اڀو اڳرايون ڪرين، ماڳ هڻيو مستان
الشَّبَابُ شُعۡبَۃٌ مِنَ الۡجُنُوۡنِ
( هيءَ حديث الديلمي ۽ القضاعي،عقبه بن عامر الجهني کان روايت آنمدي آهي)
ترجمو: مطلب ته جواني ديواني آهي.
سمجهاڻي: الهڙ جواني انهي ڪري ديواني مشهور آهي جونوجوان انڌ جي گهوڙي تي چڙهيلهوندو آهي.پنهنجي پرائي،نفعي نقصان ۽ گهاٽي واڌي جي گويا ان کي ڪل ئي ڪانه پوندي آهي. ويندو آهي لس لابارو ڪندو. عيشعشرت ، نفساني خواهشن،خراب صحبت ۽ ناتجربيڪاري ڪري رات ڏينهن سَڌن پٺيان ڊوڙندو رهندو آهي. ننڍي وڏي جي نصيحت به جواني جي مستيءَ ڪري ان تي اثر گهٽ ڪندي آهي.
نوجاون جڏهن ٺوڪرون کائي چڙهندو ۽ پيريءَ ۾ پير پائيندو آهي ته پوءِ ته سندس حالهيڻا ۽ سور ٻيڻا هوندا آهن. ۽ پيو جواني ديواني کي ياد ڪري شوڪارا ڀريندو. پر هينئر ڳالهه مان ڪجهه ڪونه ورندس.” پڪي گهوڙي کي ڪهڙا ڪنا پوندا؟”
ان ڪري انسان کي ننڍپڻ کان سوچڻ سمجهڻ گهرجي ته جواني ڪنهن سان به سدا نيبهه ناهي ڪيو. ان ڪري جوانيءَ ۾ چڱا ڪم ڪري. پيريءَ لاءِچڱو ثمر ٺاهجي. توبه تائب ٿي.الله ۽ رسول ﷺ جو رستو وٺي هلجي. غريبن سان همدردي، ڪمزورن سان ٻانهن ٻيلي ٿي رهڻ گهرجي. جواني کي ساجيو ۽ سڦل ڪجي.
شيخ سعدي شيرازي به جواني بابت ڪهڙي سهڻي ڳالهه ڪئي آهي.
جواني شد و زندگاني نه ماند
مطلب ته جواني وئي ته گويا زندگي وئي
در جواني توبه کردن شيوه پيغمبري
وقت پيري گرگ ظالم ميشود پرهيزگار
مطلب ته جواني ۾ توبه ڪرڻ پيغمبرن جوڪم آهي.پيريءَ جي وقت ۾ ظالم بگهڙ به پرهيزگار سڏائيندو آهي.(جيتوڻيڪ نبي سڳورا عليهم السلام گناهن کان معصوم هوندا آهن پر امت کي توبه تائب ٿيڻ ۽ سيکارڻ لاءِ توبه استغفار ڪندا آهن مترجم)
شاهه عبداللطيف ڀٽائي به سر ڪوهياري ۾ سسئي جي روپ ۾غافل جوان کي تنبيه ڪندي چيو آهي تهجواني جي انڌ ۾ ننڊ ۾ سنجهي سمهي پنهل وڃائي ٻين کي ڏوراپا ڏئي. اکين کي اوجاڳو نه ڏنئي؟
ستئين سنجهيئي منهن ويڙهي مئن جيئن،
اوجاڳو اکين کي ڄاتئي نه ڏيئي
هٿان تو پيئي ڪچو ڪيچين کي ڪريين
(شاهه)