برناڊشا جي تقرير
”آزاديءَ جي باري ۾ پراڻي پٽاڙ ورجائڻ لاءِ مون وٽ وقت ڪونهي. اچو ته سڌي سنواٽي ڳالهه ڪريون. آزاد ماڻهو اصل ۾ ڪنهن کي سڏي سگهجي ٿو؟ ظاهر آهي، ته فقط اهڙي شخص کي ئي آزاد چئي سگهجي ٿو، جيڪو شخص پنهنجيءَ مرضيءَ مطابق، جيڪي وڻيس، جڏهن وڻيس ۽ جتي وڻيس ڪجهه ڪري، ۽ جيڪڏهن مرضي نه هجيس ته پوءِ ڪجهه به نه ڪري. در حقيقت نه اهڙو شخص آهي، ۽ نه ئي ڪو اهڙو شخص ٿي سگهندو. اسان کي پسند هجي، يا پسند نه هجي، پر اسان کي پنهنجيءَ حياتيءَ جو سڄو سمورو ٽيون حصو ننڊ ۾ گذارڻو آهي. اڌ حصي لاءِ اسين زندگيءَ جي ضرورتن جا غلام آهيون. انهن ضرورتن کان ڪنڌ ڪڍائي نه ٿو سگهجي، پوءِ، ڀل ته اسين راجا کڻي ڇونه هجون، يا ڪنهن جاگير جا نواب، يا پنهنجيءَ زال جا غلام هجون!
”اٽو، لٽو، ۽ اجهو انسان پنهنجيءَ محنت سان پيدا ڪندو آهي. پر، اهي ضرورت جون شيون جڏهن ايجاد ٿينديون آهن، تڏهن انهن شين جي چورائجي وڃڻ جو انديشو پڻ ٿي پوندو آهي. جيڪڏهن اوهان کي ماکي پسند آهي، ته پوءِ ماکيءَ جي مکين کان ماکي پيدا ڪرايو، ۽ پوءِ اُها ماکي چورائي وٺو. جيڪڏهن اوهين پنهنجين ٽنگن تي ڀاڙڻ لاءِ تيار نه آهيو، ته پوءِ ڪنهن گهوڙي کي غلام ڪريو. جيڪا تعدي اوهين ماکيءَ جي مک ۽ گهوڙي سان ڪري سگهو ٿا، سا تعدي اوهين ڪنهن انسان سان به ڪري سگهو ٿا. اها تعدي اوهين ڪنهن ٻار سان به ڪري سگهو ٿا ۽ کيس ٻڌائي سگهو ٿا ته اوهان لاءِ هنن جي آزاديءَ جو ٻليدان سندن مذهبي فريضن ۾ شامل آهي ....
”شڪايتن جي صورت ۾ اوهان کي يقين ڏياريو وڃي ٿو ته مستقبل ڏاڍو شاندار ٿيندو ۽ اوهين پاڻ پنهنجي ملڪ تي راڄ ڪندا، ان سلسلي ۾ حڪومت اوهان کي ووٽ جو حق ڏيندي آهي، ۽ هر پنجين سال چونڊن جو واعدو ڪندي آهي. اليڪشن ڀيري، ٻه شاهوڪار ماڻهو مقابلي ۾ بيهندا آهن، ۽ اوهان کي انهن ٻنهي مان ڪنهن هڪڙي کي ووٽ ڏيڻو پوندو آهي. اخبارون اوهان کي يقين ڏيارينديون آهن ته اوهان جي قيمتي ووٽ سبب چونڊن جو فيصلو ٿيو آهي، ۽ اهڙيءَ طرح اوهان هڪڙي جمهوري ملڪ ۾ پنهنجو بنيادي حق استعمال ڪيو آهي.
”جڏهن به ڪي مشهور اديب ڪنهن هيراڦيريءَ تي احتجاج ڪندا آهن، مثال طور والٽيئر، روسو ۽ ٽام پائن ارڙهين صدي ۾، يا ڪيٽس شيلي، ڪارل مارڪس، ۽ ليسلي اوڻهينءَ صديءَ ۾، يا ويهينءَ صديءَ ۾ لينن ۽ ٽراٽسڪي هيرا ڦيرين تي احتجاج ڪيو، تڏهن اسان کي ٻڌايو ويو ته اهي اديب دهريا آهن، ملحد آهن، خوني آهن، ۽ بدمعاش آهن، اهڙن اديبن جي ڪتابن کي وڪڻڻ يا خريد ڪرڻ قانوني ڏوهن ۾ شامل ڪيو ويندو آهي.“
ڪو ظاهري سبب سمجهه م نه ٿو اچي، ته برناڊ شا جي تقرير مون کي دل تي ڇو تري آئي آهي. سڀ خبر آهي خدا کي. فرشتا آسمانن تي ۽ انسان ڌرتيءَ تي عبادت ۾ مشغول آهن.
27 جولاءِ 1975ع