھ السلام کي حڪم ڪيو ته، جبرئيل جلد ڪر دير نه ڪر، منهنجو خليل پنهنجي خواب کي سچو ڪري امتحان ۾ پاس ٿي ويو آهي. پنهنجي پٽ اسماعيل کي ڪهي رهيو آهي. وڃ بهشت مان دُنبو کڻي اسماعيل جي جاءِ تي رک ۽ اسماعيل کي اتان سلامتي سان ڪڍي ڇڏ. حضرت جبرئيل جي سامهون ساري ڪائنات ائين آهي. جيئن هٿ جي تري تي تِر جو داڻو. حضرت جبرئيل عليھ السلام حڪم رباني جي بجا آوري ڪندي هٿ وڌائي بهشت مان دُنبو ڪڍي. حضرت اسماعيل عليھ السلام جي جاءِ تي رکيو ۽ حضرت اسماعيلعه کي ڪڍي ڇڏيو. دُنبو ڪُسجي ويو ۽ اسماعيل بچي ويو.
حضرت ابراهيم عليھ السلام اکيون کولي ڏسي ته اسماعيل زنده بيٺو آهي ۽ دُنبو ڪُٺو پيو آهي، انهي ڏينهن کان حضرت ابراهيم خليل ٿيو ۽ اسماعيل ذبيح ٿيو. سندن سچائي الله پاڪ کي ايڏي ته پسند آئي جو قيامت تائين اُمت محمّديه تي پُٽ جي بدلي جانور جي قرباني لازم ڪئي ويئي آهي. جو سندن ڏاڏن ابراهيم عليھ السلام ۽ اسماعيل عليھ السلام جي ياد اهي.