تاريخ، فلسفو ۽ سياست

ادب ۽ سياست

ڪتاب ”ادب ۽ سياست“ نامياري ليکڪ ۽ ڪهاڻيڪار ۽ دانشور امر جليل صاحب جي قصن، ڪٿائن ۽ ليکن جو مجموعو آهي.امر جليل لکي ٿو:
”ڪتاب ”ادب ۽ سياست“ ۾ پنجٽيهه سال پراڻا قصا، ڪهاڻيون ۽ ليک پڙهي مون کي محسوس ٿيو آهي ته پنهنجي سوچ ۽ روين ۾ سنڌ اتيئي بيٺي آهي. جتي ٽيهه چاليهه سال اڳ بيٺل هئي. چوريون، ڌاڙا، خون، پوليس جا ظلم، حاڪمن جي بيحسي، ڪاروڪاري، ڪاپي ڪلچر، تعليم کان نابري ۽ سياسي سوچ ۾ سنڌ اُتي جو اُتي بيٺي آهي. بلڪ زوال پذير ٿي آهي.“
  • 4.5/5.0
  • 7164
  • 2630
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • امر جليل
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book ادب ۽ سياست

  انصاف ۾ دير يعني انڌير

هڪ اخباري خبر آهي. توهان به پڙهي هوندي. اهڙيون خبرون ذري گهٽ روزانو شايع ٿينديون رهنديون آهن. اسين اهي خبرون پڙهندا آهيون. پڙهي، وساري ڇڏيندا آهيون. اسين انهن خبرن تي، انهن خبر جي پس منظر تي، انهن خبرن ۾ ٻڌايل واقعي جي بنيادي ڪارڻ تي سوچيندا ناهيون. سوچيندا ان لاءِ ناهيون، جو سوچڻ مان ڪجهه به هڙ حاصل نه ٿيدو آهي. سوچڻ سان مٿي ۾ سور پوندو آهي. طبيعت خراب ٿيندي آهي. دل کٽي ٿيندي آهي، ۽ روح معاشري جي نظام کان باغي ٿي پوندو آهي. تنهن ڪري، سوچڻ مان عذاب کان سواءِ ڪجهه نه ملندو آهي. اسين اهم خبرون، خبرن جون خبرون پڙهي به حالتن جي خبر نه وٺندا آهيون!
جيڪي ماڻهو سوچيندا ناهن، انهن جي صحت (ذهني صحت ڇڏي) ڏسڻ وٽان هوندي آهي. سوچبو دماغ سان آهي. دماغ جو ڪم سوچڻ آهي، پر، دماغ جو هاضمي سان ڪهڙو تعلق آهي، ان راز جي باري ۾ ڪنهن سيڪريٽ ايجنٽ کان پڇڻو پوندو. جيڪي ماڻهو سوچيندا آهن، انهن کي بک نه لڳندي آهي، ماني هضم ڪري نه سگهندا آهن. مطلب ته کين بد هاضمي جي بيماري ٿي پوندي آهي. ها، اِهو ياد رکڻ گهرجي، ته بدهاضمي جو هرڪو مريض بنيادي طرح سوچڻ جي ڪري بدهاضمي جو شڪار نه ٿيندو آهي. تنهنڪري بدهاضمي جي هرهڪ مريض کي پيٽ سان گڏ دماغ جي علاج جو فڪر ڪرڻ نه گهرجي.
جنهن خبر جو ذڪر ڪندي، سوچ، ۽ سوچ کان پوءِ بدهاضمي جو ذڪر نڪتو آهي، سا خبر گذريل هفتي جي سنڌي اخبارن ۽ ڪجهه انگريزي ۽ اڙدو اخبارن ۾ به شايع ٿي هئي. اها خبر سکر جي باري ۾ هئي. سکر ۾، هڪ ڪورٽ سڳوريءَ جي نڪ هيٺان (اهو انگريزي محاوري Under the Nose جو آزاد ترجمو آهي)، خون جو الزام ۾ ڦاٿل ٽن ڏوهارين کي مخالف ڌر جي جوانن گوليون هلائي اُڦٽ ماري وڌو. اها هئي اها خبر جنهن جي ڪري سوچ، ۽ سوچ کان پوءِ بدهاضمي جو ذڪر نڪتو آهي.
ڪورٽ سڳوريءَ جي موجودگيءَ ۾، مخالف ڌر جي ماڻهن ڪيس جي شنوائيءَ ۾ آيل ڏوهارين مان ٽن کي ماري وڌو. ڪورٽ سڳوري پوڙهي ڪمزور ۽ ضعيف قانون جي ڦڏي لٺ تي هلندڙ ۽ ٿڙندو، انصاف جي ناني، ڪجهه ڪري نه سگهي. ڏسندي رهي.
همو رابيءَ جي پٿرائين ٿنڀ تي اِنصاف جي باري ۾ جيڪي لکيل آهي سو اٺ – ڏهه هزار سال گذرڻ کان پوءِ به سچ آهي -فيصلي ۾ دير نه وجهو. اسان جيئن ته دنيا جي هر هڪ اصول جي ڀڃڪڙي ڪرڻ جو ٺيڪو کنيو آهي، تنهن ڪري، اِنصاف ۾ دير، (دير به انڌير جهڙي) وجهڻ اسان لاءِ فخر جو باعث آهي.
قانون اِنسان جي وحشي جذبن کي ٻنجو ڏيڻ ۽ قبضي هيٺ رکڻ جو دستور آهي. قانون جڏهن فيصلي ڪرڻ ۾ دير وجهي ٿو، جڏهن معمولي نوعيت جا ڪيس پنجن کان ڏهن، ۽ ڏهن کان ويهن سالن ۾ به فيصلا ٿي نٿا سگهن، تڏهن قانون ناقص ثابت ٿئي ٿو. تڏهن قانون بيڪار ثابت ٿئي ٿو، ۽ انسان فطرتي طرح انتقام وٺڻ لاءِ قانون جو سهارو ۽ آسرو ڇڏي، پاڻ انتقام وٺي ٿو. جيئن سکر ۾ ٿيو آهي.

9 اپريل1973ع