سفرناما

دلبرﷺ جي ديس ۾

ڪتاب ”دلبر ﷺ جي ديس ۾“ مڪي ۽ مديني جو سفرنامو آهي،مولوي محمد يامين لکي ٿو؛ ”جيئن ته، ”دلبرﷺ جي ديس ۾“ هڪ مذهبي رنگ ۾ لکيل تاليف آهي تنهن ڪري انهي ٿري لهجي ۾ خشڪ واريءَ تي ديار حبيب جو داستان، تيز وڏ ڦڙي مينهن وارو وسڪارو ڪندي محسوس ٿئي ٿو ته، پرينءَ جي پار جي هُٻڪار ۽ سرور ڀري سُرهاڻ هيءَ ڪتاب پڙهندي هتي محسوس ٿئي پئي! سبحان الله!
Title Cover of book دلبرﷺ جي ديس ۾

عدم تشدد لاءِ هادي اعظمﷺ جي هدايت

1. محسن انسانيتﷺ جن فرمايو ته توهان زمين وارن تي رحم ڪريو آسمان وارو توهان تي رحم ڪندو.
2. توهان مان صحيح مسلمان اهو آهي. جنهن جي هٿ ۽ زبان جي شر کان ٻيو انسان محفوظ رهي. جيڪي پنهنجي لاءِ پسند ڪريو. اهو ٻي انسان ڀاءُ لاءِ پسند ڪريو ۽ جيڪو پنهنجي لاءِ ناپسند سمجهو ٿا. اهو ٻي لاءِ به ناپسند سمجهو. پوءِ اهو چاهي مسلم هجي يا مجوسي هجي.
3. اي منهنجا امتيو وڏي جو ادب ڪريو. ننڍي تي شفقت ڪريو. هڪ جيڏن سان پيار و محبت سان هلو. سلام ڪرڻ ۾ پهل ڪريو. انهي سان قرب ۽ همدردي وڌندي.
4. پاڙيسري سان سهڻو سلوڪ ڪريو. اگر ڪو مسلمان رات جو پيٽ ڀري سمهي رهيو ۽ سندس پاڙيسري بکيو رهيو ته اهو مسلمان بهشت جي بوءِ به نه چکندو.
5. گهر ۾ اگر ڀاڄي پچايو ته ان ۾ پاڻي گهڻو وجهو متان پاڙي ۾ ڪنهن ڀاڄي نه پچائي هجي ۽ هو رُکي ماني کائيندو هجي. ان کي ڀاڄي موڪليو.
6. اگر گهر ۾ فروٽ واپرايو هجي ته ان جا ڇلڪا ”کلون“ ٻاهر گهٽي ۾ اڇلائي نه ڇڏيو متان غريب جو ٻار ڏسي ۽ ان ۾ احساس محرومي پيدا ٿئي.
7. جانور کي ذبح ڪرڻ وقت تيز ڌار اوزار سان ذبح ڪريو. مڏي ڪاتي سان ذبح نه ڪريو ان سان جانور کي تڪليف ٿيندي آهي.
8. ڪنهن به موذي جانور کي ماريو ته هڪ ڌڪ سان ماريو چچري چچري نه ماريو ان کي باهه ۾ جيئرو نه ساڙيو.
9. ٻِر ۾ ڪاڪوس يا پيشاب نه ڪريو. آخر هو به ڪنهن جو ته گهر آهي ۽ پڻ ان ۾ ڪو زهريلو جيت هجي جو توهان کي ڏنگي وجهي.
10. سبز ۽ سايه دار وڻ کي نه ڪٽيو. ڇو ته ڪو مسافر يا جاندار ان جي هيٺان آرام حاصل ڪندو. رستي ۾ ڪو ڪنڊو يا پٿر هجي ته ان کي هٽائي ڇڏيو. متان نه ڪنهن جي تڪليف جو ڪارڻ بنجي.
11. ماءُ پيءُ جي خدمت ڪريو. هو اوهان جي خدمت جا محتاج آهن ۽ هنن ڏکي وقت ۾ اوهان جي پرورش ڪئي آهي. انهن کي محبت جي نظر سان ڏسندا ڪريو. انهن کي محبت جي نظر سان ڏسڻ ۾ مقبول حج جو ثواب ملي ٿو. اگرچه هو ڪافر يا مشرڪ ڇو نه هجن.
12. فتح مڪي جي وقت، اگرچه ڪفار قريش ۽ مشرڪين مڪه جو ساهه مٺ ۾ هو ڇو ته مڪي کان هجرت وقت هُنن جيڪي پوکيو هو اهو سامهون هو. مگر صاحب مڪارم الاخلاق ا۽ محسن انسانيت فرمايو ته لاتثريب عليڪم اليوم اڄ ڏينهن توهان تي ڪنهن به قسم جي پڪڙ يا ڏاڍ ناهي. سڀني کي منهنجي طرفان عام معافي جو اعلان آهي. ڇا دنيا جي تاريخ ۾ ڪنهن فاتح ائين ڪيو هجي؟ ڏيکاريو.
اي متعصبو!! سوچو!! سوچو!!
جڏهن ته ان عظيم هستي وٽ حيوانات، جمادات، نباتات جو ايترو احترام آهي ته پوءِ هو انسانيت تي ڪيئن ايترو ڏاڍ ۽ تشدد ڪري پنهنجو نطريو زوري مسلط ڪندو. مگر تاريخ شاهد آهي ته هُن ۽ هُن جي متبعين، پيار، محبت، قرباني، ايثار، اخلاق، اخلاص ۽ ڪردار جي زنجيرن ذريعي هر ڪنهن کي پنهنجو گرويدو بنائي ڇڏيو. مگر اهي تعصبي ۽ ضدي حقيقت حال کان خالي. ٻين کي مغَالَطي ۾ وجهڻ لاءِ غلطفهمي ۾ مبتلا ڪرڻ لاءِ، اسلام کان متنفر ڪرڻ لاءِ، اهي مادر پدر ۽ اخلاق کان آزاد ذهن، اسلام جو غلط تعبير ۽ تليس ابليس ڪري پنهنجي خباثت جو اظهار ڪندي غلط ۽ بالڪل بي بنياد چئي ٿا ڏين ته ”اسلام تلوار جي زور تي پکڙيو آهي“.