زميني حقائق ۽ آثار قديمھ جي تباهي
مڪي ۽ مديني ۾ اهي قديم هنڌ ۽ جايون جتي روحانيت جو محور، مرڪز ۽ حُسن هو اهو ڏسڻ ۾ نه آيو. ڇو ته حڪومت سعوديه عربيه وڌندڙ آبادي، دنياوي حرص و هوس ۽ توحيد جي اشاعت ۽ شرڪ جي ختم ڪرڻ جي آڙ ۾ زميني حقائق ۽ تمام آثار قديمھ کي ختم ڪري ڇڏيا آهن ۽ ختم ڪري رهي آهي.
آثار قديمه ۽ مشهور جايون ميسارجي رهيون آهن. حالانڪ انهن سان خبر پوندي هئي ته هِن جاءِ تي ڇا هو؟ ۽ هُن جاءِ تي ڇا هو؟ اهي مبارڪ ۽ عظيم تاريخي ورثو آهن. جيڪي ماڻهن جي ذوق و شوق جا محور آهن. عام حاجي ۽ زائرين پنهنجي ملڪن مان انهن جاين جي ڏسڻ جي تمنا کڻي ويندا آهن. واپس پهچڻ تي وڏي ڪروفر ۽ ذوق و شوق سان پنهنجن عزيزن کي قديمي آثارن جي باري ۾ حال احوال ڏيندا آهن. جن سان تاريخي لحاظ سان خبر پوي ٿي ته هت پاڻ ڀلارا ترسيا هئا. يا هت پاڻ سڳورن پنهنجي پيارن ساٿين. هدايت جي ستارن سان گڏ نماز پڙهي هئي يا هِت پاڻ سونهارن هي ڪم ڪيو هو. يا هُت جنگ لڙي هئي. يا هت هي حڪم صادر ڪيو هو وغيره. موجوده سعودي حڪومت جي هن ڊاهه ڊُوهه جي عمل جي ڪري انهن تاريخي هنڌن ۽ واقعات جي ڏسڻ ۽ سمجهڻ ۾ ڏاڍي پريشاني ۽ دشواري آهي ۽ پڻ ڏينهن به ڏينهن وڌي رهي آهي.
اڄ حاجي سڳورا مڪي ۽ مديني شهرن جي ان اصلوڪي حسن کي نٿا ڏسي سگهن، جنهن کي گذريل اڌ صدي ۾ نام نهاد جدت ۽ توحيد جي هٿ ٺوڪيل انجيڪشن جي راڪاس ڳڙڪائي ڇڏيو آهي.
اها قدامت، اها تاريخي عمارت سازي، اهو غير مشيني اوزارن واري اڏاوت جو قديمي حسن جهاتيون پائيندو هو. ان جي جاءِ تي جديد عمارتون جيڪي مغربي طرز تعمير جو ڏيک ڏيئي رهيون آهن. ڄڻ ته سعودي سرڪار کي اسلامي تاريخ جي انهن شاهڪار شين جي سنڀال ۾ ڪا به دلچسپي ناهي.
واءِ افسوس ناڪامي متاع ڪاروان جاتارها،
ڪاروان دل مين احساس زيان جا تارها.
مڪي پاڪ ۾ مسجد الحرام خانه ڪعبي جي سامهون وسيع و عريض ايراضي تي ڦهليل مڪي جو 1972 فوٽ ڊگهو اهو بادشاهي گهڙيال ”ٽاور“ آهي. جيڪو صليبي طرز دنيا جي ڊگهين ترين عمارتن مان هڪ آهي. اها هوٽلن، شاپنگ سينٽرن ۽ وڏن وڏن اسٽورن تي مشتمل آهي. پر ان جي جديد اوچائي، ان قديم مسجد الحرام جي حُسن ۽ ديد کي بلڪل ڍڪي ڇڏيو آهي.
جيڪا مسلم اُمھ لاءِ هڪ انتهائي اهم ۽ مقدس جڳهه آهي. انهي کان علاوه مڪي پاڪ ۾ جبل عمر، جبل ابوقيس “جنهن تي چنڊ چيرجڻ جو معجزو ٿيو هو“ جبل فاران ”جنهن تي رسول پاڪ جي ولادت ٿي هئي“ جبل ثور، جبل حرا جبل رحمت عرفات کي به ختم ڪيو پيو وڃي، مزدلفه، مِنيٰ، وادي محصره ۾ به جديد تعميرات مڪي ۽ پسگردائي کي بلڪل بدلائي ڇڏيو آهي. حالانڪ اها سرزمين اڻ ڳڻيل آثار ۽ تبرڪات نبوي جي امين آهي. جنهن جي ڪڙي ڪنهن نه ڪنهن طور تي سيرت مصطفيٰﷺ سان جڙيل آهي. تاريخ اسلامي جا مختلف سنگ ميل ناهن آثار مبارڪه جي شڪل ۾ اڄ به هر زائرِ طيبه جي دلين ۾ ان سوانح حيات طيبه جي ياد تازي ڪن ٿا. جنهن کي عرف عام ۾ سيرت رسول مقبولﷺ چيو وڃي ٿو.
معلوم هئڻ کپي ته انهن آثار نبوي ۽ تاريخي نشانين کي مٽائڻ سان مذهبي سهپ ۽ هر کنڊ کان ايندڙ مسلمان زائرين جي سوچ تي ڪافي اگُرا اٿر پون ٿا. مڪي ۽ مديني جا شهر جيڪي مسلم دنيا لاءِ هڪ آئيڊيل ۽ مرڪز هئا. اتي اڄ تاريخي نشانين کي مٽائي، مذهبي عالمن جي زبان بندي ڪري، يورپي تقليد ڪري نوان مادرن شهر بنايا پيا وڃن. اهو هڪ افسوس ناڪ عمل آهي. شل الله پاڪ سعودي حڪمرانن کي آثار قديمه ۽ مقدس نشانين جي حفاظت جي سوچ ڏي. آمين