معنيٰ جا منجهارا
سنڌي سڄڻ جڏهن هن سٽ جو عربيءَ ۾ ترجمو ڪيو ”سورهيه مرين سوڀ کي ته دل جا وهم وسار“، تڏهن عرب گوريلن چيس، ”ترس مولائي. وڏي ڪم جي شيءِ ٻڌائي اٿئي.“
سنڌي سڄڻ حيران ٿيو. چيائين، ”شاهه لطيف جي سڀ کان زبردست شيءِ هيءَ آهي، ته، ”مونا طور سينا سدا سنياسين. فڪر فرهي هٿ ۾ ماٺ مطالع ڪن.“
هڪ عرب اسٽين گن جي چيمبر ۾ گوليون ڀريندي چيو، ”دشمن تي حملي ڪرڻ کان اڳ چڱي طرح رٿابندي ڪرڻ، ۽ هر هڪ حرڪت تي نظر رکڻ لاءِ سٺو بيت آهي.“
اسان جي يار کان ڇرڪ نڪري ويو. چيائين، ”شاهه لطيف امن جو شاعر آهي.“
”تنهنجن لاءِ امن جو شاعر آهي، ڇو جو تون گيدي آهين.“ هڪ نوجوان گوريلي سنگينن کي رائيفلن ۾ پختو ڪندي چيو، ”اسان کي خبر ملي هئي ته سنڌ ۾ هڪ زبردست جنگجو شاعر ٿي گذريو آهي، جنهنجو نالو شاهه لطيف آهي، ۽ هن کي سنڌ جا ماڻهو يڪتاري تي ڳائيندا آهن. اسين سندس ڪلام جي ڳولا ۾ هئاسين. تون اسان کي پهرين سٽ وارو بيت پورو ڪري ٻڌاءِ.“
سنڌي سڄڻ ڪجهه حيرت، ۽ ڪجهه اچرج مان پڙهڻ لڳو، ”سورهيه مرين سوڀ کي ته دل جا وهم وسار ¸ هڻ ڀالا، وڙهه ڀاڪرين آڏي ڍال م ڍار.“
”آڏي ڍال م ڍار!“ هڪ گوريلو اڀو ٿي ويو. چيائين.“ ”ميونخ ۾ اسان جي ساٿين آڏو ڍال نه ڍاري هي.“
”اڳتي ٻڌاءِ، سنڌي سڄڻ“
”هڻ ڀالا، وڙهه ڀاڪرين، آڏي ڍال م ڍار -مٿان تيغ ترار، مار ته متارو ٿئين.“
عرب گوريلن سنڌي سڄڻ کان پڇيو، ”هن جنگجو شاعر جو سمورو ڪلام تڏهن يڪتاري تي ڳائيندا آهيو.“
”ها“
”پر اسين سمجهون ٿا ته شاهه لطيف جو ڪلام مختلف ڪيفيتن جي نمائندگي ڪري ٿو. سندس ڪجهه ڪلام گولين جي وسڪاري، رت ۽ باهه جي سرگم تي ڳائڻ جهڙو آهي. مثال طور،
”گهوڙن ۽ گهوٽن جيئڻ ٿورا ڏينهڙا،
ڪڏهن منجهه ڪوٽن، ڪڏهن راهي رڻ جا.“
سنڌي سڄڻ کي ڳالهه نه وڻي.
هڪ گوريلي کانئس پڇيو، ”شاهه لطيف جي هيءَ سٽ يڪتاري سان سونهبندي، يا مشين گن جي گولين سان. هڻڻ هلڪلڻ ٻيلي سارڻ، مانجهيان اي مرڪ.“
ٻئي گوريلي چيو، ”لطيف جي هن سٽ سان ڍولڪ ٺهندو، يا بم گولو. ڪانڌ منهن ۾ ڌڪڙا، سيڪيندي سهان. جواب ڏي يار؟“
يار جواب نه ڏنو. هڪ وطن پرست گوريلي کائنس پڇيو، ”شاهه لطيف سنڌين لاءِ هڪ نياپو ڇڏيو آهي. اسان ان نياپي کي کڻي ورتو آهي. توهان ان نياپي جو مفهوم نه سمجهيو آهي. گهڙيا سي چڙهيا، ائين اٿيئي -¸ مئي متي مهراڻ ۾ پئو ٽپو ڏيئي - ته ميهار مليئي سنڀوڙو سيڻاهه سين.“
سنڌي سڄڻ انڪار ۾ ڪنڌ لوڏيو. هن جو ڌيان يڪتاري ڏانهن هو.
1 3 ڊسمبر 1972ع