ڪراچيءَ وارن جو مسئلو
ڪراچيءَ وارن کي غلط فهمي آهي ته تين هٽي پل جي ٻئي پار پاڪستان جو مثالي حصو آهي. تنهنڪري سندن رايا، رجحان، سياست ۽ سياسي حڪمت عملي سموري پاڪستان لاءِ لازمي آهي. کين غلط فهمي آهي ته سندن فيصلا پاڪستان جي ست ڪروڙ عوام تي مڙهي سگهجن ٿا. هنن پاڻ کي پاڪستان جو هڪ حصو سمجهڻ بدران پاڻ کي پاڪستان جو ٺيڪيدار سمجهي ورتو آهي. ان ۾ هنن جو ڏوهه ناهي. کين ائين سمجهڻ تي نفسياتي طرح مجبور ڪيو ويو آهي.
1947 ع کان وٺي 1977ع تائين هر هڪ سياستدان ڪراچيءَ وارن جو نفسياتي استحصال ڪيو آهي. هرهڪ سياستدان کانئن ووٽ وٺڻ ۽ سندن حمايت حاصل ڪرڻ لاءِ زور ڏيئي فرمايو آهي ته، ”پاڪستان توهان ٺاهيو آهي –پاڪستان توهان جي قربانين سان ٺهيو آهي – پاڪستان توهان جي احسانمند آهي – پاڪستان جا حقيقي مالڪ اوهين آهيو.“
ٽيهه سال لاڳيتو ڪنهن شخص کي اهو ٻڌائجي ته تون پهلوان آهين – رستم زمان آهين – تنهنجو ثاني دنيا جي تختي تي پيدا نه ٿيو آهي – ته يقين ڄاڻو اُهو شخص نفسياتي طرح ان قسم جي غلط فهميءَ ۾ گرفتار ٿي پوندو ته هوئي هيڪلو پهلوان آهي – ۽ ٻيا شخص جيتامڙا آهن. ساڳي طرح جڏهن ورجائي ورجائي ڪراچيءَ وارن کي چيو ويو آهي ته پاڪستان توهان جي قربانين سان ٺهيو آهي – پاڪستان توهان ٺاهيو آهي (يعني پاڪستان جو باقي عوام آزاديءَ واري جدوجهد ۾ جک ماري آهي – ۽ ڪجهه نه ڪيو آهي) تڏهن هنن ۾ احساس برتريءَ جو پيدا ٿيڻ لازمي آهي. احساس برتريءَ جي معنيٰ آهي ته جيڪي ڪجهه ڪراچيءَ وارا سوچين ٿا – جيڪي فيصلا ڪراچيءَ وارا ڪن ٿا، فقط سي فيصلا صحيح آهن – ۽ رهيل پاڪستان جي عوام جا فيصلا غلط آهن، ڇو جو پاڪستان سنڌ، پنجاب، سرحد ۽ بلوچستان جي عوام جي ڪوشش سان نه ٺهيو آهي. چئني صوبن جا عوام مفتخورا آهن– ڪراچيءَ وارن جي قربانين سان ٺاهيل پاڪستان کي باقي رهيل پاڪستان جا عوام نقصان پهچائي رهيا آهن.
موجوده حالتن ۾ ڪراچيءَ وارا پاڪستان جا پير سائين ۽ مرشد سڳورا ٿي پيا آهن ۽ باقي عوام سندن مريد آهي. ڇو جو ڪراچيءَ وارن پاڪستان لاءِ قرباني ڏني آهي، يعني پير سائين قرباني ڏني آهي، ۽ مريد نڪما ۽ ڇسا آهن.
سياستدانن کي ووٽ وٺڻ لاءِ ايتريقدر ظالم ٿيڻ نه گهرجي، جو هڪ حصي ۾ رهندڙ ماڻهن کي اهڙي طرح نفسياتي شڪنجن ۾ جڪڙي اعصابي مريض ڪري ڇڏجي. تمام ضروري آهي ته ڪراچيءَ وارن کي ٻڌايو ۽ ذهين نشين ڪرايو وڃي ته پاڪستان جي ڪنهن به حصي ۾ آباد ٿيل ماڻهو باقي عوام کان اُتم نه آهن – اسين سڀ برابر آهيون – هڪجهڙا آهيون – هتي جمهوريت آهي، تنهن ڪري هڪ طبقي جو فيصلو سموري پاڪستان تي مڙهي نه ٿو سگهجي.
2 اپريل 1977ع