شانِ اُم المومنين بي بي عائشھ صديقھ الحميرا رضه
ٻي مکڙي حضرت امان سانئڻ بي بي عائشه رضه هئي. مخلوق ۾ بعد از خدا بزرگ تريکي بعد ديگر ٽي عظيم هستيون جنهن جاءِ ۾ کير کنڊ ۽ ماکي مليل محو استراحت آهن. اهو حجر و بي بي امان عائشه رضه جي نالي سان تاريخ عالم ۽ تاريخ اسلام ۾ گهڻو مشهور آهي.
سندس نالو عائشه، ڪنيت ام عبدالله، لقب صديقھ ۽ حُميراء هو. پي جو نالو ابو بڪر صديق ”خليفئه اول“ ماء جو نالو زينب ڪنيت ام رومان، ولادت بعثت نبوي کان پنج سال پهرين. بي بي صاحبه انهن بزرگ هستين مان آهي. جن ڪفر و شرڪ جو آواز ڪڏهن ڪنن سان نه ٻڌو. پاڻ رضه فرمائي ٿي ته جڏهن مون هوش سنڀاليو ته مون پنهنجي ساري گهراڻي کي دولتِ اسلام سان مالا مال ڏٺم... امام زهري رحه فرمائي ٿو ته جيڪڏهن سمورن مردن جي علم کي هڪ هنڌ گڏ ڪيو وڃي ۽ ان سان ام المومنين رضه عائشه رضه جو علم ڀيٽيو وڃي ته حضرت عائشھ جو علم انهن جي مجموعي علم کان وڌي ويندو.
علامھ ابن قيم رحه فرمائي ٿو ته نسبي شرافت جي اعتبار سان حضرت فاطمة الزهريٰ رضه سڀني کان افضل آهي. سابقيت اسلام جي لحاظ سان حضرت بي بي خديجة الڪبريٰ رضه سڀني کان وڌيڪ مرتبي واري آهي. پر جيڪڏهن علمي ڪمال، ديني خدمات ۽ حضورﷺ جي تعليمات ۽ ارشادات جي نشر و اشاعت جي فضيلت جو پهلو آڏو هجي ته پوءِ انهن ۾ امان سانئڻ عائشه صديقه کان ڪو به وڌيڪ فضيلت وارو نه ٿو ٿي سگهي. حضورﷺ جن جي زوجه محترمه بي بي خديجة الڪبريٰ جو جڏهن وصال ٿيو ته حضورﷺ کي ڏاڍو صدمو رسيو. پاڻ ڪريمن انهي سال کي ”عام الحزن“ وارو سال نالو رکيو.
هي ڳالهه بلڪل صحيح آهي ته وفادار ۽ سگهڙ گهر واري جي رحلت ڪري وڃڻ سان گهر جو سڄو نظام درهم برهم ٿي ويندو آهي ۽ وري سيده خديجة الڪبريٰ جي وفاداري دانشمندي ڪنهن کان لڪل نه آهي. امان سانئڻ انهن ڏينهن ۾ حضورﷺ جن جي رسالت جو اقرار ڪيو. جنهن وقت پاڻ سڳورن کي الله تعاليٰ جو رسول چوڻ به وڏو جرم هو ۽ انهن نبوت جي ابتدائي ڏينهن ۾ بي بي صاحبه جيڪو دليرائي ۽ دانائي جو مظاهرو ڪري نبي پاڪ جو ساٿ ڏيئي حوصلو بلند رکيو اهو هڪ مثالي ڪردار هو.
پاڻ سڳورا بي بي صاحبه جي وڇوڙي سببان گهڻو اداس رهندا هئا. ڪن اصحاب رضه سڳورن ٻئي نڪاح ڪرڻ جو مشورو ڏنو. پاڻ سڳورن انهي مشوري کي سامهون رکندي. فرمايائون ته جيڪو رب جو حڪم هوندو اونئين ڪبو. چند ڏينهن بعد وحي جبرئيل عليھ السلام ذريعي الله پاڪ حڪم فرمايو ته پنهنجي يارِ غار صديق اڪبررضه جي نياڻي عائشه رضه ويٺي آهي. اي محبوبيﷺ اها ئي توکي سونهي ٿي. منهنجو انتخاب اهو آهي ۽ تون ان کان گهُر ڪر ۽ بي بي سانئڻ جي تصوير پڻ ڏيکاري ويئي پاڻ ڀلارن سيده عائشھ رضه جي سڱ گهرڻ لاءِ حضرت عمر رضه حضرت عثمان رضه کي موڪليائون. سيدنا صديق اڪبر رضه مانگيتن کي عرض ڪيو ته ”فداه ابي وامي“ منهنجي هر چيز مٺي محمدﷺ آمنھ جي لال لاءِ آهي. مگر آئون ته مٺڙي محمد جو ڀاءُ آهيان ۽ عائشھ سندس ڀائٽي آهي. اهو ڪيئن ٿي سگهي ٿو؟ مانگيتن موٽي اها ڳالهه دربار رسالت مآب ۾ پيش ڪئي.
پاڻ ڀلارن مُرڪندي فرمايائون ته ابو بڪر تون منهنجو ديني ڀاءُ آهين. خوني ڀاءُ ناهين. حضرت ابو بڪر رضه اها ڳالهه ٻڌي فرمايائين ته باالراس والعين مون کي اهو رشتو قبول آهي. منهنجا اهڙا ڀاڳ ڪٿي جو منهنجي نياڻي نبيﷺ جي نڪاح ۾ هجي اهڙي طرح بي بي صاحبه ڇهن سالن جي مڪي ۾ هئي ته سندس نڪاح ٿيو ۽ ڪجهه عرصو مائٽن جي گهر رهي. هجرت کان پوءِ جڏهن مديني منور آئي ته آبهوا جي تبديلي ڪري بيمار ٿي پئي. بيماري سبب تمام گهڻي ڪمزور ٿي ويئي. جڏهن صحت درست ٿي ته سن 2 هجري ۾ رخصتي ٿي. ان وقت امان سانئڻ جي عمر شريف 9 سال هئي. حضورﷺ جن فرمايو ته مون عائشه رضه سان نڪاح حڪم خدا وندي تحت ڪيو آهي. عورتن مان سڀ کان وڌيڪ محبت مون کي عائشه رضه سان آهي ۽ مردن مان ان جي پيءَ صديق اڪبر رضه سان آهي.
حضرت امان عائشه رضه تي منافقن ۽ دشمنان اسلام ڪفارن تهمت لڳائي. بقول سيد عطاء الله شاهه بخاري رحه جي ته بي بي مريم عليھ السلام تي تهمت لڳي ته سندس پٽ معصوم حضرت عيسيٰ عليھ السلام پاڪدامني جي گواهي ڏني ۽ يوسف عليھ السلام تي تهمت لڳي ته هڪ معصوم ٻار سندس معصوميت جي شاهدي ڏني. مگر حضرت امان عائشھ تي تهمت لڳي ته خود الله پاڪ پاڻ عدالت جي ڪٽهڙي ۾ بطور صفائي جي شاهد ٿي آيو ۽ وڏن زوردار لفظن ۾ فرمايائين ته هذا بهتان عظيم. هي بي بي عائشه رضه تي وڏو بهتان آهي. سندس ڪلام الاهي جون سترهن آيتون ام المؤمنين جي پاڪ دامني لاءِ دليل آهن. ۽ قيامت تائين پڙهيون وينديون. اگر رهندي دنيا تائين ڪو ابنِ سبا، يا ابن اُبي جهڙو ڪتو ڀونڪي ته ان جي منهن تي موچڙو قائم دائم ۽ ڪافي آهي.
جيڪڏهن ”نعوذ بالله“ حضرت عائشه پاڪدامن نه هجي ها ته رسول خدا جي گهر واري ٿيڻ جي لائق نه هجي ها ڇو ته فرمان رسولﷺ آهي ته الله کي اها ڳالهه نا پسند آهي ته مان جنتي عورت کان سواءِ ٻي ڪنهن سان نڪاح ڪيان. ڇا ان احڪم الحاڪمين ۽ عالم الغيب جو انتخاب غلط هو.
انهي خاص واقعي کانسواءِ ٻيون به گهڻيون ئي خاصيتون حضرت عائشھ رضه کي نصيب هيون. جنهن تي امڙ سانئڻ کي ناز هو.
جڏهن اسان سيده حوا عليها السلام کان اڄ تائين عورتن جي تاريخ جو جائزو وٺون ٿا ته جيڪي خاصيتون اسان کي حضرت امان سانئڻ عائشھ رضه ۾ ملن ٿيون. دنيا جي ڪنهن به عورت ۾ اهي نٿيون لڌيون وڃن.
1. صرف امڙ حضرت عائشھ رضه جو نڪاح ڪنوارپ ۾ ٿيو. 2. حضرت جبرئيل عليھ السلام حضرت عائشھ رضه کي الله جا سلام چيا. 3. عائشه رضه جي بستري تي جڏهن رسول خداﷺ جن هوندا هئا ته وحي نازل ٿيندو هو. 4. وفات جي وقت حضرت محمد رسولﷺ جو مٿو مبارڪ سندن گود ۾ هو. 5. حضرت عائشه جو حجرو الله جي رسولﷺ جو آخري آرام گاهه ۽ مدفن بنيو. 6. صحابيات ۽ امهات المومنين مان سڀ کان گهڻيون روايتون حضرت عائشھ رضه کان مروي آهن. 7. حضرت عائشھ جي روايتن جو تعداد ٻاويهه سو ڏهه آهي. 8. جنگ بدر ۾ حضرت عائشھ جي رَئي مان حضورﷺ جن جهنڊو ٺاهي بلند ڪيو هو. 9. سندن خصوصي شاگردن جو تعداد سَون ۾ آهي. 10. پاڻ ڀلارنﷺ جي وفات کان بعد جليل القدر صحابه رضه حضرت عائشه رضه کان ارشادات رسولﷺ جي تشريح پڇندا هئا. 11. دنيا ۾ عورتن مان سڀ کان پهرين حافظه قرآن بي بي عائشھ رضه هئي. 12. دنيي علم جي اڌ يعني نسواني دنيا جي مسائل جي مفسره بي بي عائشه هئي. حضرت ابو موسيٰ اشعري رضه فرمائي ٿو ته اسان کي جيڪڏهن ڪا علمي مشڪل پيش ايندي هئي ته ان جو حل حضرت امان بي بي عائشھ کان ٿيندو هو. کانئس ان مسئلي جي حل جي باري ۾ مڪمل تحقيق ملندي هئي. امڙ سانئڻ خود فرمائي ٿي ته آئون مڪي پاڪ ۾ ٻاراپڻ ۾ پنهنجي گڏين سان کيڏي رهي هئس. ته ان وقت حضورﷺ تي سوره القمر جي هي آيت ”بَلِ السَّاعَةُ مَوْعِدُهُمْ وَالسَّاعَةُ اَدْهٰى وَاَمَرُّ“ نازل ٿي ته اها گهڙي ۽ آيت مون کي ياد آهي. مڪي پاڪ ۾ بي بي صاحبه ڪل اٺ سال عمر تائين رهي آهي. حالانڪ ان ڪم عمري ۾ ان آيت جي نازل ٿيڻ جي خبر هئڻ ۽ وري ان جو ياد رکڻ. اهو دين سان خاص لڳائوَ سان ئي ٿي سگهي ٿو ور نه اٺ سال جي ڄمار ئي ڪهڙي شيءِ آهي.
الله پاڪ امڙ سائين کي جيڪا ذهانت، فهم و فراصت ۽ جيڪو حافظو عطا ڪيو هو اُهو دنيا جي ٻي ڪنهن به عورت کي، اها نعمت نه ملي هئي ڇو ته اها اڳتي هلي لولاڪ لما جي صاحب ۽ محبوب خدا ختم الرسل جي رفيق حيات بنجڻي هئي.
امان عائشھ رضه الله جي نبيﷺ کي مسواڪ چٻاڙي ڏيندي هئي. پاڻ ڀلارا اهو مسواڪ استعمال ڪندا هئا. امان عائشھ رضه جو لعاب دهن پاڻ ڀلارن جي شڪم اطهر ۾ ويو آهي ۽ پاڻ ڀلارن جو لعاب دهن امان عائشھ رضه جي بطن انور ۾ ويو آهي. پاڻ ڪريمﷺ جن امان سانئڻ کي هردم خوش رکڻ ۽ خوش ڏسڻ جا متمني هوندا هئا.
حضورﷺ جن امان سانئڻ کان پيڻ لاءِ پاڻي گهرندا هئا. پوءِ امڙ سانئڻ جڏهن پاڻي کڻي ايندي هئي ته پاڻ ڀلارا فرمائيندا هئا ته عائشھ پهريائين تون پي. پوءِ مان پيان ٿو. امان سانئڻ پهريائين پيالي مان پاڻي پيئندي هئي. پوءِ پاڻ ڪريمﷺ جن پيئڻ فرمائيندا هئا ته عائشھ تو پاڻي ڪٿان پيتو. پاڻ ڀلاراﷺ انهي جاءِ تان پاڻي پيئندا هئا. جتان امان عائشھ پاڻي پيتو هو. امان سانئڻ جي فضيلت جي باري ۾ الله جي رسولﷺ جن فرمايو ته دنيا جي عورتن مٿان عائشھ رضه جي فضيلت ائين آهي، جيئن سمورن کاڌن مٿان ثريد کي آهي. ”ثريد گوشت جي شوربي ۾ مهٽيل ماني“ حضورﷺ جن کي ثريد وارو کاڌو تمام گهڻو پسند هو. 1. حضرت بي بي ام سلمھ کي رسول خدا جن فرمايو ته قسم آهي خدا جو مون تي ڪنهن به گهرواري جي خواب گاهه ۾ وحي نازل نه ٿي. سواءِ حضرت عائشھ جي، 2. سيده فاطمة کي الله جي رسولﷺ جن فرمايو ته اي منهنجي ڌيءَ جنهن سان مان محمدﷺ محبت ڪريان ٿو ڇا تون ان سان محبت ڪندين؟ بي بي فاطمة رضه فرمايو ته بابا سائين ڇو نه؟ تنهن تي سڄڻن فرمايو ته پوءِ آئون عائشھ سان محبت ڪيان ٿو. تون به عائشھ رضه سان محبت ڪندي ڪر.
حضرت عمر بن عاص رضه حضور پاڪ کان عرض ڪيو ته اي الله جا رسولﷺ توهان کي سڀ کان وڌيڪ محبت ڪنهن سان آهي؟ پاڻ ڀلارن فرمايو ته عائشھ سان، عمرو بن عاص وري عرض ڪيو ته سائين منهنجي مراد مردن مان آهي. تنهن تي سڄڻن فرمايو ته پوءِ عائشھ رضه جي پي ابو بڪر صديق سان آهي.
حضرت علي المرتضيٰ رضه کي اطلاع مليو ته ٻن ڄڻن حضرت عائشھ جي شان ۾ گستاخي ڪئي آهي. پاڻ سڳورن انهن ٻنهي کي گهرائي سو سو دُرا لڳرايا ۽ فرمايائين ته حضرت عائشھ دنيا ۽ آخرت ۾ توهان جي نبيﷺ جن جي گهرواري آهي. ام المومنين ۽ جنتي آهي.
هڪڙي ڀيري هڪ ايراني نسل پاڙيسري صحابي سڳوري پاڻ ڀلارن جي دعوت ڪئي ۽ شوربو ”حليم“ تيار ڪيائين. حضورﷺ جن کي وٺڻ لاءِ آيو. پاڻ ڀلارن فرمايو ڇا عائشھ رضه کي به دعوت آهي؟ ان شخص جواب ڏنو ته نه سائين. پاڻ سڳورن فرمايو ته پوءِ آئون ڪو نه هلندس. ڪجهه دير بعد اهو پاڙيسري وري آيو ته سائين توهان کي منهنجي دعوت آهي هلو... پاڻ ڀلارنﷺ فرمايو ته ڇا عائشھ کي به تنهنجي دعوت آهي؟ ان چيو نه. ”شايد کاڌو ٿورو هو يا عام مردن جي شرڪت هئي“ پاڻ ڀلارن فرمايو ته پوءِ آئون ڪو نه هلندس. آئون محمدﷺ شوربي واري دعوت کاوان ۽ عائشھ رهجي وڃي. اهو ٿي نٿو سگهي. انهي تي اهو پاڙيسري واپس روانو ٿي ويو. ٽي دفعي اهو پاڙيسري وري آيو ۽ عرض ڪيائين ته اي الله جا رسولﷺ توهان کي ۽ امان عائشھ رضه کي منهنجي حليم جي دعوت آهي. پاڻ ڀلارا خوش ٿيا ۽ ٻئي عظيم هستيون نبي پاڪ ۽ سندس محترمھ گهر واري تيار ٿي دعوت لاءِ روانا ٿيا. سردار دوجهان اڳيان اڳيان ۽ امڙ سانئڻ پٺيان پٺيان تان جو ايراني پاڙيسري صحابي جي گهر پهتا ۽ دعوت کاڌائون. اهو هو الله جي نبيﷺ جو سندس گهرواري بي بي عائشھ رضه سان پيار. واهه نبيﷺ تنهنجو پيار، واهه صحابي تنهنجو اصرار. واهه امان سانئڻ تنهن جو اقرار...