اقدام قتل
وري به دارالندوه ۾ سڀني قبيلن ۽ انهن جي سردارن کي سڏيو ويو. ان ۾ هر قبيلي هر خاندان ۽ هر طبقي جا ماڻهو گڏ ٿيا. ٻاهران کان به خاص خاص ماڻهو گهرايا ويا هئا. يمن، يمبوع، نجد ۽ مڪي جي پسگردائي کان وڏي تعداد ۾ ماڻهو گڏ ٿيا. جنهن ۾ اهو طئي ڪيو ويو ته محمد کي جيڪو به قتل ڪري ايندو ته ان کي ٻين انعامن کان علاوه هڪ سو سٺا اٺ انعام طور ڏنا ويندا. مگر اهو به هڪ خطرو هو ته جيڪو به ماڻهو ڪنهن کي قتل ڪندو هو ته انکان ان جي قوم وارا بدلو وٺندا هئا. يا قصاص وٺندا هئا. بدلي جي صورت ۾ ڪافي عرصو انهن ٻنهي ڌرين ۾ جنگ و جدال جو سلسلو پيو هلندو هو. جنهن ۾ ڪيترائي ماڻهو قتل ڪيا ويندا هئا. ۽ ڪيترائي ٻار يتيم ۽ ڪيتريون ئي عورتون بيوه ۽ ڪيترائي انسان معذور ٿيندا هئا.
پر ابوجهل ۽ ابولهب ٻئي ڀائر قريشي قبيلي جا سردار هئا. جن چيو ته قتل جي قصاص يا بدلي جي باري ۾ توهان ڪجهه به نه سوچيو. ان ڳالهه کي اسان پاڻهي منهن ڏينداسون اسان ڄاڻون اسان جو ڪم. توهان انهي کان مطمئن رهو. جنهن کان به ٿي سگهي اهو قتل ڪري. دير مناسب ناهي. جيتري دير ٿيندي اوترو ئي اهو ناسور وڌندو. حضرت عمر رضه اڃان مسلمان ڪو نه ٿيو هو. جنهن چيو ته اهو خير جو ڪم آئون ئي ڪندس. ابوجهل اٿي شاباس ڏني ۽ همٿايائين، چاپلوسي طور چيائين ته ها واقعي عرب قوم ۾ تون ئي واحد سپوت آهين ۽ تون ئي اهو ڪم ڪري سگهين ٿو. تون ئي پنهنجن سچن معبودن جو سچو پوڄاري آهين ۽ پوري قوم کي توتي فخر آهي.
ابو لهب: ائين نه ٿئي. بلڪ قريش جي ٻارهن ئي قبيلن مان هڪ هڪ جوڌو جوان چونڊي. رات جي وقت هڪ ئي مهل گڏيل تلوارن سان حملو ڪري محمد کي ختم ڪيو وڃي. اها خبر ئي نه پوي ته حملي جي پهل ڪنهن ڪئي.
اهڙي طرح حملي لاءِ هڪ چاق و چوبند دستو تيار ڪيو ويو چنانچه منتخب ماڻهن کي اها هدايت ڪئي ويئي ته اهي اچڻ واري رات محمد جي گهر جو گهيرو ڪن. جنهن وقت هو تهجد واري نما ز لاءِ ٻاهر اچن ته فورن ئي قتل ڪري وجهن. ان ٺهراءِ ۽ هدايت کان بعد مجلس شوريٰ جو اجلاس برخاست ٿيو ۽ اهو شيطانن جو ٽولو. اهڙي خاموشي سان پکڙي ويو جو ڪنهن کي به معلوم نه ٿيو ته دارالندوه ۾ به ڪو اجلاس ٿيو هو.
هاڻ انهي شيطاني گروه ۽ سندن ڇاڙتن پنهنجي ڪارروائي لاءِ نيٽ ورڪ شروع ڪيو. هُتان الله پاڪ حضرت جبرئيل عليھ السلام جي ذريعي پنهنجي حبيبﷺ کي سڄي صورتحال کان واقف ڪري ڇڏيو ۽ جلد از جلد هجرت ڪرڻ جو به حڪم ڪيو ته هاڻ حجرت ۾ دير نه ٿيڻ کپي.
نبي پاڪﷺ ڏينهن جو ٻنپهرن جي وقت مڪي جي سخت گرمي ۾ سڌو پنهنجي رازدان رفيق باوفا حضرت ابو بڪر صديق رضه جي گهر پهتا. اندر وڃي کين سڄي ماجرا کان واقف ڪيو. پاڻ ڀلارن فرمايو ته ابو بڪر مون کي خدا بزرگ برترو بالا ٻڌايو آهي ته رات قريش مڪي هي تجويز رٿي اٿن. ته اڄ رات هو منهنجي گهر جو گهيرو ڪن ۽ جڏهن آئون ٻاهر نڪران ته فورن هو مونکي قتل ڪري ڇڏين.
صديق اڪبر کي هي ٻڌي ڏاڍي ڪاوڙ آئي. انهي ڪاوڙ مان چيائون ته شرير شيطان ايتري قدر دلير ٿي ويا آهن؟
آنحضرتﷺ: مونکي الله تعاليٰ جي طرفان حڪم مليو آهي ته مان اڄ رات ئي انهن جي وچان نڪري وڃان. جو انهن کي معلوم ٿئي ته الله پاڪ پنهنجي ٻانهن جي ڪهڙي طرح حفاظت ڪري ٿو. جنهن جي حفاظت خدا ڪري ان جو ڪو به وار ونگو نٿو ڪري سگهي.
* نور حق شمع الھی کو بجھا سکتا ہے کون،
جس کا حامی ہو خدا اسکو مٹا سکتا ہے کون۔
* نورِ خدا ہے کفر کی حرکت پر خندہ زن،
پھوکوں سے یہ چراغ بجھایا نہ جائے گا۔
حضرت ابو بڪر: بلاشڪ خدا جي حفاظت بهترين حفاظت آهي. ان کان وڌ حفاظت ڪرڻ وارو ٻيو ڪير ٿي سگهي ٿو؟ مگر حضور ٻڌايو ته اوهان جو رفيقِ سفر ٻيو ڪير هوندو؟
پاڻ ڀلارا: ”مرڪي فرمايو ته“ تون، ٻيو ڪير؟
اهو جواب ٻڌندي ئي حضرت ابو بڪر صديق کي ڏاڍي خوشي ٿي. ايتري قدر جو اکين مبارڪن مان خوشي جا ڳوڙها تري آيا.
بلبل کو ہے گلاب کا پھول بس،
ابوبکر کو ہے خدا کا رسول بس۔
حضرت ابوبڪر صديق: الله پاڪ جا اڻ ڳڻيا احسان آهن جو ان مالڪ سائين منهنجي تمنا پوري ڪئي.
حضور پاڪ: ابو بڪر اسان کي اڄ رات ئي هلڻو آهي. انهي ڪري مڪمل تياري ڪري وٺو ۽ هڪ رهبر جي پڻ ضرورت پوندي جنهن جو پڻ انتظام ڪجو.
حضرت ابوبڪر: سائين مون کي رهبر جو پهرين کان خيال هو. ان لاءِ عبدالله بن اربقط کي ان ڪم لاءِ تيار ڪيو اٿم.
آنحضرتﷺ: ليڪن هو ته مشرڪ ۽ ملحد آهي. ڇا ان تي اعتبار ڪري سگهجي ٿو؟
صديق اڪبر: واقعي هو ڪافر ۽ ملحد ته آهي پر عرب آهي. قول جو پڪو ۽ وعدي جو سچو آهي. ۽ هو اقرار جو خيال زندگي جي آخري گهڙي تائين نڀائيندو. منهنجو آزمايل آهي.
پاڻ ڀلارا: جڏهن توکي ايتري قدر اعتبار آهي ته پوءِ مونکي ڪو به اعتراض ناهي. چڱو هاڻ آئون وڃان ٿو ۽ توهان خفيه طريقي سان تمام تياريون رات کان پهريائين مڪمل ڪري وٺو.
ابو بڪر رضه: قبله سائين توهان بي فڪر ۽ مطمئن رهو. آئون انتهائي رازداري سان ڪم مڪمل ڪريان ٿو.
آنحضرتﷺ: رات جو سمهي نه رهجان. نه معلوم آئون ڪهڙي ٽائم اچان.
صديق اڪبر رضه: سائين توهان چاهي ڪڙي به وقت اچو. مون کي باخبر ۽ منتظر لهندا ٻئي بزرگ هستيون جڏهن گهر کان ٻاهر نڪري صحن ۾ آيا ته ٻاهر تيز گرمي. اُس ۽ لُڪ حد انتهاء کي پهتل هئي. گوياڪه آسمان کان باهه جا گولا وسي رهيا هجن.
صديق اڪبر: ” عرض ڪيو ته“ حضورﷺ توهان هن ساڙيندڙ ڪاڙهي ۾ ڪيئن وڃي سگهندا بهتر آهي ته شام تائين هتي ئي ڪجهه آرام ڪيو.
آنحضرتﷺ: اي ابوبڪر زندگي نالو ئي آهي. جدوجهد جو ڪنهن به قوم جي ترقي و تعمير، آرام ۽ استراحت سان نه ٿيندي آهي. بلڪ يقين محڪم ۽ عمل پيهم سان ٿيندي آهي. قومي راهنمائن کي شدائد ۽ ابتلاءِ جي بٺين مان گذرڻو پوندو آهي. هي ڪڙڪندڙ اُس ۽ هي گرم هوا منهنجي رستي کي روڪي نٿيون سگهن. مون کي اِخفاء مدنظر آهي.
باد مخالف سے نہ گھبرائیے ای عقاب،
یہ تو چلتی ہے تجھے اونچا اڑانے کیلئے۔
هن وقت سخت گرمي جي ڪري مڪي وارا آرامي ستل هوندا نه ڪير ويندي ڏسي نه ڪير ايندي ڏسي. انهي ڪري مون کي هاڻ ئي وڃڻ مناسب آهي.
پاڻ ڀلارا مٿي تي چادر ”ڪالي ڪملي رکي“ روانا ٿيا. گرمي جي ڪري سنسان گهٽين مان نڪري. پنهنجي گهر پهتا. سڄو ڏينهن گهر اندر ئي رهيا. ٻاهر نه نڪتا.