ون يونٽ جا روڳ
”ون يونٽ لاهور واري 1940ع جي ٺهراءَ، ۽ انڊپينڊنس ايڪٽ 1947ع جي بلڪل خلاف هيو.“
”ون يونٽ جا نقصان ٻڌايو.“
”جملي نقصان ٻڌايون، يا فقط سنڌ جا؟“
”فقط سنڌ جو نقصان ٻڌايو.“
”سنڌ کي، ون يونٽ جي دوران، No man's land سمجهيو ويندو هو.“
”ٺيڪ آهي. ٻيو نقصان.“
”سنڌ جون سون اُپائيندڙ زمينون ٽڪي سير ڀاڄي، ٽڪي سير کاڄا جي حساب سان نيلام ٿينديون هيون.“
”ٺيڪ آهي. اڳتي.“
”پٽيوالي کان وٺي ڪمشنر ۽ سيڪريٽرين تائين نوڪريون ٻين صوبن جي حوالي هونديون هيون. ڀنگي به ٻاهران ڀرتي ٿي ايندو هو.“
”برابر - اڳتي،“
”روينيو جي عام رواجي معاملن لاءِ لاهور وڃڻو پوندو هو.“
”اڳتي.“
”ڪارخانن جون پرمٽون غير سنڌين کي ٻڌي ليکي ڏنيون وينديون هيون“.
”برابر - اڳتي.“
”مال گهرائڻ ۽ مال ٻاهر موڪلڻ لاءِ به پرمٽون ٻين صوبن جي ماڻهن کي ڏيئي سنڌين مٿان ٿاڦيو ويندو هو.“
”ٺيڪ آهي. ٻيو ڪو نقصان.“
”پر ڏيهي واپار ۾ به سنڌين کي نظر انداز ڪيو ويندو هو.“
”برابر - ٻيو ڪجهه.“
”ڪوڙن ڪليمن کي بچاءُ ڏنو ويو.“
”ٺيڪ - ٻيو ڇا.“
”ڪوڙا ڊوميسائيل ڏنا ويا.“
”ڪنهن ڏنا ڪوڙا ڊوميسائيل سرٽيفڪيٽ؟“
”سنڌي ڪاموري.“
”سنڌ جون زمينون ڪنهن نيلام ڪرائي ٻين صوبن جي سرمائيدارن کي وٺي ڏنيون؟“
”سنڌي ڪامورن ۽ سندن ڪلارڪن.“
”انهن کي ڇا مليو؟“
”بي انداز رشوت ۽ پنهنجن سان دشمني جي سند، ۽ ڪڏهن ڪڏهن ڪو پروموشن جو آسرو؟“
”ٻاهران آيل ڪامورن ۽ انهن سنڌي ڪامورن ۾ ڪهڙو فرق هو؟“
”هنن پنهنجن کي وسايو. هنن پنهنجن کي ٺڳيو!“
”اهڙن سنڌي ڪامورن سان ڪهڙي جٺ ٿيڻ گهرجي؟“
”جيئن بلوچستان مان غير بلوچستانين کي پنهنجن پنهنجن صوبن ڏانهن موڪليو پيو وڃي، تيئن سنڌ ۾ به ٿيڻ گهرجي. پوءِ جڏهن ڪوڙا ڊوميسائيل ورتل ٺڳ، ۽ ٻين صوبن جا ڪامورا سنڌ مان پنهنجن پنهنجن صوبن ڏانهن روانا ٿين، تڏهن انهن جي خدمت چاڪريءَ لاءِ اهڙن سنڌي ڪامورن کي به انهن سان گڏ پارسل ڪجي!“
”ڀلا اهڙن سنڌي ڪامورن کي ڪيئن سڃاڻجي؟“
”چپ ڪر. اهڙو ڪو سنڌي ڪامورو ٻڌي نه وٺي!“
19سيپٽمبر 1972ع