هڪ ڪاهن جا ڪرتب ۽ پيشنگوئي
ان جي هڪ هٿ ۾ انساني کوپري، ٻي هٿ ۾ ڪنهن انسان جي ٻانهن جي هڏي گلي ۾ انساني هڏين جي مالها. پوشاڪ عجيب اٺ جي کل جو هڪ جُبو هو. انهي پوڙهي جو نالو ابرشن هو. هي ڪاهن به هو ”گذريل زماني جي خبر ڏيندڙ“ ته اعراف ”ايندڙ زماني جي خبر ڏيندڙ“ به هو. ان کي غيب داني جي دعويٰ هئي. تمام عرب ۾ ان جي ڏاڍي شهرت هئي. عرب ان کي مافوق الفطرت سمجهندا هئا. ان جي جلال ۽ جمال کان ڏاڍا ڊڄندا هئا. ان جي چوڻ ۽ غيب داني تي ڏاڍو يقين ۽ ڀروسو هو ڪنهن به عرب کي اها جرائت نه هئي جو ان جي ڳالهه نه ٻڌي يا ان جي ڳالهه کي رد ڪري. يا ان جي ڳالهه تي يقين نه ڪري. هو هڪ ٿلهي تي چڙهي خطاب ڪرڻ لڳو.
شريف عربو: مون ڏانهن ڏسوءِ منهنجي ڳالهه غور سان ٻڌو. توهان ان روشني ۽ چمڪ کي ڏٺو؟ اچو آئون توهان کي ٻڌايان ته اهو ڇا آهي؟ ۽ ڇو آهي؟ مَت جا موڙهيل سڀ ماڻهو ان جي طرف ڊوڙيا. سڀ خاموش. ڪنهن جي ساهه کڻڻ جو آواز به بند. ابرشن شعله باز نظرن سان چئن طرفن ڏٺو. هر طرف ماڻهن جا انبوهه هجن، سڀ خاموش ان کي تڪي رهيا هئا ته هاڻ هو ڇا ٿو چوي. ابرشن چيو اي لات و منات جا پوڄاريو ٻڌو. ڏسو منهنجي هڪ هٿ ۾ هي هڪ انساني کوپري آهي ۽ ٻي هٿ ۾ انساني ٻانهن جي هڏي آهي. ابرشن پنهنجي تقرير جاري رکندي چيو. اي عرب جا مايه ناز فرزندو! هن کوپڙي جي طرف ڏسو. هن کوپري مون کي آئنده جا واقعا ٻڌايا آهن. ته دنيا پاسو ڦيرڻ واري آهي ۽ هن دنيا ۾ هڪ وڏو انقلاب اچڻ وارو آهي.
غيور عربو: ڇا توهان پنهنجي خدائن جي تذليل برداشت ڪندا؟
هر طرف کان آواز اچڻ لڳا نه نه ڪڏهن به نه. هرگز نه، زندگي جي آخري دم تائين نه. ابو لهب وڏي واڪي چيو ته اسان، پنهنجي معبودن جي تذليل ڪرڻ واري جو سر قلم ڪري ڇڏينداسون. مري ويندا سون مگر اسان پنهنجن معبودن جي تذليل هرگز برداشت نه ڪنداسون.
ابرشن چيو شاباش غيور عربو. مون کي اوهان مان اها ئي اميد هئي. اهو ئي ٿيڻ کپي. جن معبودن کي اسان ۽ اسان جا ابا ڏاڏا پوڄيندا آيا آهيون. ڇا اسان اهڙا بي حس. ذليل ۽ اهڙا ڪميڻا ٿي ويا آهيون. جو انهن جي تذليل برداشت ڪريون. لات و منات جو قسم هرگز نه، ته پوءِ معبود ان حقيقي جا پوڄاريو ٻڌو. اڄ رات صبح صادق جي وقت اها هستي عالم وجود ۾ اچي چڪي آهي. جيڪو اسان جي معبودن جي تذليل ۽ اها نت جو علمبردار هوندو.
پاسي ۾ بيٺل هڪ اعراف اعلان ڪري چيو ته منهنجي ڇٽي حس ٻڌائي ٿي ته فارس جو آتشڪده جيڪو هزارن سالن کان وٺي ٻرندڙ هو، اهو اڄ وسامي چڪو آهي. وري هڪ ٻي ڪا هن رڙ ڪري چيو ته جنهن ڪسري کي پنهنجي شهنشاهيت ۽ قيصر شهنشاهه تي ناز هو. ان جا ٻارهن ڪنگرا ٽٽي ڪري پيا آهن. ۽ سندس خدائي جي دعويٰ مٽي ۾ ملي ويئي آهي.
ٽي هڪ بت پرست ڏاڍي افسوس سان چيو ته اڄ منهنجي بت خانه جا سڀ بت اونڌا ڪري پيا آهن. منجهائن آواز اچي رهيا آهن ته اسان جي خدائي جا ڏينهن ختم ٿي چڪا آهن. اڄ هدايت جو آفتابِ عالم طلوع ٿي چڪو آهي.
ابرشن پنهنجي تقرير جاري رکندي چيو ته اي غيرتمند قريش وارو. توهان هنن ڳالهين کي ڇڏيو ۽ منهنجي ڳالهين کي ڌيان سان ٻڌو. اڄ رات دنيا ۾ صرف ۽ صرف هڪ انسان پيدا ٿيو آهي. جيڪو نهايت مستقل مزاج ۽ بردبار انسان آهي. ان جي پختي عزم ۽ ارادي کي مصيبت جا هزارين بلڪ لاکون پهار لوڏي نٿا سگهن. هو پنهنجي وعدي ۽ پروگرام جو ڏاڍو پڪو هوندو.
اڄ هُن جي عمر پورا چاليهه سال ٿي ويئي آهي. مون کي هن کوپري ٻڌايو آهي ته ايترو عرصو هو گمنام ۽ گوشئه نشين هو. هاڻ ظاهر ٿيندو. بتن جي خلاف تقريرون ڪندو بت پرستي کان منع ڪندو. هڪ خدا پرستي جي تعليم ڏيندو. اچو رُؤو ۽ خوب دل ڀري روو اسان جا هي معبود به اسان کان منهن موڙي ويندا. دنيا هڪ اڻ ڏٺي خدا جي سامهون جهڪندي. تمام عرب ان دٻاءُ ۾ اچي ويندو. هاءِ افسوس ڪهڙو نه برو زمانو هوندو. ابرشن جون اکيون پاڻي ۾ ڀرجي آيون. مجمع ۾ هڪ سڪوت طاري ٿي ويو ۽ اڪثر ماڻهو روئڻ لڳا. هڪ روڄ راڙو پيدا ٿي ويو ابو لهب ”اڳتي وڌي چيو“ مقدس هُبُل جو قسم آئون هر ان شخص کي قتل ڪندس جيڪو اڻ ڏٺي خدا کي مڃيندو يا سجدو ڪندو.
ابرشن ڪاش! ابو لهب تون جيئن چوين پيو. تيئن ڪري سگهين؟ مگر هي کوپڙي ٻڌائي ٿي ته تون ائين ڪو نه ڪندين. پنهنجي معبودن جي تذليل ٿيندي تون ڏسندين به سهي. مگر تون ڪجهه به نه ڪندين.
حمزو، ڇا ڪا تدبير ان مصيبت کان بچڻ جي به آهي يا نه؟
ابرشن ها آهي پهرين ڳالهه ته توهان پاڻ ۾ پراڻيون دشمنيون ۽ اختلاف ختم ڪريو. تمام عرب قبيلا متفق ۽ متحد ٿي وڃو. کنڊ کير وانگر ملي وڃو. عهد ڪريو ته هڪ اڻ ڏٺي خدا جي مڃڻ واري جي گڏ جي پُرزور مخالفت ڪنداسون خواهه اهو شخص ڪير به هجي. ان جي ايذاء رساني ۾ ڪا ڪوتاهي نه ڪنداسون. ان کي ڪوشس ڪري قتل ڪري ڇڏينداسون. ان وقت ڪعبت الله جا مجاور ۽ ڪنجي بردار بنو هاشم وارا هئا ۽ مڪي ۾ حڪومت به بنو هاشم وارن جي هئي. انهي ڪري هي قبيلو ٻين قبيلن کان ممتاز ۽ مٿاهون مڃيو ويندو هو.
ابرشن کي يقين هو ته هنن جي معبودن جي تذليل ڪرڻ وارو فرد بنو هاشم مان ئي آهي. ڇو ته گهر کي باهه گهرجي ئي ڏيئي مان لڳندي آهي. ”قانون مشهور آهي“ بني هاشم جي رعب ۽ دٻدٻي جي ڪري ڪو به هنن جي طرف ميري اک کڻي نهاري نه سگهندو. انهي ڪري هو هي چال هليو ته بيت الحرام ۾ سڀ کان عهد ورتو وڃي. عربن جي هي هڪ خصوصيت رهي آهي ته جيڪو عهد و اقرار هو ڪري وٺندا هئا. ان کان وار برابر به پوءِ تي نه هٽندا هئا. ان ڳالهه جي پرواهه نه ڪندا هئا ته ان ۾ ڪيترو مالي يا جاني نقصان ٿيندو.
چه جائيڪ اهو عهد و پيمان بيت الحرام ۾ هجي ته ان جي اهيمت ڇا هوندي؟ تمام عربن جهُڪي لات و عُزيٰ جو قسم کڻي عهد و اقرار ڪيائون ته اسان پنهنجي معبودن کي برو چوڻ واري کي قتل ڪنداسون زنده نه ڇڏينداسون اهو خواهه ڪهڙي به قبيلي مان هجي.
ابو لهب: معزز ڪاهن توهان شايد قبيلي بنو هاشم جي طرف اشارو ٿا ڪريو؟ آئون وعدو ٿو ڪريان ته اهڙو ماڻهو. اگر اسان جي قبيلي مان هوندو ته سڀ کان پهريائين منهنجي تلوار ان جي گردن تي هوندي. اوهان مطمئن رهو.
ابرشن هي صرف منهنجو خيال ناهي بلڪ هي مقدس کوپڙي ٻڌائي ٿي ته اهو بني هاشم مان ئي هوندو. ابرشن کوپڙي گهمائي، سڀني ڏٺو ته چٽن لفظن ۾ نام نامي اسم گرامي ”محمد“ لکيل هو. سڀ ان مبارڪ نالي کي ڏسي خاموش ۽ حيران رهجي ويا.