بنده زر کي خطاب
او ستم ڪيش وسيه ڪار و لعين و بي ضمير!
بندئه قارون، پرستارِ زر و سيم، اي امير!
جي نه ٿين برهم ته توسان ڪا گهڙي ٿيان همڪلام،
آرزو هئي ڪيتري مدت کان دل ۾ صبح و شام.
مان مڃان ٿو، قيمتي گوهر کان تنهنجا ماهه و سال،
چند لمحن ۾ نه گهٽ ٿيندو سندءِ جاهه و جلال.
بس، اٿم جو دل ۾ سو هڪ مرتبو چوندس ضرور،
هڪ دفعو ٽوڙي ئي رهندس تنهنجي دنيا جو غرور.
اي ڪ تو کي ٿا چون دنيائي دولت جو خدا،
اي ڪ تنهنجي ذات يڪسر پيڪرِ حرص و هوا!
ٿيو غريبن لئه قيامت تنهنجي دنيا جو نظام،
صبحِ روشن کي بنائي تو ڇڏيو تاريڪ شام.
تنهنجي سيني ۾ دلِ نا محرمِ احساسِ درد،
دل نه پر پٿر چوان، جا برف جي مانند سرد.
ٿي اچي مون کي سندءِ گرفتار مان وحشت جي بُو،
ببڪسن جي خونِ ناحق سان تون آهين سرخرُو.
سايي ۾ تنهنجي هٿن جي، دفن ٿيا ڪئين بيگناهه،
تنهنجي پيرن ۾ هزارين ٿي ويون جانيون تباهه.
ڪيترين دلين تي ٿيا تنهنجي ستمرانيءَ جا داغ،
ڪيترين ئي جهوپڙين کي تو بنايو بي چراغ.
ٿا ڏڪن سينا ته بيوائن جا تنهنجي ساز سان،
ٿيون ڪنبن دليون يتيمن جون سندءِ آواز سان.
تنهنجي دولتخاني ۾ اڄ بزمِ عشرت ٿي، مگر،
ڏس غريبن ڏانهن، پيئن ٿا ڍڪ ڀري خونِ جگر.
ڇا، اهو انصاف جو مفهوم آهي تو اڳيان،
ڪو ٿئي خوش، ڪو رهي بيزار پنهنجيءَ جان کان.
هڪ طرف ٿي زندگي عيش و مسرت جو عمل،
ٻئي طرف محنت جي ڪثرت کان دماغن ۾ خلل.
هڪ طرف سيرِ چراغان، چنڊ ۽ تارن جو کيل،
ٻئي طرف ظلمتڪدي ۾ آهي بتي ۽ نه تيل.
هڪ طرف خواهش سان گڏ تڪميل جو پڻ ساٿ آ،
ٻئي طرف هر رات سان گڏ ڪو نه ڪو فٽپاٿ آ،
هڪ طرف بس خندئه پيهم، مذاق ۽ دل لڳي،
ٻئي طرف مزگانِ چشمِ تر ۾ اَشڪن جي نمي.
هڪ طرف شب روز آهي زيست سان وابستگي،
ٻئي طرف دست و گريبان، رازِ موت و زندگي.
هڪ طرف عيش فراوان باعث ناموس و ننگ،
ٻئي طرف عنوان مجبوري بنيو چهري جو رنگ.
هڪ طرف رخسار و لب تي سرخيءِ حسن و شباب،
ٻئي طرف ٿيو زرد چهرو، ناتوانيءَ جو عذاب.
هڪ طرف ٿيون زياده خوريءَ کان اچن اوٻاسيون،
ٻئي طرف نانِ شبينه لئه سوين دشواريون.
هڪ طرف زيبِ بدن آهن حرير و ڪيمخواب،
ٻئي طرف دامن جي چتين جو نه آهي ڪو حساب.
اي رئيسِ قوم، ڇا پهلو ۾ تنهنجي دل نه آهي؟
۽ اگر آهي، ته ڇا سا رحم جي قائل نه آهي؟
اي غلامِ مال و دولت، اي امير تند-خو،
چور وانگيان ڇو ٿو چوسين تون عريبن جو لهو؟
آه، هي مزدور، هي عسرت زده، ناشاد ڪام،
جنهن جي دم سان آهي قائم اهل دولت جو نظام،
جنهن جي محنت ساڻ باقي سطوتِ سرمايه دار،
خون سان پنهنجي بنائي ٿو جو ڪشتِ روزگار،
جو حقيقت ۾ ٿيو روحِ روانِ زندگي،
جنهن جي دم سان زندگي، شايانِ شان زندگي،
جنهن جي محنت سان ٿيو قائم تنهنجو هي جاه و جلال،
حيف آهي، تنهن جون تون بنجين نٿو پُرسانِ حال!
آه خالي ڪين ويندي هاڻ هن جي زينهار،
ڪنهن نه ڪنهن ڏينهن رنگ آڻيندي غريبن جي پڪار،
ظلم جنهن تي اڄ ڪرين ٿو، بيگناهه و بيقصور،
تنهن جي آهه سرد ٽوڙيندي سندءِ قصرِ غرور.
تو ڏٺو ئي ناهي هڪ مفلس جو جوشِ انتقام،
هي ڪندو اونڌو سندءِ سرمايه داريءَ جو نظام.
“تا ڪجا جور و ستم، اين ڪبر و نخوت تا ڪجا،
تا ڪجا اين ڪجڪلاهي، اين رعونت تا ڪجا!”