ڪاروبار
اهڙي انمول ۽ انو کي صلاح وٺڻ کان پوءِ، مون ملڪ جي مايه ناز مفڪرن کان پڇيو ته ڇا مون کي فقط سعيد منزل جي علائقي لاءِ فڪرمند ٿيڻ گهرجي، ڇو جو مان ان علائقي ۾ رهندو آهيان! تڏهن ملڪ جي مايه ناز مفڪرن منهنجي معلومات ۾ اضافو ڪيو، ۽ هنن مون کي علائقي جي مفهوم کان آگاهه ڪيو. هنن چيو ته مان هڪ سنڌي اخبار جو سنڌي ڪالمسٽ آهيان، تنهن ڪري سموري ملڪ لاءِ اجايو فڪرمند آهيان. مون کي فقط پنهنجي علائقي لاءِ، يعني سنڌ لاءِ فڪرمند ٿيڻ گهرجي.
ملڪ جي مايه ناز مفڪرن جي صلاح کان پوءِ مان فقط سنڌ ۾ رشوت جي ڪاروبار متعلق فڪرمند رهڻ لڳو آهيان – ڇو جو مان هڪ علاقائي اخبار جو علاقائي ڪالمسٽ آهيان. سموري ملڪ سان (بقول مايه ناز مفڪرن جي) منهنجو ڪو واسطو ڪونهي. منهنجا ڪالم جيئن ته علاقائي ٻوليءَ ۾ هوندا آهن، تنهنڪري پاڪستان جي ڪامورڪي شهر اسلام آباد ۾ ترجمو ڪرائي پڙهيا ويندا آهن. منهنجا ڪجهه ڪالم انگريزيءَ ۾ ۽ ڪجهه اردوءَ ۾ ترجمو ٿيندا آهن. جيڪي صاحب منهنجا ڪالم انگريزيءَ ۾ ترجمو ڪندا آهن، تن جي انگريزيءَ سبب انگريز صاحب بهادر هندستان تان دستبردار ٿيو هو، ۽ انگريزي ٻوليءَ جي مٽي پليد ڪرائڻ بدران اسان کي آزاد ڪري هليو ويو هو. ۽ جيڪي صاحب منهنجا ڪالم اردوءَ ۾ ترجمو ڪندا آهن، سي اڄ تائين ان مام ۾ منجهيل آهن ته اردوءَ جي ٽ ۽ سنڌيءَ جي ٽ ۾ ڪهڙو فرق آهي.
بهرحال، مان سنڌ ۾ رشوت جي ڪاروبار متعلق اڄڪلهه فڪرمند آهيان، ڇو جو ٻين فڪرن کان آجو آهيان. جيڪي شخص سنڌ مان رشوت جو خاتمو ڪرڻ لاءِ ننڊ ڦٽائي رهيا آهن، مان انهن سان مليو آهيان. هنن مون کان پڇيو آهي ته ڇا مان داناءُ آهيان جو رشوت جهڙي گوڙهي مسئلي کي حل ڪرڻ لاءِ حيلا هلائي رهيو آهيان! مون هنن کي ٻڌايو آهي ته مان داناءُ نه، بلڪه نادان آهيان. داناءَ پنهنجي دانائي داوءَ تي لڳائي پنهنجو ڏيوالو ڪڍائي الوپ ٿي ويا آهن –اڄڪلهه نادانن جي ٻيگهي متل آهي – مان به نادان آهيان، سمجهو ته گزيٽيڊ نادان آهيان ۽ رشوت جي خاتمي لاءِ فارمولو تيار ڪري رهيو آهيان.
منهنجي انڪشاف تي سڀئي خوش ٿيا. چيائون، ”تون جيئن ته نادان آهين تنهن ڪري اسين تنهنجو آڌر ڀاءُ ڪريون ٿا – ۽ توکي ڪنهن اداري جو چيئرمين، ڊائريڪٽر يا سيڪريٽري ڪري لڳايون ٿا.“
مون کين هٿ ٻڌي عرض ڪيو، ”بابلا، مون کي سيڪريٽري نه ڪريو – خدا جي واسطي مون کي ڪا سهڻي من مهڻي سيڪريٽري هٿ ڪري ڏيو – جنهن کي مان ڊڪٽيشن بدران محبت ناما ڏيندو رهان ۽ آفيس جا اٺ ڪلاڪ رومانٽڪ ماحول ۾ گذاريان!“
هنن منهنجي درخواست تي همدرديءَ سان غور ڪرڻ جو واعدو ڪيو آهي. هفتي کن ۾ مون کي ڪا نه ڪا سهڻي من موهڻي ليڊي سيڪريٽري ملي ويندي ۽ پوءِ مان سولائيءَ سان رشوت جي مسئلي کي حل ڪري سگهندس.
ڪالهه منهنجي سڀ کان ڊگهي دوست مون کان پڇيو، ”تون جيئن ته بين الاقوامي ڪنگلو آهين، تنهنڪري پنهنجي ليڊي سيڪريٽري جو خرچ ڪيئن برداشت ڪري سگهندين – کيس انٽرڪان ۽ چائنيز هوٽلن ۾ ماني ڪيئن کارائيندين– ساڙهيون ۽ ڪاسميٽڪس ڪٿان وٺي ڏيندينس – ڪنهن هائوسنگ سوسائٽيءَ ۾ بنگلو ڪهڙي طرح ٺهرائي ڏيندينس!“
منهنجو قداور دوست به وڏو ڪو نادان آهي. هن کي شايد خبر ڪونهي ته اڄ ڪلهه مان ڪهڙي ٽيبل تي ڪم ڪري رهيو آهيان.
11 جولاءِ 1976ع
______
سعيد منزل- بندر روڊ ڀرسان، جتي اسين ڊنشا آغا بلڊنگ جي هڪ فليٽ ۾ 1942ع کان 1992 تائين رهياسين.