محترمه خديجھ الڪبريٰ جو عيسائي راهب عداس جي گهر وڃڻ
اندرا آواز آيو، اچو. اچو ڪير خديجھ؟ حضرت امان سائڻ گهر اندر داخل ٿي ويئي. گهر ننڍڙو هو. سخت گرمي، سخت لُوءِ سخت تپش هئي. ان ڪري صحن ۾ ڪير به نه هو ۽ امڙ سانئڻ پگهر ۾ شرابور هڪ ڪمري ۾ گهڙي. اتي هڪ ضعيف العمر جهُور پوڙهو شخص، هڪ پراڻي تڏي تي ويٺو هو. جيڪو کُڙي تائين ڊگهو اوني جبو پاتل. سفيد ۽ ڊگهي ڏاڙهي. اکيون ڀِرُن سان ڍڪيل. اهو ماڻهو عيسائي راهب هو. سندس نالو عداس هو. هر وقت انجيل مقدس جي تلاوت، عبادت ۽ رياضت ۾ مصروف رهندو هو ۽ علميت ۾ وڏو ماهر هو اهو حضرت بي بي خديجھ کي سڃاڻندو هو. ان وقت کان ڄاڻندو هو. جڏهن ته اها اڃان حضور جن جي نڪاح ۾ نه آئي هئي. اهو راهب ته ڇا بلڪه عرب جو ٻچو ٻچو بي بي خديجھ جي نالي کان واقف هو ۽ بي بي صاحبه ڪنهن تعارف جي محتاج نه هئي. اهو راهب بي بي صاحبه جي تعظيم لاءِ اٿيو.
عداس: مرحبا خديجھ مرحبا اهلاً وسهلاً مرحبا. اچو ويهو ”بي بي صاحبه ان جي سامهون تڏي تي ويهي رهي“ ها ڀيڻ ٻُڌا! تو هن تيز اُس ۾ گرم هوا ۾ ڪيئن تڪليف ڪئي؟
حضرت خديجھ رضه: آئون ڪي ڳالهيون توهان کان معلوم ڪرڻ آئي آهيان.
عداس: چئو، ڇا معلوم ڪرڻ گهرين ٿي؟ ڀيڻ تون نه اچڻي نه وڃڻي چئو چئو.
حضرت خديجھ: هي ٻڌايو ته جبرئيل ڪير آهي؟
عداس بي بي صاحبه جي واتان جبرئيل جو نالو ٻڌي ڇرڪي ويو.! هَڪو ٻَڪو ٿي ويو!! حيرت سان بي بي صاحبه جي منهن کي تڪي ڏسڻ لڳو ۽ تعظيم لاءِ سر جهڪائي ڇڏيو. ۽ چوڻ لڳو ته تو جبرائيل جو نالو ڪيئن ورتو؟ ۽ ڪنهن کان ٻڌو؟ تون ته ان قوم جي ڌياري آهين. جنهن جو شعار بت پرستي آهي. جيڪا نه جبرئيل کي سڃاڻي نه جبرئيل جي خدا کي سڃاڻي؟
خديجھ تون ٻڌاءِ، ته تو جبرئيل جو نالو ڪيئن ورتو؟
خديجھ رضه: ”يا اخي“ ادا سائين آئون توهان کي سڀ ڪجهه ٻڌائينديس. مگر في الحال آئون، تو کان جيڪو سوال ڪريان ان جو جواب ڏي. مزيد مون کان ڪجهه به نه پڇ. ٻڌاءِ ته جبرئيل عليھ السلام ڪير آهي؟
عداس: جبرئيل عليھ السلام اهو مقدس ۽ مقرب فرشتو آهي جيڪو خدا جو پيغام کڻي خدا جي رسولن تي نازل ٿيندو آهي. ان جو اچڻ خير کان خالي ناهي هوندو. انهي جو اچڻ خير ئي خير آهي. اهو جمله ملائڪن جو سردار ۽ استاد آهي.
حضرت خديجھ: ڇا ان جو نزول خير و برڪت سان هوندو آهي؟
عداس: ها! جنهن بستي تي هو نازل ٿيندو آهي اها بستي خير و برڪت سان لبريز ٿي ويندي آهي. ان جو هر قدم خير و برڪت کان خالي نه هوندو آهي ڀيڻ!
حضرت خديجھ: اگر مان توهان کي ڪا ڳالهه چوان ته ان جي رازداري قائم رهندي؟ ڇو نه ”اهو رازداري جو وعدو وٺڻ“ بي بي صاحبه کي اهو ڊپ هو ته جيڪڏهن اها ڳالهه ظاهر ٿي ويئي ته حضرت محمدﷺ عربن جي معبودن جي خلاف وعظ و نصيحت ڪرڻ وارو آهي ته ماڻهو قبل از وقت شور ڪندا ان ڪري انهي عداس کان رازداري جو اقرار ۽ وعدو وٺڻ ضروري سمجهيو.
عداس: آئون اقرار ٿو ڪريان ۽ وعدو ٿو ڪريان ته توهان جي ڳالهه ڪنهن تي به ظاهر نه ڪندس.
حضرت خديجھ رضه: ”پنهنجو پاڻ کي سنڀالي ويٺي“ ۽ چيائين ته توهان منهنجي مڙس محمد بن عبدالله کي سڃاڻو ٿا.؟
عداس: ها. آئون ان کي چڱي طرح سڃاڻان ٿو.
حضرت خديجھ: توهان اُن کي ڪيئن سمجهو ٿا؟ ان جي شخصيت جي باري ۾ اوهان جي ڇا راءِ آهي؟
عداس: خاندان بني هاشم تمام قبائل ۾ معزز ۽ راست گو قبيلو آهي ۽ وري بني هاشم خاندان مان محمد بن عبدالله سڀ کان وڌيڪ صادق، امين، خليق ۽ نيڪ، گهڻو مشهور آهي.
حضرت خديجھ: چڱو پوءِ ٻُڌ! محمد چوي ٿو ته ان تي جبرئيل جو نزول ٿئي ٿو. عداس جڏهن بي بي صاحبه جي واتان اهي الفاظ ٻُڌا ته ان جو دماغ چڪرائجي ويو. دير تائين مجسمه حيرت بنجي پنهنجي ٻُڏل ۽ چونچين اکين سان حضرت بي بي خديجھ کي غور سان ڏٺو ۽ ڏسندو رهيو. ٿوري دير بعد ڳالهايو.
عداس: مون کي هي ڳالهه ڏاڍي عجيب ۽ پُر اسرار معلوم ٿئي ٿي ۽ آئون سمجهان ٿو ته هن کي ڪو جنات جو اثر آهي. يا ڪو حسابي چڪر آهي. اگرچه هي درست اهي ته هڪ آخرالزمان نبي عنقريب اچڻ وارو آهي. پر محمد اهو نبي نٿو ٿي سگهي. ڪٿي جبرئيل امين ۽ ڪٿي محمد هاشمي. چھ نسبت خاڪ را بعالم پاڪ، مائي خديجھ ٻُڌ، حلوي کائڻ لاءِ منهن کپي.
عداس متعصب عيسائي پادري هو. انهن عيسائين ۽ اهل ڪتاب جو خيال هو ته اهو آخر زمان نبي اسان عيسائين اهل ڪتاب مان ئي ٿيندو.
حضرت خديجھ: مگر اڄ تائين هُن ڪڏهن به ڪوڙ نه ڳالهايو آهي.
عداس: ها، ها خديجھ هُن شخص ڪڏهن به ڪوڙ نه ڳالهايو آهي. اهو آئون به اعتراف ڪريان ٿو. مگر هن کي ته ڪو جنات جو اثر ئي معلوم ٿئي ٿو. فڪر نه ڪريو. هي مقدس انجيل وٺي وڃو. هي آسماني ڪتاب آهي. ان جي برڪت سان اگر آسيبي چڪر آهي ته پوءِ ان ڪتاب کي ڏسي تنهنجو مڙس پريشان ٿي ويندو ۽ موجوده ڪيفيت بدلجي ويندي ۽ اگر واقعي ان تي جبرئيل جو نزول شروع ٿي ويو آهي ته پوءِ ان تي ڪوئي اثر نه ٿيندو ۽ اهو يقيناً پيغمبر آهي. عداس بي بي صاحبه کي انجيل ڏنو. امان سانئڻ عداس جو شڪريو ادا ڪيو. انجيل چادر ۾ ويڙهي اُٿي. عداس جي گهران نڪري پنهنجي گهر ڏانهن رواني ٿي... جڏهن بي بي صاحبه پنهنجي گهر پهتي ته پگهر ۾ شم هئي. ان ڏٺو ته آفتاب عالم گهري سوچ ۾ ٻڏل خاموش ويٺا آهن. امان سانئڻ چادر لاهي. هڪ طرف رکي رَئو مٿي ڪيو ۽ انجيل کڻي پاڻ ڪريمن جي سامهون ڪيائين. پاڻ ڀلارن سر مبارڪ مٿي ڪري انجيل کي ڏٺو. حضرت خديجھ جيڪا ماهر نفسيات هئي. غور سان سهڻي سائين جي چهري انور کي ڏسندي رهي. حضورﷺ جو چهرو انور بدستور بشاش هو. ڪنهن به قسم جو اضطراب ظاهر نه ٿيو. جيئن معمول مطابق پهريائين هو. ائين ئي رهيو. ڀلا ڪا شيءِ هجي ته ظاهر ٿئي؟
حضورﷺ: حضرت خديجھ جي طرف ڏسي فرمايو ته خديجھ هي ڪهڙو ڪتاب آهي؟
حضرت خديجة رضه: انجيل مقدس، اڃان به حضور جي چهره مطهر مان ڪنهن به قسم جو اضطراب يا گهٻراهٽ ظاهر نه ٿيو.
حضورﷺ: خديجھ هي ڪتاب تو ڪٿان آندو آهي؟ ۽ ڇو آندو آهي؟ حضرت خديجھ انجيل رکي ڇڏيو ۽ تمام ڪار گذاري عداس وٽ وڃڻ ۽ ان سان ٿيل گفتگو ٻڌائي. آفتاب عالم مسڪرائي، فرمايائين ته خديجھ ڇا توکي ڪو شڪ آهي ته مون تي جنات جو اثر آهي؟
حضرت خديجھ: هاڻ شڪ نه رهيو آهي. منهنجا سائين مون کي يقين ٿي ويو آهي ته توهان تي جبرئيل عليھ السلام نازل ٿئي ٿو ۽ توهان الله جا سچا رسول آهيو. پاڻ ڀلارا مسڪرائي خاموش ٿي ويا ۽ حضرت بي بي خديجھ الڪبريٰ پنهنجي گهريلو ڪم ڪار کي لڳي ويئي.