مڪي ۾ انساني آبادي جي شروعات
هڪ ڀيري اتي هڪ خانه بدوش قافلو آيو، جنهن وٽ گهڻو سارو چوپايو مال هو. جيڪو پاڻي جي ڳولا ۾ هو. اهي ڏسن ته ڪوهه صفا جي ڀر ۾ هڪ عورت ۽ هڪ ننڍڙو ڇوڪرو ويٺا آهن. جنهن جي اڳيان هڪ پاڻي جو کوهه آهي. انهي خانه بدوش قافلي اتي هن کان اڳ کوهه يا پاڻي نه ڏٺو هو. ڏاڍا عجب ۾ پيا ته ڇا جبل ڇا پاڻي!! اڳ ته هت ڪڏهن به پاڻي نه هو. رڳو جبل ئي جبل هئا. انسان ذات جي ته بُوءِ به نه هئي لنگهي اچي بي بي هاجره جي آڏو پهتا. ۽ پڇيائون ته تون ڪير آهين؟ ڪٿان آئين؟ هت سُڃ ۾ ڇو ويٺي آهين؟ هي کوهه هي پاڻي ڪٿان آيو؟
بي بي صاحبه سموري روئداد ڪري ٻڌائي جيڪا هن تي گذري هئي. هن خانه بدوش قبيلي وارن بي بي هاجره کي عرض ڪيو ته اسان کي جيڪڏهن اجازت ڏين ته اسان هت تنهنجي هن کوهه وٽ رهي پئون. ۽ پاڻي جي عيوض هر سال اسان توکي عُشر ”محصول“ ڏيندا رهنداسون. تانڪ اسان کي پاڻي حلال ٿئي. حضرت بي بي هاجره فرمايو ته توهان ڀلي رهو. انهي کان بعد اهو خانه بدوش قبيلو اتي رهي پيو. جن پنهنجا خيما لڳائي رهڻ لڳا. اٺن ٻڪرين کي اتي چراگاهه ۾ ڇڏي ڏنائون ۽ ڪافي وقت اتي رهيا ۽ اُهو مقرر عُشر ڏيندا رهيا ۽ بي بي هاجره اٺن جي پشم پُڻ ڪتي پنهنجو گذر بسر ڪندي رهي. اهڙي طرح آهستي آهستي اها مڪي جي بستي وڌندي رهي. ان وقت اهو آبادي وارو حصو ٻن پهاڙين جبل ابو قبيس جيڪو صفا جبل جي مٿان آهي. ۽ جبل احمر جنهن کي دور جاهليت ۾ اعراف ۽ ڪوهه فاران به چوندا هئا. جي وچ ۾ هو.