سفرناما

دلبرﷺ جي ديس ۾

ڪتاب ”دلبر ﷺ جي ديس ۾“ مڪي ۽ مديني جو سفرنامو آهي،مولوي محمد يامين لکي ٿو؛ ”جيئن ته، ”دلبرﷺ جي ديس ۾“ هڪ مذهبي رنگ ۾ لکيل تاليف آهي تنهن ڪري انهي ٿري لهجي ۾ خشڪ واريءَ تي ديار حبيب جو داستان، تيز وڏ ڦڙي مينهن وارو وسڪارو ڪندي محسوس ٿئي ٿو ته، پرينءَ جي پار جي هُٻڪار ۽ سرور ڀري سُرهاڻ هيءَ ڪتاب پڙهندي هتي محسوس ٿئي پئي! سبحان الله!
Title Cover of book دلبرﷺ جي ديس ۾

حضرت بريده اسلمي جي مهماني

اوچتو ئي انهن کي ڪجهه تنبو نظر آيا. تنبوئن جي اڳيان ڪجهه ماڻهو ڳالهيون ڪري رهيا هئا. اهو وقت ٻنپهرن جو هو. کين بک ۽ اُڃ ڏاڍو تنگ ڪيو هو. ان ڪري انهن اٺن جو رُخ انهن تنبوئن طرف ڪيو. تنبوئن وارن انهن کي ايندي ڏٺو ته اهي سڀ اٿي انهي قافلي طرف وڌيا. سڀ کان اڳ ۾ هڪ اڌيڙ عمر جو ماڻهو اچي رهيو هو. جيڪو تمام وجيهه چهري وارو، رعبدار ڏسڻ ۾ آيو ٿي. انهي ويجهو اچي ڪري چيو ته خوش آمديد. اي صهراء ذي سُلَيم کي عبور ڪرڻ وارو. اچو قبيلي بنو سُليم جي خيمن ۾ آرام ڪيو.
حضرت ابو بڪر صديق رضه: اي مسافر نواز بَنو سُليم جا ميزبانو. اسان اڃايل آهيون. مسافر آهيون. اسان کي پاڻي پياريو. جيڪو ماڻهو پهريائين هم ڪلام ٿيو هو. انهي حضرت ابو بڪر کي ڏسندي ئي سڃاڻي ورتو.
بريده اسلمي: اي ابو قحافه جا پُٽ! اسان ڏاڍا خوش نصيب آهيون جو مڪي جو هڪ معزز ۽ وڏو تاجر اڄ اسان جي تڏي تي مهمان آهي. تون پاڻي گهرين ٿو. ڇا اسان ايترا ڪريل آهيون جو توهان کي کير به پياري نه سگهون. اسان تنهنجي خدمت ڪنداسون. اچو تنبوئن ۾ هلي ويهو ۽ آرام ڪريو. جڏهن اهي سڀ تنبوئن وٽ پهتا ته خيمن جي اندران گهڻا سارا ماڻهو نڪتا جيڪي جملي ستر ڄڻا هئا. سڀئي مسافرن کي ڏسي ڏاڍا خوش ۽ سَرها ٿيا. اهڙا خوش ٿيا جو جهڙو ڪر انهن جا سڳا عزيز اچي ويا هجن. خيمن جي ويجهو پهچي. اٺن جو بار لاهي. اٺن جا گوڏا ٻڌي. هڪ وڏي تنبوء ۾ داخل ٿيا. اهو تنبوء ان ذي جاهه شخص جو هو. جيڪو هنن سڀني جو سردار هو. سردار پنهنجي ماڻهن کي حڪم ڪيو ته کير آڻيو. ڪيترائي ماڻهو کير آڻڻ لاءِ ڊوڙيا.
پاڻ سونهاراﷺ: صديق اڪبر، عبدالله بن اربقط ۽ عامر سڀ خيمي ۾ ڪنمبل جي فرش تي ويهي رهيا. انهن جي سامهون انهن جو ميزبان به ويهي رهيو. انهي بار بار حضورﷺ کي غور سان آڏي اک سان ڏسندو رهيو. ڪجهه سوچڻ ۽ چوڻ جي موڊ جي باوجود چوڻ جي همٿ نه ٿي.
صديق اڪبر رضه: ”معاف ڪجو“ معزز ميزبان توهان جو نالو ڇا آهي؟
ميزبان: منهنجو نالو بريده اسلمي آهي.
صديق اڪبر: ڇا توهان پنهنجي قبيلي جا سردار آهيو؟
بريده: جي ها، آئون انهن جو سردار آهيان. منهنجي قبيلي ۾ ستر ماڻهو آهن. اهي سڀ مون سان گڏ آهن ۽ هر حال ۾ مون سان ٻڌل آهن.
حضرت بريده سردار هجڻ سان گڏ هڪ باصلاحيت، باهمت، تجربي ڪار انسان هئا. تير اندازي، نشانه بازي، گهوڙي سواري، بهادري، جرئتمندي، معامله فهمي ان جون خاص خوبيون هيون. مطلب ته هڪ قومي سردار ۾ جيڪي خوبيون هئڻ گهرجن. اهي هن ۾ ڪمال درجي جون هيون. هميشه حق چوڻ ۽ حقيقت کي مڃڻ، دشوار معاملي کي حل ڪرڻ ان جي لاءِ کٻي هٿ جو کيل هو.
صديق اڪبر رضه: بريده توهان هتي ڪيتري عرصي کان ترسيل آهيو؟
بريده: تقريباً ٻن هفتن کان اسان هت ترسيل آهيون.
صديق اڪبر: هاڻ ڪيڏانهن وڃڻ جو ارادو آهي؟
بريده: اسان جهنگلين جو ڪهڙو ارادو؟ في الحال ته هتي قيام جو ارادو آهي اڳتي ڏٺو ويندو. جيڏاهن موڊ ٿيو. ايتري وچ ۾ بريده جا ماڻهو کير کڻي پهچي ويا. سڀني کير پيتو. هاڻ بريده ابو بڪر صديق کان پڇيو ته هي ”حضورﷺ جي باري ۾“ تو سان گڏ ڪير ماڻهو آهي؟
صديق اڪبر رضه: هذا يهدي السبيل. هي مون کي رستو ڏسيندڙ آهي. بريده ڪنهن قدر حيرت جو اظهار ڪندي، آئون سمجهان ٿو ته هي محمد بن عبدالله هاشمي قريشي آهي.
صديق اڪبر رضه: ها، تو صحيح سمجهيو آهي. واقعي هي محمد بن عبدالله آهي؟
بريده: هن جي منهن تي ڪاوڙ جا آثار ظاهر ٿيا. هي ته اسان جي معبودن جي توهين ڪندڙ شخص آهي؟ اسان جي مذهب کي باطل سڏي ٿو. اسان جي بزرگن جي باري ۾ گهٽ وڌ ڳالهائي ٿو ۽ چئي ٿو ته هڪ خدا کانسواءِ ٻيو ڪو به معبود ناهي.
صديق اڪبر رضه: بريده! تون وڏو قابل ۽ تجربي ڪار ماڻهو آهين. تو هن شخص جي باري ۾ جيڪي ڳالهيون ٻڌيون آهن. اڄ اهو ماڻهو توهان جي سامهون آهي. توهان پنهنجا تحفظات ۽ خدشا هن جي سامهون پيش ڪريو. ٻُڌل ۽ ڏِٺل برابر نٿا ٿي سگهن پوءِ جيڪڏهن اوهان جا خدشا صحيح آهن ته هن کي قائل ڪري وٺنداسون ۽ اگر هن جون ڳالهيون حق ۽ سچ آهن ته پوءِ حق ۽ سچ کي تسليم ڪرڻ ۾ ڪهڙو حرج؟
بريده: ابو بڪر اهو فيصلو بلڪل صحيح آهي.