منهنجي صلاحڪار
منهنجو من ماندو هو. اندر ۾ اڻتڻ هئي. خيالن جو ٻرندڙ جبل ذهن ۾ کامي رهيو هو. مون پنهنجي چيف ايڊوائيزر ڏانهن هڪ دفعو ڏسي ڪنڌ جهڪائي ڇڏيو.
هوءَ منهنجي سامهون اچي ويٺي. پڇيائين، ”ڪهڙن پورن ۾ ويٺو آهين.؟“
مون کيس جواب نه ڏنو.
پڇيائين، ”پريشان آهين ڇا؟“
مان خاموش رهيس.
پڇيائين، ”ڪهڙي ويڌن ۾ آهين جو ڳالهائين نه ٿو؟ مان تنهنجي خاص صلاحڪار آهيان. مون سان صلاح ڪر.“
مون ڪنڌ کڻي ڏانهس ڏٺو. چيم، ”اڄ توکي ڪيڏارو ٻڌائيندس -¸ سنڌي شاعريءَ ۾ پراڻي دور ۽ نئين دور جو ڪيڏارو.“
هوءَ ٽيبل تي ٻئي ٻانهون رکي ويهي رهي. چيائين، ”اهو چڱو پيو ڪرين جو مون کي ٿو ٻڌائين. ٻڌڻ کان پوءِ صلاح ڏيندي مانءِ ته ٻين کي ٻڌائڻ لائق آهي، يا نه.“
”اول لطيف سائينءَ جو ڪيڏارو ٻُڌ،“ کيس. لطيف سائينءَ جي ڪيڏاري مان بيت ٻڌائڻ شروع ڪيم:
”هڻڻ، هڪلڻ، ٻيلي سارڻ، مانجهيان اي مرڪ،
وجهن تان نه فرق، رڪ وهندي راند ۾“.
”گهوڙن ۽ گهوٽن، جيئڻ ٿورا ڏينهڙا،
ڪڏهن منجهه ڪوٽن، ڪڏهن واهي ر ڻ جا“.
”سورهيه مرين سوڀ کي، ته دل جا وهم وسار،
هڻ ڀالا، وڙهه ڀاڪرين، آڏي ڍال م ڍار،
مٿان تيغ ترار، مار ته، مارو ٿئين.“
منهنجي چيف ايڊوائيزر عادت جي خلاف وچ ۾ نه ڳالهايو ۽ بيت ٻڌندي رهي. چيم:
”واري ويراڳي ويا، ڪاتن مٿي ڪنڌ،
هوءِ سندن هنڌ، جو لڙ گڏجي لعل ٿيا.“
–
”ڏکيا اوسر ڏينهڙا، سچل گهارين هت،
اٺئي پهر چت، وطن تن نه وسري.“
–
”سالڪ ساز سرود جي، سر سان سر کنيو،
نيزي تي نيو، مٿو تنهن مهمير جو.“
منهنجي خاص صلاحڪار چيو، ”سچل جي ڪلام مان سر کنڀات ۽ سر سورٺ جي بيتن کي ڪيڏارو ڪيئن ٿو چئي سگهين!“
چيم، ”اڄ سوال - جواب جي محفل ناهي. تون ماٺ ڪري موجوده دور جو ڪيڏارو ٻڌ:
منهنجيءَ صلاحڪار بيچين ٿيندي چيو، ”اياز جي غزل جا بند کڻي انهن کي ڪيڏارو ٿو چوين! تون عجيب انسان آهين.“
هوءَ صبر ڪري نه سگهي. چيائين، ”ڪيڏاري جي مون کي معنيٰ ته سمجهاءِ.“
وراڻيم، ”تون جيڪڏهن ايتري قدر چارمنگ نه هجين ها، ته پوءِ جيڪر مون کان ڪيڏاري جي معنيٰ نه پڇين ها. بهرحال، ڪيڏاري جي معنيٰ بدران، توکي اياز جو هڪ بيت ٻڌايان ٿو. منجهس اٿاهه مفهوم آهي:
جي ماريءَ جي مام تي، ويا سي نه وريا،
چوڳي لاءِ چريا، قبولين ٿو قيد کي!“
15 جولاءِ 1972ع