بريده جو مسلمان ٿيڻ
بريده: مون اڄ حضورﷺ جي تقرير ٻڌي آهي. جيڪا نهايت اثرائتي، حقيقت تي مبني ۽ آب حيات آهي.
منهنجو ضمير گواهي ٿو ڏي ۽ آئون سمجهان ٿو ته محمدﷺ سچو آهي ۽ سچ ڳالهائي ٿو. مون کي افسوس آهي جو اڄ کان پهريائين جڏهن محمد جي نبي ٿيڻ جي خبر ٻڌي هئي. تڏهن آئون مڪي وڃي مسلمان ڇو نه ٿيس؟ هن کان اڳ جي منهنجي ساري زندگي غفلت ۾ تباهه و برباد ٿي ويئي. هاءِ افسوس ليت الايام يعود ڪاش ڪه اهي ڏينهن موٽي اچن.
حضورﷺ: بريده، هاڻ به ڪجهه بگڙيو ناهي. هينئر کان ئي مسلمان ٿي وڃ. بتن جي پوڄا ڇڏي هڪ خدا جو پوڄاري ٿي وڃ ۽ ان جي رحمت ۾ اچي وڃ. جيڪو ماڻهو ڪفر و شرڪ کان توبه تائب ٿي مسلمان ٿي وڃي ٿو ته خدا اهڙو رحيم ۽ ڪريم آهي. جو ان جا سابقه تمام گناهه معاف ڪري ٿو ڇڏي. مسلمان ٿيڻ وارو ائين ٿي وڃي ٿو جهڙو ڪر ماءُ جي پيٽان هاڻ ڄائو هجي.
بريده: آئون مسلمان ٿيڻ لاءِ تيار آهيان مونکي مسلمان ڪيو. حضورﷺ ان کي ڪلمون پڙهايو ۽ بريده مسلمان ٿي ويو.
بريده مسلمان ٿيڻ بعد تمام سنگت کي گڏ ڪيو ۽ چيائين اي منهنجي قوم توهان کي معلوم آهي ته مون ڪڏهن به ڪوڙ نه ڳالهايو آهي. ڪڏهن به غير معقول ڪم يا ڳالهه نه ڪئي اٿم. ڪڏهن به ناحق ڳالهه جي پيروي نه ڪئي آهي. هاڻ ٻڌو اڄ آئون ڪلمون پاڪ پڙهي محمد بن عبدالله جي غلامي ۾ اچي ويو آهيان. مون تي ڪنهن جو به ڏاڍ هلي نٿو سگهي. مون اسلام کي سٺو مذهب سمجهي ان جي سچائي کي قبول ڪري مسلمان ٿيو آهيان. دل گهري ٿي ته توهان به سڀ مسلمان ٿي وڃو. صرف هڪ خدا جي عبادت ڪريو. گهڻن جي غلامي کان هڪ جي غلامي بهتر آهي. مگر! ياد رکو! هر هڪ پنهنجي سوچ ۾ آزاد ۽ خودمختيار آهي. ڪنهن تي به جبر ناهي. سڀئي هڪ ٻي کي حيرت ڀرين نظرن سان ڏسڻ لڳا. اهي سڀ بت پرست هئا. انهن ڪڏهن به اسلام جو نالو نه ٻڌو هو. انهن کي حيران ڏسي بريده چيو.
بريده: ان ۾ حيرت جي ڪا ڳالهه ناهي. جن بتن کي اسان ۽ اسان جا ابا ڏاڏا پوڄيندا هئا. اهي پٿر جون مورتيون آهن. جيڪي نه حرڪت ڪري سگهن ٿا. نه ته ڪنهن کي ڪو نفعو يا نقصان پهچائي سگهن ٿا. پوڄا جي لائق اها ذات واحد آهي. جنهن ڪائنات کي پيدا ڪيو آهي. ۽ هر جڳهه موجود ۽ حاضر و ناظر آهي.
قبيلي وارا: ”سڀني ماڻهن يڪراءِ چيو“ اي اسان جا سردار. جڏهن تو سمجهي سوچي اسلام کي، دين ڪري پسند ڪيو آهي ۽ تون مسلمان ٿي ويو آهين ته پوءِ اسان به مسلمان ٿيڻ لاءِ تيار آهيون. اسان ته انڌا ۽ ڍور آهيون. تون ئي اسان جو سردار ۽ ڏاهو آهين. حق ۽ سچ کي ڪير قبول نه ڪندو؟ هون به اسان جو مرڻ ۽ جيئڻ تو سان آهي. پوءِ هاڻي ڪلمي پاڪ پڙهائڻ ۾ دير نه ٿيڻ کپي پاڻ ڀلارن انهن سڀني کي ڪلمون پڙهايو ۽ اهڙي ريت سڀ مسلمان ٿي ويا. سڀ ڏاڍا خوش ٿيا ۽ سڀني جا چهرا ڏاڍا ٻهڪڻ ۽ چمڪڻ لڳا. جهڙوڪر انهن کي ڪو هڪ وڏو خزانو هٿ اچي ويو هجي.
بريده: ”حضورﷺ کان عرض ڪيو“ حضور هاڻ ڪيڏانهن وڃڻ جو ارادو اٿوَ؟
حضورﷺ: يثرب وڃڻ جو ارادو آهي.
بريده: ”حيرت مان حضور انورﷺ جي چهري مبارڪ کي ڏسي“ ڇا يثرب؟ پوءِ ان غير معروف اڻانگي ۽ ڏکي رستي کان سڌو رستو ڇو نه اختيار ڪيوَ؟ ڪيڏهن يثرب ۽ ڪيڏهن اوهان جو رُخ انور؟
آنحضورﷺ: ان ڪري جو منهنجي قوم مون کي ڏاڍو ستايو. جڏهن مون انهن جي ظلم و ستم کان تنگ ٿي هجرت جو ارادو ڪيم ته انهن شديد مزاحمت ڪئي ۽ مونکي هجرت ڪرڻ به نه پيا ڏين. آخر ۾ آئون موقعو وٺي لڪي نڪتس ۽ هاڻ انهن جي تعاقب جي انديشي جي ڪري، هن غير معروف اڙانگي ۽ اوجهڙ رستي کي پسند ڪيو آهي.
بريده اسلمي: ليڪن حضورﷺ توهان کي هي اطمينان ڪيئن ٿيو ته يثرب وارا مڪي وارن وانگر ايذاء نه پهچائيندا؟
آنحضرتﷺ: ان ڪري جو يثرب جا ماڻهو گهڻي ڀاڱي مسلمان ٿي ويا آهن. ۽ جيڪي ماڻهو مڪي کان هجرت ڪري يثرب پهتا آهن ته يثرب وارن هنن جو ڏاڍو پُر تپاڪ خير مقدم ڪيو اٿن. ان کان علاوه مون کي به حڪم الاهي اوڏاهن وڃڻ جو ٿيو آهي. ۽ اهل يثرب مون کي گهرايو به اٿن.
بريده: اي الله جا رسولﷺ ڇا اسان به توهان جي هن پاڪيزه قافلي سان گڏ هلي سگهون ٿا؟ بقول شاهه عبداللطيف ڀٽائي رحه
* ڪيچان آيو قافلو ڄامن سندو ڄام،
پسندي پرين کي اکين ڪيو آرام،
ناتر چاهيان نام جي مون نين پاڻ سين.
* ڪيچان آيو قافلو ساٿ ڌڻي سرواڻ،
وار وڍي واڳون ڪريان پوان هوند پلاڻ،
آندائون عطر جا مُشڪ ڀري ماڻ،
جهڙو پنهون پاڻ تهڙي سٽاءُ ساٿ جي.
* ڪيچان آيو قافلو طرح موچاري توڏ،
سينگاريائون سيد چئي ڪرها منجهارا ڪوڏ،
لک لهي ٿي لوڏ جيجان تن جتن جي.
* ڪيچان آيو قافلو ڀليرو ڀايان،
پڻي جا پيرن جي سا آئون لڱن کي لايان،
چنبيلي چايان جي مون نين پاڻ سان.
آنحضورﷺ: ها، توهان به هلي سگهو ٿا. يثرب وارا اوهان جو به خير مقدم ڪندا.
بريده: ”خوش ٿي چيو“ چڱو پوءِ اسان به توهان سان گڏ هلون ٿا. همھ ياران خوشي همھ ياران غم. هاڻي اسان جي زندگي توهان آهيو.
آنحضورﷺ: اگر اها ڳالهه آهي ته پوءِ جلد تياري ڪري وٺو ۽ هلون. اسان ڪي گهڙيون آرام ٿا ڪريون ۽ توهان تياري ڪري وٺو.
بريده: حضورﷺ اسان کي تياري وري ڪهڙي ڪرڻي آهي. صرف تنبو اکيڙي ۽ اٺن تي رکڻا آهن. توهان ڀل آرام ڪريو ۽ ايتري ۾ اسان تيار ٿي وٺون.
پاڻ ڀلارن: صديق اڪبر، عامر ۽ عبدالله بن اربقط ٿوري دير لاءِ آرام ڪيو ۽ اٿيا ظهر جي نماز ادا ڪيائون. ايتري ۾ بريده جو قافلو به پنهنجي مڪمل تياري سان تيار ٿي ويو. هڪ سبز رنگ جي چادر هڪ نيزي تي ٻڌي چيائون ته حضورﷺ هي اسلامي جهنڊو آهي. مسلمانن جو قومي جهنڊو رعب ۽ دٻدٻو پيدا ڪرڻ وارو جهنڊو ۽ الله جا رسول ڇا اسان کي هن جهنڊي کڻڻ جي اجازت آهي؟
حضورﷺ جن خوشي سان اجازت ڏنائون. جيش اسلام ۾ سڀ کان پهريون جهنڊو اهو ئي هو.
بريده نعره تڪبير: الله اڪبر جو نعرو هڻي جهندو کنيو ۽ حضور انورﷺ جن جي سواري جي پاسي پاسي ۾ پنهنجي اُٺ تي هلڻ لڳو. هاڻ هي قافلو هڪ عظيم الشان قافلو بنجي ويو. وري جهنڊي جي حالت ۾ لشڪر اسلام جي صورت ۾ ٿي ويو. پري تائين ڪونجهن جي قطار وانگر، اٺن جي هڪ ڊگهي قطار پکڙيل هئي. ان شان و شوڪت سان حضورﷺ ذوالعضوين وادي جو علائقو طئي ڪري رهيا هئا. پاڻ ڀلارن جي چوگرد پروانه رسالت، جان نثار ۽ وفادار صحابه ڪرام جو جم غفير موجود هو.
هئا هيڪاندا حبيب سين محب مٺا منٺار،
صديق صادق صدق ۾ سندو يار غار،
عمر عدالت اڳرو عثمان عزت دار،
قادر پنهنجي قدرت جا ڪيا علي سان اقرار.
ياقوتي جنسار حسن مير حسين هئا.