حضرت عبدالله بن سلام حالات زندگي
آئون ان جي پويان لڳي ويس. مون ان کي هڪڙي جاءِ تي بيهاري پڇيم ته مسجد ۾ ويٺلن جا تنهنجي باري ۾ هي تاثرات آهن. توهان مهرباني ڪري پنهنجو تعارف ڪرايو ته توهان ڪير آهيو.
منهنجي سوال تي هن پنهنجو تعارف ڪرايو. جيڪو هن ريت هو.
منهنجو نالو عبدالله بن سلام بن حارث آهي. ڪنيت ابو يوسف آئون حضرت يوسف عليھ السلام جي اولاد مان آهيان. اسلام آڻڻ کان پهريائين منهنجو نالو حصين هو. پوءِ حضور انورﷺ جن منهنجو نالو عبدالله رکيو. آئون بني اسرائيل جي قبيلي بنو قينقاع سان تعلق رکان ٿو. جڏهن پاڻ ڀلاراﷺ هجرت ڪري يثرب پهتا ته پاڻ ڪريمن کي ڏسڻ لاءِ آئون به آيو هوس. پوءِ مون جڏهن محمد بن عبدالله کي ڏٺو هو ته منهنجي منهن مان بي اختيار هي لفظ نڪري ويا ته ملت وجھ فعلمت انھ ليس بوجهه ڪذاب. آئون حضرت محمد مصطفيٰﷺ کي ڏسندو رهيس. مون کي يقين ٿي ويو ته اهڙو منهن ڪوڙو نٿو ٿي سگهي ”الاستيعاب صه 460“. ٿي سگهي ٿو ته قبا جي ميدان ۾ جنهن ڪاهن پيشنگوئي ڪئي هئي اهو حضرت عبدالله بن سلام ئي هجي.
حضرت قيس بن عباد رضه فرمائي ٿو ته هن بزرگ ”حضرت عبدالله بن سلام“ مون کي پنهنجو هڪ خواب به ٻڌايو. جنهن ۾ هن فرمايو ته مون نبي عليھ السلام جي زماني ۾ هڪ خواب ڏٺو ته ڄڻ آئون هڪ باغ ۾ آهيان. باغ ڏاڍو خوبصورت ۽ شاداب آهي جنهن جي حُسن جي ڪهڙي ڳالهه ڪجي. آئون ڏسان ٿو ته باغ جي وچ ۾ لوهه جو هڪ ٿنڀ آهي جنهن جو هيٺيون ڇيڙو زمين ۾ آهي ۽ مٿيون ڇيڙو آسمان ۾ آهي. ان ٿنڀ جي مٿي ۾ هڪ ڪڙو آهي. پوءِ مون کي چيو ويو ته ٿنڀ تي چڙهي اچ. مون چيو ته مون ۾ ته اهڙي ٿنڀ تي چڙهڻ جي همٿ ناهي. تڏهن هڪڙو خادم مون وٽ آيو. جنهن منهنجو سامان کنيو ۽ مٿي چڙهڻ شروع ڪيو. تان جو هو مٿين بلندي تائين پهچي ويو ۽ انهي ڪڙي کي جهلي ورتائين ۽ مون کي به چيائين ته تون به انهي ڪڙي کي مضبوطي سان جهل پوءِ اهو ڪڙو ”خواب ۾“ منهنجي هٿ ۾ ئي هو ۽ منهنجي اک کلي ويئي. پوءِ اهو خواب مون پاڻ ڪريمن کي ٻڌايم. پاڻ ڪريمن فرمايو ته عبدالله اهو باغ اسلام آهي. اهو ٿنڀ اسلام جو ٿنڀ آهي ۽ ڪڙو عروه الوثقيٰ آهي. جنهن جو قرآن پاڪ ۾ ذڪر آهي. ترجمو: جنهن طاغوت جو انڪار ڪري. الله تي ايمان آندو. انهي مضبوط ڪڙو پڪڙي ورتو.
ان خواب ۾ اشارو آهي ته تون پنهنجي سڄي زندگي آخري لمحي تائين اسلام ۽ سچي دين تي ثابت قدم رهندين.
حضرت قيس رضه بن عباد فرمائين ٿا ته اهو صاحب حضرت عبدالله بن سلام هو ۽ حضرت عبدالله بن سلام فرمائين ٿا ته حضور انورﷺ کان، سڀ کان پهريون ڪلام مون هي ٻڌو هو.
پاڻ ڀلارنﷺ جن فرمايو ته سلام کي عام ڪريو. بکين کي ماني کارايو. صله رحمي ڪريو. يعني مائٽيون ڳنڍيون. رات جو ان وقت نماز پڙهو جڏهن ماڻهو سڀ سُتل هجن يعني تهجد نماز پڙهندا ڪريو ۽ سلامتي سان جنت ۾ داخل ٿي وڃو ”سنن دارمي“ بخاري شريف ۾ آهي ته حضرت عبدالله بن سلام فرمائين ٿا ته نبي ڪريمﷺ جن جڏهن مدينه منوره ۾ آيا ته آئون ان وقت پنهنجي باغ ۾ ميوا چونڊي رهيو هوس. جڏهن منهنجي نظر محسن انسانيتﷺ تي پئي ته حاضر خدمت ٿي عرض ڪيم. اي الله جا رسولﷺ منهنجا ٽي سوال آهن. انهن جا جواب ته ڪو نبي ئي ڏيئي سگهي ٿو. اگر اوهان منهنجي انهن سوالن جا جواب ڏيئي سگهو ٿا ته اوهان کي نبي تسليم ڪري وٺندس ۽ اوهان تي ايمان آڻيندس.
پهريون سوال هي آهي ته قيامت جي سڀ کان پهرين اهم نشاني ڪهڙي آهي؟
ٻيو سوال هي آهي ته جنت ۾ جنتين کي پهريائين ڇا کارايو ويندو؟
ٽيو سوال هي آهي ته ڪهڙو سبب آهي جو اولاد ڪڏهن ماءُ مهانڊي هوندو آهي ۽ ڪڏهن پيءُ جي مهانڊي ٿيندو آهي؟
نبي ڪريمﷺ جن فرمايو ته عبدالله هينئر هينئر حضرت جبرئيل عليھ السلام مون وٽ آيو. جيڪو مون کي انهن سوالن جي جوابن کان آگاهه ڪري ويو آهي. سوال نمبر هڪ جو جواب هي آهي ته قيامت جي سڀ کان پهرين اهم نشاني ۽ علامت هي آهي ته هڪ طرف کان باهه اٿندي جا ماڻهن کي اڀرندي کان الهندي طرف ڇڪي ڪاهي اچي گڏ ڪندي. ٻي سوال جو جواب هي آهي ته جنت ۾ جنتين کي سڀ کان پهريائين الله پاڪ جي طرفان مهماني ۾ مڇي جي جگر جو اضافي حصو ”جيڪو گهڻو لذيذ هوندو آهي“ کارايو ويندو ۽ ٽي سوال جو جواب هي آهي ته مرد جو پاڻي ”انزال“ اڳرائي ڪري وڃي ته ٻار پيءُ جي مهانڊي ٿي وڃي ٿو ۽ جيڪڏهن عورت جو پاڻي ”انزال“ سبقت ڪري وٺي ته ٻار ماءُ جي مشابهه ٿي وڃي ٿو.
حضرت عبدالله بن سلام اهي جواب ٻڌي بغير سوچ ويچار جي فوراً ڪلمون شهادت پڙهي مسلمان ٿي ويو. ۽ چيائين ته يا رسول اللهﷺ، يهودي بهتان تراش، دوکي باز ۽ وعده خلاف قوم آهي. تنهنڪري انهي کان پهريائين جو منهنجي اسلام آڻڻ جي انهن کي خبر پوي. اوهان انهن کان منهنجي ڪردار جي باري ۾ پڇي وٺو. نبي ڪريمﷺ يهودين کان پڇيائون ته عبدالله بن سلام جي اوهان وٽ ڪهڙي حيثيت آهي ۽ هو ڪهڙي ڪردار جو مالڪ آهي؟ يهودين چيو ته هو خير ”ابن خير، سيدنا ابن سيدنا، اهو شخص اسان سڀني کان ڀلو آهي. اهو شخص اسان جو سردار آهي ۽ هن جو پيءَ به اسان جو سردار آهي. هي اسان جي سردار جو پٽ آهي. اسان هن جا غلام آهيون نبي ڪريمﷺ وري سوال ڪيو ته جيڪڏهن اهو اسلام آڻي مسلمان ٿي وڃي ته پوءِ اوهان ماڻهن جي راءِ ڇا آهي؟ يهودين چيو ته الله انهي کي اسلام آڻڻ کان محفوظ رکندو ايتري ۾ حضرت عبدالله بن سلام سامهون ڪلمون پڙهندي ٻاهر ظاهر ٿيو. يهودي انهي کي ڪلمون پڙهندي ڏسي يڪدم ڪلٽي کائي چوڻ لڳا ”شرنا و ابن شرنا“ هي شخص انتهائي بُرو آهي ۽ هن جو پيءُ به بُرو هو.
حضرت عبدالله بن سلام چيو ته يا رسول اللهﷺ مون کي انهي شيءِ جو ڊپ هو ”بخاري شريف“ حضرت سعد بن ابي وقاص رضي الله عنھ فرمائين ٿا ته مون زمين تي هلڻ وارن مان حضرت عبدالله بن سلام جي باري ۾ پاڻ ڀلارن کان ٻڌو آهي ته اِن هو مِن اهل الجنت“ عبدالله بن سلام جنتي شخص آهي.
حضرت عبدالله بن معقل رصه فرمائين ٿا ته حضرت عبدالله بن سلام، سيدنا حضرت علي رضه کي ڪوفي وڃڻ کان روڪيو هو ته اي علي توهان ڪو في نه وڃو ۽ پڻ هي به فرمايائون ته نبي ڪريم جو منبر نه ڇڏيو. اگر اوهان هي منبر رسولﷺ ڇڏيو ته وري ڪڏهن به اهو ڏسي نه سگهندا. پوءِ ائين ٿيو. حضرت علي رضه انهي وقت فرمايو هو ته انھ رجل مِنا صالح. عبدالله بن سلام اسان مان گهڻو نيڪ ۽ صالح شخص هو.
حضرت ابو هريره فرمائي ٿو ته آئون مديني منوره ۾ آيس ته هڪڙي حلقي ۾ حضرت عبدالله بن سلام ويٺل هو. تمام وڏي خشوع و تواضع سان ويٺل هو. سندس چهري تي خير ۽ بشاشت جا آثار نمايان هئا. آخرڪار هي ناميارو ۽ جليل القدر صحابي 43 هجري ۾ پنهنجي خالق حقيقي سان وڃي مليو. انا لله و انا اليھ راجعون.
حضرت عبدالله بن سلام سان گڏ ٻيو جيڪو شخص مسلمان ٿيو هو. اهو حضرت سلمان فارسي هو. اهو فارس ”ايران“ جي رهڻ وارو هو. باهه جو پوڄاري هو. ليڪن هي آتش پرستي کان بيزار ٿي عيسائي ٿيو. ليڪن حضورﷺ جن جي مديني ۾ اچڻ بعد هو مسلمان ٿي ويو. سلمان فارسي تورات، انجيل جو وڏو جيد عالم هو. هر فرقو ۽ هر طبقو ان جي عزت ڪندو هو. ان حق جي متلاشي جي ڪهاڻي خود ان جي زباني ٻڌو.