انقلاب جو پس منظر
اڄ اُنهن شهيدن جي ورسيءَ جو ڏينهن آهي، جن جو ڏوهه اهو هو، جو سندن چمڙيءَ جو رنگ ڪارو هو.
اڄ اُنهن ٻارڙن جي شهادت جو ڏينهن آهي، جن کي فقط ان ڪري مشين گنن جي گولين سان ماريو ويو، جو اُنهن ٻارڙن جو رنگ ڪارو هيو.
اڄ مارچ جي 1 2 تاريخ آهي.
اڄ، 1 2 مارچ، 1974ع کان پورا چوڏهن سال اڳ 1 2 مارچ 1960ع تي ڏکڻ آفريڪا جي اڇي چمڙيءَ وارن حڪمرانن آفريڪا جي اصولڪن ڪارن باشندن جي جلوس تي پنهنجي خونخوار پوليس کان گوليون هلارايون هيون. ان قتلام ۾ اڻهتر آفريڪي شيدي شهيد ٿيا هئا، جن مان اٺ عورتون ۽ ڏهه ٻار هئا.
ڏکڻ آفريڪا ۾ اصولڪن ڪارن باشندن جي اڪثريت آهي. پر، اڇي چمڙيءَ وارن گورن جي حڪومت پنهنجي خونخوار پوليس ۽ فوج، ۽ بدنام قانون سبب مٿن قابض آهي. ڏکڻ آفريڪا جي حڪومت اقليت جي اڪثريت تي حڪومت جو بدترين مثالآهي.
ڏکڻ آفريڪا جي بدنام قانون مطابق ڪنهن به آفريڪي شيديءَ کي پنهنجي ملڪ ۾ پاس کان سواءِ گهمڻ، ڦرڻ، سفر ۽ مسافريءَ جي اجازت نه آهي.
اصلوڪن باشندن کي پنهنجي ملڪ ۾ چونڊن ۾ بيهڻ ته ڇڏيو، پر ووٽ ڏيڻ جو به حق نه آهي.
ڏکڻ آفريڪا ۾ جيڪو به ڪاري رنگ وارو ماڻهو سورهن سالن جي عمر کي پهچندو آهي، تنهن کي پوليس ٿاڻن تي پنهنجو فوٽو ۽ نالو داخل ڪرائڻو پوندو آهي. ٿاڻن تي ڪاري رنگ وارن ماڻهن جي آڱرين ۽ هٿن جا نشان پڻ رکيا ويندا آهن.
هڪ اندازي موجب، ڏکڻ آفريڪا ۾ روزانو اڍائي هزار شيدين کي هٿ ٺوڪين الزامن هيٺ گرفتار ڪيو ويندو آهي. هرهڪ گرفتار شيديءَ تي سراسري طرح ٻه منٽ ڪيس هلائي، کيس جيل اماڻيو ويندو آهي. جيل ۾ مٿن طرحين طرحين جا ظلم ڪيا ويندا آهن. کين هيبتناڪ جسماني عذاب ڏنا ويندا آهن. اهڙن عذابن سبب ڪيترائي مظلوم شيدي جيلن ۾ مري ويندا آهن.
نوجوان شيدي شاگردن، اديبن ۽ شاعرن کي ڪميونسٽ ۽ دهشت پسند جو الزام هڻي گرفتار ڪيو ويندو آهي. انهن ٻن الزامن ۾ ڦاٿل مظلوم جيئري جيل ويندا آهن، جتان فقط سندن لاش ٻاهر نڪرندا آهن. اڄ، جڏهن دنيا جا آزاد ملڪ ڏکڻ آفريڪا جي شهر شار پويل ۾ اڻهتر شيدين جي شهادت کي ياد ڪري رهيا آهن تڏهن ڏکڻ آفريڪا جا جيل شيدي ليکڪن، فنڪارن، رانديگرن، شاعرن ۽ شاگردن سان سٿيا پيا آهن.
ڏکڻ آفريڪا جي پوليس جي وزير جو هڪ مظلوم شيديءَ جي موت تي ڏنل بيان دنيا ۾ سنگدليءَ جو بدترين مثال آهي. هن پارليامينٽ کي ٻڌايو ته، ”هڪ نامعلوم شخص، نامعلوم تاريخ تي، ڪنهن نامعلوم سبب ڪري مري ويو.“
ويهين صديءَ جي سموري ترقي ۽ سجاڳي ڏکڻ آفريڪا جي ظالم، جابر ۽ سنگدل حڪومت آڏو شرم وچان ڪنڌ جهڪائي بيٺي آهي.
1 2 مارچ 1974ع
______
اهڙي سياسي پسمنظر ۾ نيلسن منڊيلا هڪ وڏي انقلاب جي تياري ڪري رهيو هو.