ويٽنامين جي فتح
گذريل هفتي، آمريڪي ڏاڍا بڇڙا ٿي ويٽنام مان نڪتا. پنهنجا ڇاونجاهه هزار فوجي مارائڻ کان پوءِ، هو سائيگان مان جڏهن پير مٿي تي رکي ڀڳا، تڏهن پنهنجي پٺيان فوجي ٽوپلا، لانگ بوٽ، جوراب ۽ چڍين جا انبار ڇڏي ڀڳا! دنيا جي سموري تاريخ ۾ اڄ تائين، ڪنهن به ايڏي وڏي ۽ طاقتور ملڪ اهڙي طرح شڪست نه کاڌي آهي، جهڙي شڪست آمريڪين ويٽنام ۾ کاڌي آهي.
ويٽنام جي جنگ عزم، ارادي ۽ جذبي جي جنگ هئي. ويٽنام جي جنگ آزاديءَ لاءِ رت جا مشعل ٻارڻ جي جنگ هئي. ويٽنام جي جنگ موت تي مقصد جي فتح جي جنگ هئي. گذريل هفتي اُها جنگ، دنيا لاءِ نئون نياپو ۽ پيغام ڇڏي ختم ٿي آهي.
ويٽنام جي جنگ ثابت ڪيو آهي، ته هٿيارن، بارود، بمن ۽ ڊالرن جي طاقت سان آزاد قومن کي غلام رکي نٿو سگهجي. ويٽنام ۾ سامراجين جي شڪست سان گڏ بين الاقوامي داداگيري ۽ غنڊه گرديءَ جو دور ختم ٿيو آهي. هينئر ڪابه سامراجي طاقت يا سامراجي طاقتن جا ڍنڍورچي ۽ لنگها ننڍين ۽ ظاهري طرح ڪمزور قومن ۽ ملڪن تي سنگينون اُڀيون ڪري نه سگهندا. سندن آزاديءَ تي وار ڪري نه سگهندا.
منهنجو هيءُ ڪالم شايع ٿيڻ تائين. ويٽنام جي باري ۾ گهڻو ڪجهه شايع ٿي چڪو هوندو، ۽ منهنجو ڪالم قومي محاذ آزاديءَ جي فوجن ۽ جوڌن کي نوڙي سلام ڪري ختم ٿي ويندو. منهنجو ڪالم ڪنهن به پڙهندڙ جي علم ۽ معلومات ۾ اضافو ڪري نه سگهندو.
سائيگان ۾ آمريڪا جي زوال ۽ شڪست جي باري ۾ اخبارن ۽ دنيا جي ريڊيو اسٽيشنن لاتعداد خبرون ۽ ڪهاڻيون ڏنيون آهن. انهن انيڪ خبرن مان هڪ خبر منهنجي ذهن تي پٿر جي ليڪ وانگر نقش ٿي وئي آهي.
هڪ خبر مطابق، قومي آزاديءَ واريون فوجون جڏهن سائيگان جي شهر ۾ داخل ٿيون، تڏهن ڪجهه نوجوان فوجي جوڌا اهڙا به ڏٺا ويا، جن جي بدن تي پورا ڪپڙا نه هئا، ۽ سندن پيرن ۾ ٽائر جي تري وارا چمپل پاتل هئا!
اها خبر ٻڌڻ شرط مون کي هوچي منهه جا پير ياد آيا، جن ۾ ڪروم جي چمڙي واري بوٽ بدران ٽائر جي تري وارو ڇڳل چمپل پاتل هوندو هو. مون کي هوچي منهه جي پوشاڪ ياد آئي. مون کي هوچي منهه جي خوراڪ ياد آئي. مون کي هوچي منهه جي سادگي ياد آئي!
قومي آزاديءَ جون فوجون جڏهن آزاديءَ ۽ فتح جو جهنڊو جهولائينديون سائيگان ۾ داخل ٿيون، تڏهن هوچي منهه هنن سان ساڻ نه هو. ظاهري طرح هوچي منهه پنهنجي جوڌن سان گڏ نه هو، پر سندس روشن روح ۽ نظرين جي روشني هڪ هڪ جوڌي جوان جي روح ۾ شامل هئي.
اڄ جڏهن هيءَ ڪالم لکي رهيو آهيان، مون کي هوچي منهه جي جيل ڊائريءَ جو هڪ ورق ياد اچي رهيو آهي. ”سياري جي سختي، ۽ سيءَ کان سواءِ، بهار جي حسن ۽ گرمائش جو احساس نه ٿيندو آهي. تڪليفن ۽ مصيبتن مون کي سخت جان، ۽ جانٺو ڪري ڇڏيو آهي، ۽ منهنجن ارادن کي لوهه وانگر مضبوط.“
7 مئي 1975ع